Οδοιπορικό από την Καμπούλ στην Κανταχάρ

Τα αυτοκίνητα κάνουν ζιγκ – ζαγκ από τη μια πλευρά του δρόμου στην άλλη καθώς προσπαθούν να αποφύγουν τις βαθιές λακούβες στην φθαρμένη άσφαλτο. Η κυκλοφορία περνάει από τα φαντάσματα των αμερικανικών φυλακίων καθώς ελίσσεται γύρω από τους κρατήρες και τα θρυμματισμένα ρείθρα που προκλήθηκαν από αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς στο δρόμο.

Ο σχεδόν 500 χιλιομέτρων αυτοκινητόδρομος που συνδέει την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν, την Καμπούλ, με τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του, την Κανταχάρ, κάποτε χαιρετίστηκε ως ένδειξη προόδου στην εκστρατεία της Αμερικής για την ειρήνευση του Αφγανιστάν. Όταν ο Χαμίντ Καρζάι, τότε πρόεδρος, εγκαινίασε την πρώτη διαδρομή το 2003, είπε ότι ήταν μια από τις καλύτερες μέρες της ζωής του. Ωστόσο, ο δρόμος έγινε γρήγορα ένα ανησυχητικό παράδειγμα για το τι πήγαινε στραβά. Μαχητές των Ταλιμπάν διέκοπταν την κυκλοφορία, έστηναν ενέδρες σε αυτοκινητοπομπές και σκότωναν κυβερνητικούς υπαλλήλους. Η κακή κατασκευή κατέληξε στην άσφαλτο να καταρρέει. Η διαφθορά σήμαινε ότι δεν επισκευάστηκε ποτέ σωστά. Για περισσότερο από μια δεκαετία όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα αγοράς αεροπορικών εισιτηρίων απέφευγαν τον αυτοκινητόδρομο.

Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι έχουν υποχωρήσει τώρα που οι ίδιοι μαχητές που κάποτε επιτίθονταν στο δρόμο στέκονται φρουροί πάνω σε αυτόν. Ένα μήνα μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, το ταξίδι από την Καμπούλ στην Κανταχάρ δίνει μια εικόνα τόσο για το πώς η χώρα άλλαξε μέσα σε μια νύχτα όσο και για τις αποτυχίες που βοήθησαν να επιταχυνθεί η αλλαγή.

Μόλις πριν από εβδομάδες, το ταξίδι ήταν αδιανόητο για πολλούς Αφγανούς. Τα αυτοσχέδια σημεία ελέγχου των Ταλιμπάν σταματούσαν την κυκλοφορία και έψαχναν λεωφορεία και ταξί για να απαγάγουν ή να σκοτώνουν μέλη των ενόπλων δυνάμεων . Οι στρατιωτικές αυτοκινητοπομπές διαλύονταν από νάρκες κρυμμένες κάτω από το δρόμο. Ορισμένες περιοχές, όπως το Σαϊνταμπάντ στην επαρχία Γουαρντάκ, έγιναν διαβόητες ως ιδιαίτερα επικίνδυνα σημεία.

Τα σημεία ελέγχου των Ταλιμπάν εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά τώρα είναι επίσημα και διευκολύνουν την κυκλοφορία. Αντίθετα, τα αμερικανικά φυλάκια ασφαλείας που απλώνονταν κατά μήκος του δρόμου σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια προστασίας της διαδρομής ήδη βρίσκονται σε αποσύνθεση. Σε κάποια κυματίζει το λευκό λάβαρο των Ταλιμπάν. Άλλα είναι έρημα. Στα παλαιότερα, οι έμποροι σιδερικών έχουν αφαιρέσει το σύρμα που συγκρατούσαν ψηλά τους γιγάντιους σάκους άμμου που περιτοίχιζαν τα φυλάκια. Το μόνο που απομένει είναι χωμάτνοι κύβοι που βουλιάζουν και ανακτώνται από την έρημο.

Με τον κίνδυνο επίθεσης να έχει εξαφανιστεί, η ποιότητα του δρόμου είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία. Όταν άνοιξε για πρώτη φορά ο δρόμος, μπορούσαν οι οδηγοί να φτάσουν από τη μια πόλη στην άλλη  σε έξι ώρες. Το ίδιο ταξίδι διαρκεί τώρα σχεδόν δύο φορές παραπάνω. Οι βόμβες έχουν καταστρέψει ορισμένα τμήματα. Υπερφορτωμένα φορτηγά έχουν σκάψει βαθιά αυλάκια σε άλλα. Η κατασκευή δρόμων ήταν κάποτε ο δεύτερος μεγαλύτερος στόχος της διεθνούς βοήθειας. Οι στρατηγοί του ΝΑΤΟ το είδαν ως έναν τρόπο για να κερδίσουν τις “καρδιές και μυαλά” των Αφγανών. Ο κατακλυσμός άνω των 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, προσέλκυσε το είδος της διαφθοράς που υπονόμευσε την περισσότερη ξένη βοήθεια. Οι κατασκευαστές δρόμων προσλάμβαναν υπεργολάβους να κάνουν τη δουλειά τους και έκλεβαν όσο μπορούσαν. Οι αυτοκινητόδρομοι που προέκυψαν ήταν κακής ποιότητας και γρήγορα διαλύθηκαν εξαιτίας όχι μόνο των εκρήξεων, αλλά και των πιο κοινότυπων και προβλέψιμων προβλημάτων, όπως πλημμύρες και έντονη κυκλοφορία. Άλλα σύμβολα αποτυχημένων προγραμμάτων ανάπτυξης βρίσκονται στο δρόμο, συμπεριλαμβανομένων αρκετών υποσταθμών ηλεκτρικής ενέργειας, με πυλώνες αλλά χωρίς καλώδια τροφοδοσίας.

Για τους κατοίκους των επαρχιών Wardak, Ghazni και Zabul, οι προσπάθειες των ξένων είχαν αμφισβητήσιμη αξία, λέει ένας δημοσιογράφος στην πόλη Qalat, στη Zabul. «Όλη η προσοχή ήταν στα κέντρα και δεν μπορούσα να δω καμία ανάπτυξη στις αγροτικές περιοχές», λέει. «Αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι άρχισαν να ξεσηκώνονται κατά της κυβέρνησης». Ο πόλεμος για τον δρόμο έφερε επίσης στις περιοχές νυχτερινές καταδρομές, αεροπορικές επιδρομές και εξαφανίσεις. Και οι δύο πλευρές ήταν αδίστακτες.

Οι Ταλιμπάν, επίσης, βλέπουν το δρόμο ως σημαντικό. Ακριβώς όπως η αφγανική κυβέρνηση και οι ξένοι υποστηρικτές της πριν από αυτούς, καυχιούνται για την κατασκευή δρόμων. Στις 10 Σεπτεμβρίου, το υπουργείο δημοσίων έργων ανακοίνωσε ότι είχε ξεκινήσει “ολοκληρωμένες εργασίες ανακατασκευής” και προσέλαβε δύο κατασκευαστικές εταιρείες για την κατασκευή τριών γεφυρών και 40 αποχετευτικών καναλιών. Καθώς η εξωτερική βοήθεια έχει παγώσει, οι Ταλιμπάν έχουν λίγα χρήματα για τέτοια έργα, αλλά έχουν το όφελος της ασφάλειας.

Αυτοί που κάποτε πολέμησαν για τον δρόμο επιστρέφουν στην κανονική τους ζωή. Σε μια χονδρική αγορά αποξηραμένων φρούτων στους δρόμους του Qalat, οι εργαζόμενοι ζυγίζουν σάκους σταφίδες. Ένας μόλις επέστρεψε στη δουλειά μετά από οκτώ χρόνια αντάρτηςμε τους Ταλιμπάν. Κοιτάζοντας επιφυλακτικά τον γράφοντα ανταποκριτή, ρωτά έναν φίλο του: «Έχει μείνει από την τελευταία παρτίδα ξένων ή έχουν έρθει καινούργιοι;»