ΔΝΤ: Η φορολογική συνεργασία θα οδηγήσει σε μια πιο πράσινη παγκόσμια οικονομία

Η φορολογική συνεργασία μεταξύ των χωρών μπορεί να αυξήσει τα έσοδα, να αντιμετωπίσει την ανισότητα και να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή.

Αυτό υποστηρίζουν σε άρθρο τους στο IMFBlog οι αναλυτές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Vitor Gaspar , Shafik Hebous και Paolo Mauro, επισημαίνοντας ότι η τεχνολογία, η παγκοσμιοποίηση και η υπερθέρμανση του πλανήτη έχουν αλλάξει τον κόσμο και η φορολογία πρέπει να συμβαδίζει: με ένα κλικ του ποντικιού, τα άτομα μπορούν να μετακινούν χρήματα πέρα ​​από τα σύνορα και οι εταιρείες μπορούν να συναλλάσσονται με τις θυγατρικές τους σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Φορολογικές προκλήσεις

Η παραγωγή εξαρτάται από άυλα περιουσιακά στοιχεία τεχνογνωσίας που μπορούν να βρίσκονται οπουδήποτε. Οι εργοδότες και οι υπάλληλοί τους μπορούν να εργαστούν σε διαφορετικές χώρες. Καθώς το εισόδημα και οι συντελεστές παραγωγής γίνονται πιο κινητά και με την κλιματική αλλαγή να απειλεί τον πλανήτη μας , οι χώρες αντιμετωπίζουν φορολογικές προκλήσεις που δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα.

Οι αναλυτές του ΔΝΤ, υπογραμμίζουν ότι η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή προκαλούν απώλεια εσόδων που θα μπορούσαν να έχουν χρηματοδοτήσει κοινωνικές δαπάνες ή επενδύσεις σε υποδομές. Επιδεινώνουν επίσης την ανισότητα και τις αντιλήψεις περί αδικίας.

Οι αυτοεξυπηρετούμενες εθνικές πολιτικές μιας χώρας μπορούν να επηρεάσουν άλλες με επιζήμιους τρόπους. Εάν καθεμία χαράξει τη δική της φορολογική πολιτική χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις αρνητικές επιπτώσεις αλλού, όλες οι χώρες μπορεί να καταλήξουν σε χειρότερη θέση.

Το νέο Δημοσιονομικό Παρατηρητήριο του ΔΝΤ δείχνει πώς ο καλύτερος διεθνής συντονισμός σε τρεις τομείς—φορολόγηση μεγάλων εταιρειών, ανταλλαγή πληροφοριών για υπεράκτιες εκμεταλλεύσεις και θέσπιση δίκαιης τιμολόγησης άνθρακα—μπορεί να ωφελήσει όλους.

Συντονισμός για τη φορολογία των επιχειρήσεων

Η ευρεία δυσαρέσκεια για τη χαμηλή φορολόγηση των μεγάλων πολυεθνικών του κόσμου (παρά τα ετήσια κέρδη 9 τοις εκατό του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος) οδήγησε σε μια πρωτοποριακή συμφωνία για τον εκσυγχρονισμό του υπάρχοντος και αιωνόβιου διεθνούς συστήματος.

Το 2021, 137 χώρες πέτυχαν μια σημαντική ανακάλυψη στον συντονισμό: τη λύση των δύο πυλώνων στο πλαίσιο του περιεκτικού πλαισίου . Καθώς το 2022 θα είναι ένα κρίσιμο έτος για την εφαρμογή της συμφωνίας -το αντικείμενο ζωντανής πολιτικής συζήτησης σε πολλές χώρες- το Δημοσιονομικό Παρατηρητήριο υπολογίζει τα πιθανά οφέλη του.

Ο πυλώνας 1 της συμφωνίας λέει ότι ένα μέρος των κερδών των πολυεθνικών πρέπει να φορολογείται όταν χρησιμοποιούνται ή καταναλώνονται τα αγαθά ή οι υπηρεσίες των επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να φορολογηθούν όπου βρίσκονται οι πελάτες τους, ακόμα κι αν οι υπάλληλοί τους απέχουν πολύ από την πελατειακή τους βάση. Τονίζουν μάλιστα ότι σε έναν κόσμο όπου το ψηφιακό εμπόριο είναι πλέον κοινός τόπος, αυτή είναι μια ευπρόσδεκτη εξέλιξη.

«Ενώ η έκθεσή μας διαπιστώνει ότι η συμφωνηθείσα ανακατανομή των φορολογικών εσόδων καλύπτει μόνο το 2 τοις εκατό του παγκόσμιου κέρδους των πολυεθνικών, αυτή η νέα φορολογική αρχή θέτει το έδαφος για έναν πιο αποτελεσματικό φόρο από τους μονομερείς φόρους ψηφιακών υπηρεσιών» αναφέρουν.

Ο Πυλώνας 2 καθορίζει έναν παγκόσμιο ελάχιστο εταιρικό φόρο 15 τοις εκατό. Με αυτόν τον τρόπο, θέτει ένα πάτωμα στον ανταγωνισμό, μειώνοντας τα κίνητρα για τις χώρες να ανταγωνίζονται χρησιμοποιώντας τους φορολογικούς συντελεστές τους και για τις εταιρείες να μεταφέρουν τα κέρδη τους πέρα ​​από τα σύνορα. Ορισμένα κράτη θα συμπληρώσουν τη φορολογία τους για τα «υποφορολογημένα» κέρδη στο ελάχιστο επίπεδο, αυξάνοντας τα εταιρικά φορολογικά έσοδα έως και 6 τοις εκατό παγκοσμίως.

Αντιστρέφοντας την πτωτική τάση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος των εταιρειών εισοδήματος, ο μειωμένος φορολογικός ανταγωνισμός θα μπορούσε να αυξήσει τα έσοδα κατά άλλο 8%, ανεβάζοντας το συνολικό αποτέλεσμα στο 14%. Ωστόσο, οι εργασίες πρέπει να συνεχιστούν για την καλύτερη προσαρμογή στις συνθήκες των χωρών χαμηλού εισοδήματος – για παράδειγμα, για την απλοποίηση ορισμένων πτυχών της εταιρικής φορολογίας, την ενίσχυση της παρακράτησης φόρων στις διασυνοριακές πληρωμές και την ανταλλαγή περισσότερων πληροφοριών ανά χώρα για τις πολυεθνικές.

Συντονισμός για τη φορολογία φυσικών προσώπων

Όπως και οι εταιρείες, η φορολόγηση των φυσικών προσώπων (ιδιαίτερα των πλουσιότερων) απαιτεί επίσης διασυνοριακό συντονισμό. Πρόσφατες διαρροές εγγράφων όπως τα Panama Papers και τα Paradise Papers αποκάλυψαν ένα τεράστιο απόθεμα υπεράκτιου πλούτου και εκτεταμένα φορολογικά κενά. Και με την άνοδο των ψηφιακών στοιχείων που επιτρέπουν ακόμη μεγαλύτερη ανωνυμία, η ανταλλαγή πληροφοριών γίνεται όλο και πιο ζωτική. Πέρα από την απώλεια εσόδων, οι αδιαφανείς υπεράκτιοι λογαριασμοί που έχουν σχεδιαστεί για να κρύβουν τον πλούτο διευκολύνουν τη διακρατική μεταφορά εσόδων από διαφθορά.

Ο συντονισμός μπορεί να αποφέρει απτά αποτελέσματα και 163 χώρες συμφώνησαν να ανταλλάξουν πληροφορίες στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Διαφάνεια και την Ανταλλαγή Πληροφοριών για Φορολογικούς Σκοπούς . Ωστόσο, μπορούν να γίνουν περισσότερα για τη βελτίωση της αξιοπιστίας των πληροφοριών, σημειώνει η έκθεσή μας. Οι χώρες θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για την προώθηση των μητρώων πραγματικών δικαιωμάτων—πληροφορίες σχετικά με το ποιος πραγματικά κατέχει ή ελέγχει μια εταιρεία.

Ορισμένες χώρες έχουν ήδη δημιουργήσει τέτοιους μηχανισμούς. Αλλά το πώς εφαρμόζονται έχει σημασία—οι πληροφορίες από τα μητρώα πρέπει να συγκεντρώνονται σε μια δημόσια βάση δεδομένων. Η αποτελεσματική χρήση των πληροφοριών παραμένει κρίσιμη για την επιβολή της νομοθεσίας και οι χώρες χαμηλού εισοδήματος θα πρέπει να αναπτύξουν περισσότερη τεχνογνωσία για να συνειδητοποιήσουν τα οφέλη από τη διαφάνεια.

Κινητικότητα του εργατικού δυναμικού

Ένα άλλο πρόσφατο φαινόμενο που απαιτεί μεγαλύτερο συντονισμό είναι η αυξανόμενη κινητικότητα του εργατικού δυναμικού. Οι ευκαιρίες για διασυνοριακή εξ αποστάσεως εργασία έχουν διευρυνθεί, μαζί με τον αριθμό των οικονομιών που προσφέρουν ψηφιακές νομαδικές θεωρήσεις που απευθύνονται σε άτομα υψηλής ειδίκευσης. Οι εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι η διασυνοριακή εξ αποστάσεως εργασία – δεδομένων των υφιστάμενων διαφορών στους φορολογικούς συντελεστές μεταξύ των χωρών – ανακατανέμει τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων μεταξύ των χωρών κατά 1,25 τοις εκατό των παγκόσμιων εσόδων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Ο συντονισμός θα αποκτήσει σημασία στο μέλλον για να διασφαλιστεί μια συνεπής φορολογική μεταχείριση μεταξύ των χωρών όπου διαμένουν εργοδότες και εργαζόμενοι.

Συντονισμός για την τιμολόγηση του άνθρακα

Η συγκεκριμένη συντονισμένη δράση είναι ακόμη πιο επείγουσα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, επειδή η ταχεία αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μας κάνει να επιταχύνουμε προς την καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη υπερδιπλάσια από το όριο που οι επιστήμονες θεωρούν ανεκτά ασφαλές.

Ένα διεθνές κατώτατο όριο τιμών άνθρακα είναι ανάλογο με έναν παγκόσμιο ελάχιστο εταιρικό φόρο. Αλλά εδώ μερικές βασικές χώρες εκπομπών μπορούν να επιταχύνουν τον συντονισμό και να κάνουν μια σημαντική αρχή. Ένα τέτοιο κατώτατο όριο θα αποθάρρυνε τις εκπομπές και θα αμβλύνει τις ανησυχίες για την ανταγωνιστικότητα. Θα περιόριζε την υπερθέρμανση του πλανήτη σε 2 βαθμούς Κελσίου ή λιγότερο, ενώ θα ενσωματώνει εναλλακτικές προσεγγίσεις (όπως ρύθμιση, μέσω του υπολογισμού ισοδύναμων τιμών). Ένα διεθνές κατώτατο όριο τιμών άνθρακα θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει διαφοροποιημένες ευθύνες για τα έθνη ανάλογα με το επίπεδο εισοδήματος.

Καθώς οι κυβερνήσεις παλεύουν με την επιτάχυνση των τιμών της ενέργειας που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα πρέπει να υποστηρίζουν τους ανθρώπους (ιδανικά μέσω στοχευμένων μεταφορών ή εφάπαξ εκπτώσεων λογαριασμών κοινής ωφέλειας) αντί να επιδοτούν την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Και οι βραχυπρόθεσμες απαντήσεις δεν πρέπει να μειώνουν τις προσπάθειες για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση. Οι χώρες που έχουν ήδη χαράξει μια σταδιακή ανοδική πορεία για τη φορολογία του άνθρακα θα πρέπει να παραμείνουν στην πορεία – οι προβλεπόμενες αυξήσεις είναι πολύ μικρότερες από τις πρόσφατες περιστροφές στις τιμές, οι οποίες προέρχονται από παγκόσμιες κρίσεις. Τα έσοδα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι εργαζόμενοι και οι κοινότητες επωφελούνται από την πράσινη μετάβαση. Σε διεθνές επίπεδο, η συμφωνία για κατώτατο όριο τιμής άνθρακα (ή ισοδύναμα μέτρα) παραμένει επείγουσα.

Η ιστορία μας λέει ότι η αξία της συνεργασίας είναι ακόμη μεγαλύτερη καθώς αντιμετωπίζουμε τις οικονομικές συνέπειες των πανδημιών ή των συγκρούσεων. Στο ίδιο πνεύμα συνεργασίας των επιστημόνων που εργάζονται μαζί διασυνοριακά για την καταπολέμηση του COVID-19, τώρα είναι η ώρα για καλύτερες φορολογικές εταιρείες, καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και δράση για έναν πιο πράσινο και δικαιότερο κόσμο.