Ουκρανία: Οι επιπτώσεις του πολέμου στο πιάτο των Ευρωπαίων

Δεν είναι λίγοι οι καταναλωτές με ευαίσθητο ουρανίσκο που έχουν εσχάτως την αίσθηση ότι η γεύση της αγαπημένης τους κονσέρβας με σαρδέλες ή των αγαπημένων τους μπισκότων είναι κάπως διαφορετική. Δεν απατώνται. Όντως το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει αλλάξει ένα βασικό συστατικό χιλιάδων συσκευασμένων τροφίμων. Και η αλλαγή αυτή οφείλεται στον πόλεμο στην Ουκρανία και συγκεκριμένα στην έλλειψη ηλιέλαιου που αυτός προκάλεσε.

Πολλές επιχειρήσεις συσκευασμένων τροφίμων αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν για να αντιμετωπίσουν την έλλειψη ηλιέλαιου. Έτσι το αντικατέστησαν με υποκατάστατα «που δεν επηρεάζουν υπερβολικά την υγεία του καταναλωτή ή τη γεύση του προϊόντος», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ρεπόρτερ της γαλλικής «Le Figaro» Πιερ-Ολιβιέ Νταντάν. Μιλάμε για παρεκκλίσεις στις συνταγές χιλιάδων προϊόντων που κυκλοφορούν στην αγορά της ΕΕ.

Τροποποίηση συνταγής

Μάλιστα η τροποποίηση της συνταγής με την αντικατάσταση ορισμένων συστατικών (όχι μόνο του ηλιέλαιου) έπρεπε να γίνει γρήγορα από την παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων. Τόσο γρήγορα που, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τη γαλλική αγορά, με άδεια της κυβέρνησης δεν χρειάστηκε οι παραγωγοί να αλλάξουν τις ετικέτες των προϊόντων προκειμένου να αναγραφούν τα καινούργια συστατικά. Ήρκεσε η επικόλληση μιας συμπληρωματικής ετικέτας που πληροφορεί τους καταναλωτές για την αλλαγή.

Σύμφωνα με τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, Κατανάλωσης και Καταπολέμησης της Απάτης (DGCCRF) του γαλλικού υπουργείου Οικονομίας, «έπρεπε η αντιμετώπιση του προβλήματος από τις βιομηχανίες τροφίμων να γίνει με ευέλικτο τρόπο, προκειμένου να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα των προϊόντων στην αγορά με την ταυτόχρονη όμως εγγύηση της ασφάλειας και με τη διατήρηση της σωστής ενημέρωσης του καταναλωτή».

Παρεκκλίσεις λόγω ανωτέρας βίας

Για να λάβει την εξουσιοδότηση να διανέμει το προϊόν του οποίου η συνταγή έχει τροποποιηθεί, κάθε επιχειρηματίας έχει την υποχρέωση να υποβάλει αίτημα εξαίρεσης στην DGCCRF προκειμένου να μπορεί να επικολλήσει στη συσκευασία ένα αυτοκόλλητο με την ένδειξη «Παρέκκλιση», που πληροφορεί τον καταναλωτή ότι το συσκευασμένο προϊόν περιέχει κάποιο διαφορετικό συστατικό από αυτά που αναγράφονται στην ετικέτα.

Η άδεια για τις παρεκκλίσεις αυτές, που ούτως ή άλλως αποτελούν αντικείμενο μελέτης από την αρμόδια αρχή, εφόσον εγκριθεί χορηγείται για περίοδο έξι μηνών. Μετά την παρέλευση του πρώτου τριμήνου όμως, επανεξετάζεται για να ανανεωθεί για το επόμενο τρίμηνο.

Η Διεύθυνση Ανταγωνισμού επιβεβαιώνει ότι η ασυμφωνία μεταξύ της πραγματικής σύνθεσης του προϊόντος και της επισήμανσής του «δεν εγκυμονεί κινδύνους για τον καταναλωτή και δεν του στερεί ουσιαστικές πληροφορίες για την ποιότητα ενός προϊόντος». Μόλις χορηγηθεί η «άδεια παρέκκλισης», η DGCCRF επιβάλλει τη συμπερίληψη άμεσων πληροφοριών στην ετικέτα του προϊόντος κατά τρόπο «ορατό και ευανάγνωστο».

Ελαιοκράμβη αλλά και φοινικέλαιο

Η ιστοσελίδα της «Le Figaro» δίνει τη δυνατότητα στους αναγνώστες της να αποκτήσουν πρόσβαση σε έναν κατάλογο περισσότερων από 2.900 προϊόντων των οποίων η σύνθεση έχει τροποποιηθεί λόγω ελλείψεων που συνδέονται με τη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση. Μέσω ενός συνδέσμου (link) βρίσκει κανείς πληροφορίες για το όνομα του προϊόντος, την επωνυμία του και για τη φύση της αλλαγής που έχει γίνει στη σύνθεση των συστατικών του.

Μπορεί επίσης ο αναγνώστης-καταναλωτής να εισαγάγει τον αριθμό barcode ενός προϊόντος που έχει στο ντουλάπι της κουζίνας του για να διαπιστώσει, μέσω της μηχανής αναζήτησης της εφημερίδας, αν το εν λόγω προϊόν επηρεάζεται ή όχι από ενδεχόμενη τροποποίηση στη συνταγή του.

Σημειωτέον ότι στη λίστα των προϊόντων βρίσκει κανείς μπισκότα, έτοιμα γεύματα, σοκολάτες, έτοιμες σούπες και  σάλτσες και πάμπολλα τρόφιμα σε κονσέρβα. «Τα περισσότερα από τα προϊόντα που περιλαμβάνει αυτή η λίστα περιείχαν ηλιέλαιο, το οποίο πλέον αντικαθίσταται από ελαιοκράμβη στην πλειονότητα των περιπτώσεων», σημειώνει ο ρεπόρτερ του «Figaro».

Σε κάποια προϊόντα, όμως, έχουν χρησιμοποιηθεί και άλλα έλαια για να λειτουργήσουν ως υποκατάστατο του υπό έλλειψη ηλιέλαιου. Αυτά είναι το σογιέλαιο, αλλά και στοχοποιημένα (και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) για τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία έλαια, όπως είναι το λάδι καρύδας και το φοινικέλαιο.