Τι συμβαίνει στην Αφρική;

Ο κόσμος αλλάζει και όχι πάντα προς το καλύτερο. Οι εξελίξεις στην κάτω της Σαχάρας Αφρική ανησυχούν την ανθρωπότητα. Κυρίως διότι φέρνουν στη ζωή φαντάσματα του παρελθόντος ξυπνώντας ανησυχητικές αναμνήσεις και φέρνοντας στην επιφάνεια έναν κόσμο που θεωρούσαμε πως δεν ταιριάζει με τη σύγχρονη ζωή. Οι δικτατορίες ξανάρχονται και η δειλή προσπάθεια εμπέδωσης δημοκρατικών πρακτικών και αντιλήψεων τα τελευταία χρόνια δείχνει να ενταφιάζεται.

Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε στον Νίγηρα, όπου το δημοκρατικό καθεστώς καταλύθηκε από τον στρατό ύστερα από αρκετά χρόνια λειτουργίας ικανοποιητικών αντιπροσωπευτικών θεσμών. Το πρόβλημα μάλιστα στον Νίγηρα έχει άμεση σχέση και με τη ζωή μας εδώ στην Ευρώπη. Διότι ο ανατραπείς πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε υπογράψει με την Ευρώπη συμφωνίες περιορισμού των μεταναστευτικών ρευμάτων που διέσχιζαν κατά κύριο λόγο τη χώρα του και κατέληγαν σε Μαρόκο, Λιβύη και στις ακτές της Μεσογείου.

Τώρα είναι φανερό πως το νέο στρατιωτικό καθεστώς δεν έχει καμία πρόθεση να ακολουθήσει την εφαρμογή της σχετικής συμφωνίας. Ισως μάλιστα και να διευκολύνει τις σχετικές ανθρώπινες ροές. Πέραν όμως από αυτό, που προκαλεί ιδιαίτερες ανησυχίες στην Ευρώπη, οι εξελίξεις στον Νίγηρα και σε άλλες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής – όπως το Μάλι, η Μπουρκίνα Φάσο, το Τσαντ αλλά και το Καμερούν, η Γκάμπια, η Νιγηρία και η Σενεγάλη – παρατηρούνται φαινόμενα αναβίωσης ενός καινούργιου Ψυχρού Πολέμου. Η Ρωσία, για παράδειγμα, δείχνει να αυξάνει την ανάμειξή της στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών αυτών με βραχίονα την περιβόητη Ομάδα Βάγκνερ.

Η Κίνα επίσης δεν χάνει ευκαιρία για την οικονομική της εμπλοκή στις χώρες αυτές – που αποκαλούνται και Σαχέλ (χώρες δηλαδή του «Συνόρου», στα αραβικά). Με σοβαρότατες επενδύσεις σε κρίσιμες υποδομές (σιδηροδρομικές γραμμές, γέφυρες, αεροδρόμια και εκτεταμένες αγορές αγροτικής γης με πολλές πρώτες ύλες) προκαλεί ανησυχίες στη Δύση και μεγάλη νευρικότητα ιδιαίτερα σε στρατιωτικούς σχεδιαστές σε Παρίσι και Ουάσιγκτον. Με τεράστια αποθέματα πρώτων υλών, ιδιαίτερα στις περιζήτητες σπάνιες γαίες, οι χώρες του Σαχέλ αποτελούν κρίσιμο κρίκο για πολλά χρήσιμα προϊόντα της εποχής μας – ημιαγωγούς, τσιπς υπολογιστών κ.ά. Δίχως αυτά οι τεχνολογικές εξελίξεις θα γίνουν έρμαιο στα χέρια του Πεκίνου.

Το Παρίσι αισθάνεται να έχει αποτύχει ως σοβαρός παίκτης στις εξελίξεις στην περιοχή. Η γενικότερη πολιτική της Γαλλίας, για τον έλεγχο της εξάπλωσης του ισλαμισμού αλλά και για τη συμμετοχή της σε προγράμματα αξιοποίησης φυσικών πόρων (στον Νίγηρα λ.χ. πρόσφατα ανακαλύφθηκαν στην έρημο ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα πετρελαίου που τώρα έπεσαν στα χέρια των δικτατόρων). Το γεγονός προσθέτει μεγάλη νευρικότητα στις αντιδράσεις της Γαλλίας ενώ, οι Αμερικανοί αισθάνονται πως και πάλι είναι μόνοι και καλούνται να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά.

Το ζήτημα είναι πως η Αφρική έχει έρθει στο κέντρο των διεθνών εξελίξεων και πως εκεί ξεσπούν κρίσεις που έχουν αφετηρία τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων σε γενικότερα στρατιωτικά και οικονομικά θέματα. Είναι δεδομένο πως θα ακούμε πολλά στο κοντινό μέλλον για τις εξελίξεις στη Μαύρη Ηπειρο. Οι ειδικοί για τα δεδομένα της Αφρικής θα είναι πολύ γρήγορα περιζήτητοι σε πολλά επιχειρηματικά και πολιτικά κέντρα της Δύσης. Είναι σίγουρο πως πολλές καριέρες θα εξελιχθούν με βάση τα συμβαίνοντα εκεί και με τα συμφέροντα που εξαρτώνται από τις εκεί παραγωγικές διαδικασίες