Παγκόσμια οικονομία: Πώς έμαθε να αγαπά το… χάος

Οι κεντρικές τράπεζες έχουν ξεκινήσει μια αυστηρή νομισματική πολιτική για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τον πληθωρισμό. Οι ανησυχίες για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, από τις αγορές ομολόγων και την εμπορική ιδιοκτησία έως την υγεία των τραπεζών, είναι πάντα παρούσες. Περίπου 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα κατευθυνθούν στις κάλπες φέτος, με απρόβλεπτες συνέπειες, όσον αφορά στο ποιες κυβερνήσεις και ποιους κυβερνήτες ή προέδρους θα αναδείξουν.

Το πιο ανησυχητικό από όλα είναι ότι ο κόσμος φλέγεται, με συγκρούσεις από την Ουκρανία μέχρι τη Λωρίδα της Γάζας και την Ερυθρά Θάλασσα. Άλλοι πόλεμοι, κυρίως στην Ταϊβάν, για κάποιους απαισιόδοξους, δεν είναι πολύ μακριά. Δεν είναι περίεργο που οι αναλυτές μιλούν για «πολυκρίση», «τοπία κόλασης» και μια «αναταραχή του νέου κόσμου».

Παγκόσμια οικονομία: Ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί – Γιατί υπάρχουν φόβοι για (μερικό) κραχ 

Η παγκόσμια οικονομία… γελάει

Κι όμως, προς το παρόν τουλάχιστον, η παγκόσμια οικονομία γελάει μπροστά σε αυτούς τους φόβους. Στις αρχές του 2023 σχεδόν όλοι οι οικονομολόγοι υπολόγιζαν ότι εκείνη τη χρονιά επρόκειτο να υπάρξει παγκόσμια ύφεση. Αντίθετα, το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά περίπου 3%. Τα πρώτα σημάδια δείχνουν ότι αυτή η ανάπτυξη συνεχίζεται με τον ίδιο ρυθμό φέτος.

Στοιχεία από την τράπεζα Goldman Sachs, δείχνουν ότι η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα είναι περίπου τόσο ζωντανή όσο ήταν το 2019. Ένα μέτρο του εβδομαδιαίου ΑΕΠ που παράγεται από τον ΟΟΣΑ, μια λέσχη κυρίως πλούσιων χωρών, βρίσκει παρόμοια αποτελέσματα. Ένα μέτρο της παγκόσμιας δραστηριότητας που παράγεται από έρευνες των υπευθύνων αγορών (τα λεγόμενα δεδομένα pmi) δείχνει ισχυρή ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο.

Οι αγορές εργασίας είναι ακόμη ισχυρότερες. Το ποσοστό ανεργίας στον ΟΟΣΑ παραμένει σαφώς κάτω από το 5%. Το ποσοστό των ατόμων σε ηλικία εργασίας που εργάζεται, ένα καλύτερο μέτρο της ισχύος της αγοράς εργασίας, είναι σε υψηλό όλων των εποχών. Οι υγιείς αγορές εργασίας ενισχύουν τα οικογενειακά εισοδήματα, τα οποία έχουν πληγεί από τον πληθωρισμό. Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στο σύνολο των χωρών μελών της G7 συρρικνώθηκε κατά 4% το 2022, αλλά τώρα αυξάνεται ξανά.

Είναι αλήθεια ότι ορισμένες χώρες τα πάνε λιγότερο καλά. Τα στοιχεία για την κινεζική ανάπτυξη συνεχίζουν να απογοητεύουν. Μερικά επίσης στοιχεία από την Ευρώπη δημιουργούν προβληματισμό. Η Γερμανία, που αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις από τις υψηλές τιμές ενέργειας και τον ανταγωνισμό στη διάσημη αυτοκινητοβιομηχανία της από τις κινεζικές εξαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων, ενδέχεται να βρεθεί σε ύφεση.

Υπάρχουν όμως και πιο δυνατές περιπτώσεις. Τον Ιανουάριο, η συνολική απασχόληση εξαιρουμένου του τομέα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 353.000 θέσεις εργασίας —ένα ποσοστό που ξεπέρασε σχεδόν όλες τις προσδοκίες. Στη Βραζιλία, μια χώρα που έχει αντιμετωπίσει επί σειρά ετών αδύναμης ανάπτυξης, τα τελευταία στοιχεία του Δείκτη Υπεύθυνων Προμηθειών PMI είναι ενθαρρυντικά.

Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να υπάρχουν πολλά στοιχεία ότι τα προβλήματα στην Ερυθρά Θάλασσα εκτροχιάζουν την παγκόσμια οικονομία. Τα δεδομένα PMI υποδηλώνουν ότι οι βιομηχανίες αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τους μεγαλύτερους χρόνους παράδοσης. Κι αυτό διότι πολλές ναυτιλιακές εταιρείες επαναδρομολογούν τα πλοία τους γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, γεγονός που αυξάνει τη διάρκεια ενός ταξιδιού μεταξύ Σαγκάης και Ρότερνταμ σε 14.000 μίλια, από 11.000.

Ωστόσο, σχεδόν σε όλες τις οικονομίες το κόστος αποστολής είναι ένα μικρό κλάσμα της συνολικής τιμής ενός αγαθού. Ακόμη και οι πιο απαισιόδοξες προβλέψεις που μιλούν για νέα άνοδο στον πληθωρισμό, λόγω της διαταραχής της Ερυθράς Θάλασσας, αυτή θα ισοδυναμεί με λίγο περισσότερο από ένα σφάλμα στρογγυλοποίησης.

Γιατί η παγκόσμια οικονομία αγνοεί τόσο τη νέα παγκόσμια αταξία;

Τα υψηλά επιτόκια πέτυχαν να μειώσουν τον πληθωρισμό από το υψηλό 10% στον πλούσιο κόσμο σε περίπου 6%. Αυτό όχι μόνο αυξάνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, αλλά ανεβάζει και την ψυχολογία τους. Πράγματι, έχοντας φτάσει σε ιστορικό χαμηλό όλων των εποχών το 2022, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στον πλούσιο κόσμο έχει αυξηθεί απότομα. Το υψηλότερο κόστος δανεισμού έχει μειωθεί από το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του χρέους των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων βασίζεται σε σταθερά επιτόκια.

Υπάρχει επίσης μια πιο ενδιαφέρουσα πιθανότητα: μετά από τόσες συγκλονιστικές παγκόσμιες εξελίξεις, ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται πια για το χάος όσο κάποτε. Αυτό είναι σύμφωνο με τα ακαδημαϊκά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης μιας πρόσφατης εργασίας από δύο ερευνητές της Federal Reserve, η οποία υποδηλώνει ότι το χτύπημα στην παραγωγή από την απότομη αύξηση της οικονομικής αβεβαιότητας εξασθενεί μετά από μερικούς μήνες.

Όλοι οι καλοί οικονομολόγοι παραμένουν σε επαγρύπνηση. Τα υψηλότερα επιτόκια μπορεί να έχουν καθυστερημένη επίδραση στην ανάπτυξη. Η κλιμάκωση στον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας ή στην Ερυθρά Θάλασσα θα μπορούσε να προκαλέσει έναν άλλο γύρο κλυδωνισμών στον ενεργειακό εφοδιασμό, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό.

Όλα τα στοιχήματα είναι εκτός εάν ο Σι Τζινπίνγκ αποφασίσει να προχωρήσει σε πολεμική εμπλοκή στην Ταϊβάν. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, η πτώση του πληθωρισμού και η πιθανή ώθηση της παραγωγικότητας από την δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσαν να επιταχύνουν το ΑΕΠ. Και η παγκόσμια οικονομία έχει ήδη επιδείξει την ανθεκτικότητά της.