Η Ιδιόμορφη Πορεία της Ελληνικής Ανεργίας

Στην πρόσφατη ανάλυση των δεδομένων από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), παρατηρείται μια ελαφρά αύξηση στο ποσοστό της ανεργίας τον Φεβρουάριο του 2024, φτάνοντας στο 11% από 10,6% τον Ιανουάριο, διακόπτοντας έτσι μια πτωτική πορεία που είχε διαρκέσει αρκετούς μήνες. Αν και η αύξηση αυτή είναι οριακή, δεν παύει να προκαλεί ανησυχία δεδομένου ότι δεν θα πρέπει να αναμένονται σημαντικές μεταβολές πλην της περιόδου Απριλίου – Μαΐου, συμπίπτοντας με την έναρξη της τουριστικής σεζόν. Να σημειωθεί ότι η εξέλιξη αυτή είχε από μακρόν προβλεφθεί (βλέπε Ο.Τ.).

Συγκεκριμένα το ποσοστό ανεργίας έχει ήδη από το καλοκαίρι του 2021 παρουσιάσει μείωση του ρυθμού με τον οποίο μειώνεται, οδεύοντας προς συνθήκες σταθεροποίησης γύρω στο 10%. Μάλιστα, οι εκτιμήσεις του μοντέλου Global Economic Model της Oxford Economics δείχνουν ότι πρόκειται για μια εξέλιξη που αναμένεται να αφορά τουλάχιστον τα επόμενα 10 περίπου έτη.

Το Διάγραμμα 1 παρουσιάζει την εξέλιξη των απασχολουμένων, των ανέργων, του μη ενεργού πληθυσμού και του ποσοστού ανεργίας από τον Ιανουάριο του 2004 έως και το Φεβρουάριο του 2024, ενώ παρουσιάζει επίσης προβλέψεις έως το 2035 για το ποσοστό ανεργίας και για το πλήθος των απασχολουμένων και των ανέργων.

Διάγραμμα 1. Μηνιαία εξέλιξη απασχολουμένων, ανέργων, μη ενεργού πληθυσμού και ποσοστού ανεργίας στην ελληνική οικονομία: 2004 – 2035

Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. – Εργατικό Δυναμικό και Oxford Economics – Global Economic Model. Σημείωση: Τα στοιχεία μετά το δεύτερο τρίμηνο του 2024 αφορούν σε προβλέψεις από το Global Economic Model της Oxford Economics.

Διαπιστώνεται ότι οι μη ενεργοί, είναι, συγκριτικά με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, μεγάλος αριθμός (31% του συνολικού πληθυσμού στην Ελλάδα, όταν στην Ευρωζώνη το αντίστοιχο ποσοστό είναι 24,7% του πληθυσμού) αποκαλύπτοντας ότι τουλάχιστον 500.000 άνθρωποι μπορούν να ενεργοποιηθούν στην οικονομία. Από το Διάγραμμα 1 διαπιστώνεται ότι η μείωση του ποσοστού ανεργίας στην Ελλάδα συνδυάζεται με την ελαφρά μείωση του αριθμού των μη ενεργών το οποίο είναι μία θετική εξέλιξη αλλά όχι εντυπωσιακά θετική. Να σημειωθεί ότι την ίδια στιγμή οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στη ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) ήταν 1.039.475 άτομα τον Ιανουάριο του 2024!

Επιπλέον, το Διάγραμμα 2 παρουσιάζει την εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας σε συνδυασμό με το ποσοστό των κενών θέσεων εργασίας από το 2009 έως το 2024.

Φαίνεται ότι για διαρθρωτικούς λόγους της οικονομίας οι περαιτέρω δυνατότητες μείωσης της ανεργίας είναι περιορισμένες και αυτό είναι που καθιστά το όλο θέμα ιδιόρρυθμο και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή.

Μάλιστα για πρώτη φορά πλέον παρατηρείται μία ραγδαία αύξηση των κενών θέσεων εργασίας.

Διάγραμμα 2. Τριμηνιαία εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας και του ποσοστού των κενών θέσεων εργασίας

Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. και Eurostat. Σημείωση: Τα στοιχεία για τις κενές θέσεις εργασίας σταματούν το τέταρτο τρίμηνο του 2023.

Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω παρατηρήσεων αποκαλύπτει σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα και μία αποδοχή ενός υποτιθέμενου φυσικού ποσοστού ανεργίας (NAIRU) γύρω στο 10%(!) που δεν είναι εύκολο να γίνει αποδεκτό.

Το θέμα αναδεικνύει την ανάγκη μίας σειράς σοβαρών παρεμβάσεων στην αγορά εργασίας:

α)         Να επανεξεταστεί το θεσμικό πλαίσιο καταγραφής και παρακολούθησης της ανεργίας.

β)         Να αναλυθούν οι λόγοι (ζήτηση ή προσφορά ή και τα δύο) που εμποδίζουν (και θα εμποδίσουν) την περαιτέρω μείωση της ανεργίας.

γ)         Να αναπτυχθούν πολιτικές που εξασφαλίζουν την απασχολησιμότητα των ανέργων (κυρίως επιμόρφωση).

Παναγιώτης Ε. Πετράκης, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Παντελής Χ. Κωστής, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών