To business plan των 57 δισ. ευρώ για τη νέα οικονομία

«Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι ένας πολύ καλά μελετημένος οδικός χάρτης με 170 έργα, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες: στην ψηφιακή μετάβαση του κράτους και της οικονομίας, στην αύξηση της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής, στην πράσινη οικονομία και στην εκτίναξη της παραγωγικής δραστηριότητας. Πρόκειται για ένα σχέδιο το οποίο καλύπτει όλη την Ελλάδα, αφορά κάθε Ελληνα και Ελληνίδα, και φιλοδοξεί να δημιουργήσει 200.000 θέσεις εργασίας αλλά και να αυξήσει το ΑΕΠ κατά 7 μονάδες την επόμενη εξαετία».

Στη δήλωση αυτή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη την περασμένη Τετάρτη συμπυκνώνεται και το πολιτικό και οικονομικό σχέδιο της κυβέρνησης αφενός για την επανεκκίνηση της οικονομίας – μόλις το επιτρέψει η εξέλιξη της πανδημίας, η οποία είναι ακόμη απειλητική για τη χώρα – και αφετέρου για τον εκλογικό κύκλο, καθώς είναι προφανές ότι «τα λεφτά είναι πολλά, το σχέδιο υπερβαίνει τον ορίζοντα της τρέχουσας τετραετίας» και ακόμα αποτελεί ίσως τη μεγάλη, αλλά τελευταία, ευκαιρία της Ελλάδας να βγει από την κρίση που μας ταλανίζει από τις αρχές της περασμένης δεκαετίας.

Σε αυτή την εκτίμηση συγκλίνουν οι εκτιμήσεις κυβερνητικών στελεχών και των τεχνοκρατών που επιστρατεύθηκαν να εκπονήσουν το σχέδιο, της Τράπεζας της Ελλάδος και – χωρίς να είναι παράδοξο –  των οικονομικών στελεχών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η οποία διά του αρχηγού της  Αλέξη Τσίπρα σπεύδει την ερχόμενη εβδομάδα να παρουσιάσει το δικό της σχέδιο επανεκκίνησης και ανάκαμψης της οικονομίας.

Αφήνει στο πλάι το Δημόσιο

Η ουσία όμως είναι ότι η Ελλάδα πλέον έχει εξασφαλίσει έως το 2026 πόρους 17,8 δισ. ευρώ που θα δοθούν ως επιδοτήσεις στις επιλεγμένες επενδύσεις του προγράμματος, 12,7 δισ. ευρώ χαμηλότοκα (σχεδόν άτοκα) ευρωπαϊκά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης για την προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων, στα οποία θα προστεθεί η ιδιωτική συμμετοχή ώστε οι συνολικοί επενδυτικοί πόροι να ανέλθουν στην εξαετία στα 57 δισ. ευρώ.

Η βασική όμως επιλογή του Μεγάρου Μαξίμου, που έχει την πατρότητα του εθνικού σχεδίου, είναι να αφήσει στο πλάι το Δημόσιο και να κινητοποιήσει τράπεζες και επιχειρηματίες για την υλοποίησή του.

«Το κράτος δεν ξέρει και δεν πρέπει να επιλέγει επενδύσεις». Σε αυτές τις 10 λέξεις του οικονομικού συμβούλου του Πρωθυπουργού Αλέξη Πατέλη και στη δήλωσή του «αποφασίσαμε ότι τα δάνεια του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης “Ελλάδα 2.0” (σ.σ.: πέραν των επιδοτήσεων που προαναφέραμε) θα πάνε για χρηματοδότηση επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα.

Τα ποσά είναι κολοσσιαία, δηλαδή κοντά 13 δισ. ευρώ δάνεια που υπολογίζουμε ότι θα κινητοποιήσουν μέχρι 31 δισ. ευρώ κεφάλαια» βρίσκεται η κεντρική ιδέα της κυβέρνησης για την υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης της οικονομίας που θα αποτελέσει τον οδηγό της χώρας έως το 2026.

Ενθάρρυνση επενδύσεων

Στον ίδιο τόνο βρίσκονται και οι δηλώσεις του συντονιστή υφυπουργού Ακη Σκέρτσου, ο οποίος δείχνει αναβαθμισμένος στο πλάι του Πρωθυπουργού για θέματα τόσο οικονομίας όσο και διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης, ο οποίος κατά την παρουσίαση είπε:

«Πρόκειται για ένα κανονικό business plan δηλαδή, με δημόσιες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που στόχο έχουν να ενθαρρύνουν αντίστοιχες ή και περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις, που θα δημιουργήσουν με τη σειρά τους περισσότερες και καλά αμειβόμενες νέες θέσεις εργασίας.

Ενα σχέδιο που να αναλύει γιατί είναι αναγκαία κάθε επένδυση που προτείνεται και, βεβαίως, πότε θα υλοποιηθεί και πόσο θα κοστίσει.

Η αρχιτεκτονική του είναι η ακριβώς ανάποδη απ’ ό,τι γινόταν στο παρελθόν (σ.σ.: με τα ΚΠΣ, το ΕΣΠΑ κ.λπ.)».

Και αυτό ακριβώς, τη διαφορά με τα ΕΣΠΑ, το εξήγησε ο κ. Πατέλης, επισημαίνοντας: «Υπάρχουν τρεις σημαντικές διαφορές σε σχέση με το παρελθόν». Οπως ανέφερε:

«1. Τα δάνεια δεν θα δίνονται δεξιά κι αριστερά αλλά αποκλειστικά σε πέντε συγκεκριμένους τομείς που υπέδειξε η Επιτροπή Πισσαρίδη.

Επιλέξιμα θα είναι δάνεια που χρηματοδοτούν επενδύσεις σε πράσινες και σε ψηφιακές δράσεις που είναι και προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.

Δράσεις που στηρίζουν την εξωστρέφεια, δηλαδή τη χρηματοδότηση των εξαγωγών, είτε αυτές είναι εξαγωγές αγαθών είτε εξαγωγές υπηρεσιών, διότι η Ελλάδα παραμένει μια σχετικά κλειστή οικονομία και αυτό πρέπει να αλλάξει.

Η τέταρτη επιλέξιμη κατηγορία είναι η έρευνα και η καινοτομία για να αυξήσουμε την παραγωγικότητα της οικονομίας.

Επιλέξιμες θα είναι επενδύσεις που βασίζονται σε συγχωνεύσεις, εξαγορές και συνεργασίες επιχειρήσεων για να στηρίξουμε δράσεις που οδηγούν σε οικονομίες κλίμακος.

2. Το κράτος δεν θα δίνει εγγυήσεις αλλά μόνο συγχρηματοδότηση. Δηλαδή το κράτος θα βάλει μέχρι το 50% του κόστους της επένδυσης και οι τράπεζες και οι επενδυτές το άλλο μισό. Η επιλογή αυτή γίνεται για να υπάρχει συνευθύνη και να αποφευχθούν οι πρακτικές του παρελθόντος που κόστισαν αρκετά στο Δημόσιο. Δεν πρόκειται να δοθούν δωρεάν λεφτά. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι τα δάνεια πρέπει να τα επιστρέψουμε και ο σκοπός μας είναι να μην υπάρχει επιβάρυνση του δημοσίου χρέους.

3. Τα δάνεια δεν θα τα δώσει το κράτος αλλά οι τράπεζες και τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως είναι η EBRD και η BRD».

Απουσία Σταϊκούρα και Γεωργιάδη

Κατά την παρουσίαση του Σχεδίου στην «ομάδα του Μαξίμου» που πλαισίωνε τον Πρωθυπουργό παρών ήταν ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, στον οποίο ανατέθηκε ευθύς εξαρχής η εκπόνηση του Σχεδίου. Συγκρατημένος ο υπουργός δήλωσε ότι «τον επόμενο μήνα θα αξιολογηθεί το Σχέδιο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και “κλειδί” του σχεδιασμού του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και μέτρο της επιτυχίας της κυβέρησης στη διαχείρισή του είναι ότι προβλέπεται να δημιουργήσει μια σημαντική μόνιμη πρόσθετη αύξηση του ΑΕΠ της τάξεως του 7% και μια μόνιμη αύξηση των θέσεων εργασίας κατά 180.000-200.000, που θα παραμείνουν στην οικονομία και μετά την ολοκλήρωσή του». Η σεμνότητα όμως δεν εμπόδισε το διαδικτυακό ακροατήριο να σχολιάσει πώς είναι δυνατόν να παρουσιάζεται το Εθνικό Σχέδιο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης της οικονομίας χωρίς την παρουσία (προφανώς και χωρίς συμμετοχή) των υπουργών Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα και Ανάπτυξης και Επενδύσεων Αδωνη Γεωργιάδη, οι οποίοι προφανώς (λόγω αρμοδιοτήτων), πέραν των νομοθετικών πρωτοβουλιών που απαιτούνται για την υλοποίησή του, θα κληθούν να υπογράψουν τις εκατοντάδες αποφάσεις και τα επενδυτικά σχέδια προκειμένου να χρηματοδοτηθούν επιχειρήσεις, νοικοκυριά, να εγκριθούν επιδοτήσεις και να δοθούν δάνεια για να ξεκινήσει ο τεράστιος όγκος των δράσεων – έργων και μεταρρυθμίσεων – του Εθνικού Σχεδίου.

Πολλοί μίλησαν για «πολιτικό συμβολισμό» που επέλεξε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, ο οποίος εμπιστεύθηκε την υλοποίηση του Σχεδίου σε στενούς συνεργάτες του, κατά κύριο λόγο τεχνοκράτες και φιλελευθέρους, ορισμένοι μάλιστα εκ των οποίων δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική στέγη της ΝΔ.

Το βασικό όμως μήνυμα της παρουσίας και των όσων εξέπεμψε η στενή ομάδα που εκπόνησε το Σχέδιο και καλείται τώρα να το υλοποιήσει είναι ότι «βάζει στο πλάι το Δημόσιο» για να προσπεράσει αγκυλώσεις και γραφειοκρατία, που αποτελούν διαχρονικά προβλήματα για το κράτος και την ελληνική οικονομία.