Έκθεση Paris-Le Bourget: Έφτασε η ώρα απεξάρτησης και των αεροδρομίων από τον άνθρακα

Οι επιπτώσεις του αεροπορικού ταξιδιού στο περιβάλλον έχουν αναλυθεί εκτεταμένα τα τελευταία χρόνια και το ίδιο το αεροπλάνο, ως μεταφορικό μέσο, έχει δεχθεί πολλά πυρά από ακτιβιστές κατά της κλιματικής αλλαγής. Με την ευκαιρία της 54ης Αεροπορικής Έκθεσης του Παρισιού-Le Burget ο πρόεδρος της Ένωσης Γαλλικών Αεροδρομίων (UAF) Τομά Ζιέν έθεσε το ζήτημα της απεξάρτησης και των αεροδρομίων από τον άνθρακα, «παρότι οι εκπομπές από τα αεροδρόμια αντιπροσωπεύουν μόνο το 5% των εκπομπών των αερομεταφορών στο σύνολό τους», όπως ο ίδιος σημείωσε.

«Τα αεροδρόμια πρέπει να συνεισφέρουν στην κοινή προσπάθεια απεξάρτησης από τον άνθρακα», τόνισε ο γάλλος μάνατζερ, προσθέτοντας ότι στον τομέα αυτό η χώρα του, η Γαλλία, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα με εξαιρετικές μέχρι στιγμής επιδόσεις. «Η συντριπτική πλειονότητα των γαλλικών αεροδρομίων θα είναι ουδέτερα από εκπομπές άνθρακα έως το 2030, όταν η Ευρώπη έχει θέσει ως στόχο να πετύχει κάτι τέτοιο το έτος 2050», τόνισε ο Ζιέν.

«Πεντάστερη»… πολυτέλεια στους ουρανούς: Πού ψάχνουν τώρα κέρδη οι αεροπορικές

Ήδη κάποια περιφερειακά αεροδρόμια της Γαλλίας έχουν «πρασινίσει» πλήρως, έχουν απεξαρτηθεί δηλαδή τελείως από τον άνθρακα σε ό,τι αφορά βεβαίως την επίγεια εξυπηρέτηση. Παράδειγμα το μικρό αεροδρόμιο του Σεν Τροπέ. Εντός του 2023 θα έχει απεξαρτηθεί επίσης τελείως το «γειτονικό» Hyères-Toulon, στην ομώνυμη πόλη της νότιας Γαλλίας, ενώ το 2026 θα πρέπει να είναι «καθαρό» το σαφώς μεγαλύτερο Saint-Exupéry της Λιόν.

«Το ζήτημα είναι αναγκαστικά πιο περίπλοκο για τα μεγαλύτερα αεροδρόμια», εξηγεί ο Εμανουέλ Εγκλόφ στον «Figaro». «Οι συνταγές είναι ως επί το πλείστον οι ίδιες. Γίνονται προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας με την αντικατάσταση όλων των λαμπτήρων – και υπάρχουν πολλοί στα αεροδρόμια – με LED ή επίσης ελαχιστοποιώντας τη χρήση γεννητριών για τον κλιματισμό των αεροσκαφών στο έδαφος», σημειώνει ο ρεπόρτερ της εφημερίδας.

«Κλειδί» και όρος αναγκαίος (αλλά όχι και ικανός) για το μηδενισμό των εκπομπών ρύπων από τα αεροδρόμια είναι η καλύτερη αξιοποίηση των χερσαίων εκτάσεων που διαθέτουν, ιδίως με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ για την κάλυψη μέρους των ενεργειακών αναγκών τους.

Συντονισμένες προσπάθειες

«Έχουμε μια παγκόσμια προσέγγιση στο θέμα μετατροπής των αεροδρομίων σε πιο φιλικές για το περιβάλλον πλατφόρμες που υπερβαίνει τις εκπομπές άνθρακα», σημειώνει η διευθύντρια του αεροδρομίου Ορλί του Παρισιού Ζιστίν Κουτάρ. Ασφαλώς πρωτεύων στόχος παραμένει η μείωση των εκπομπών ρύπων, αλλά γίνονται προσπάθειες για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας της ευρύτερης περιοχής, για την ανακύκλωση των απορριμμάτων, την εξοικονόμηση των χρήσεων (νερού ή θέρμανσης για παράδειγμα) ακόμα και για τη μείωση της ηχορύπανσης.

Η γαλλίδα μάνατζερ διευκρίνισε ότι τουλάχιστον 34 εταιρείες που δραστηριοποιούνται γύρω από το δεύτερο Ρουασί Σαρλ Ντε Γκολ σε επιβατική κίνηση παρισινό αεροδρόμιο (εταιρείες που διαχειρίζονται ξενοδοχεία, απορρίμματα ή διευθύνουν υπηρεσίες ασφάλειας, καθαρισμού, κ.λπ.) έχουν υπογράψει ένα «χάρτη» που κωδικοποιεί και επικυρώνει αυτούς τους στόχους.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Vinci Airports, η οποία διαχειρίζεται πολλά γαλλικά αεροδρόμια όπως το Saint-Exupéry της Λιόν, το Hyères της Τουλόν ή το αεροδρόμιο της Νάντης. Η Vinci Airports έχει εφαρμόσει μια παγκόσμια στρατηγική για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των συνολικά 65 αεροδρομίων που διαχειρίζεται όχι μόνο στη Γαλλία αλλά σε δώδεκα ακόμα χώρες.

Στήριξη των αερομεταφορέων

Η μεγάλη πρόκληση, ωστόσο, για τα αεροδρόμια είναι να υποστηρίξουν τις αεροπορικές εταιρείες στη διαδικασία μείωσης της εξάρτησής τους (έως την απαλλαγή) από τον άνθρακα. «Οι περισσότερες από τις εκπομπές CO2 στην ατμόσφαιρα από την αεροπορική βιομηχανία οφείλονται προφανώς στα αεροπλάνα που πετούν στον ουρανό», γράφει ο «Figaro». Και θα πρόσθετε κανείς ότι η πιο ενεργοβόρος και ρυπογόνος διαδικασία είναι η απογείωση και η προσγείωση του αεροσκάφους – το μεγαλύτερο κακό δηλαδή γίνεται κατά την προσέγγιση και την αναχώρηση από τα αεροδρόμια.

Τι μπορούν να κάνουν τα αεροδρόμια για να συμβάλουν στην κοινή προσπάθεια και για να σταθούν αρωγοί στο έργο των αερομεταφορέων και των κατασκευαστών αεροσκαφών, φυσικά, στους οποίους πέφτει το μεγάλο βάρος της ανάπτυξης και εφαρμογής νέων τεχνολογιών;

Η Vinci Airports εφαρμόζει μια πολιτική «προσαρμογής κινήτρων» για τις αεροπορικές εταιρείες που χρησιμοποιούν τα αεροδρόμιά της – που αγοράζουν δηλαδή δικαιώματα προσγείωσης και απογείωσης (slots). «Υπάρχουν πιο επιβαρυντικές χρεώσεις για εταιρείες που χρησιμοποιούν αναποτελεσματικά αεροσκάφη και λιγότερο ακριβές για εκείνες που χρησιμοποιούν αεροσκάφη υψηλών περιβαλλοντικών επιδόσεων», εξηγεί ο Νικολά Νοτμπέρ, διευθύνων σύμβουλος της Vinci Concessions.

Ο μάνατζερ διευκρινίζει ότι αυτό το σύστημα εφαρμόζεται σε όλα τα αεροδρόμια της Vinci στη Γαλλία, εκτός από αυτό της Νάντης, και επίσης στη Βρετανία. Εξυπακούεται ότι οι αερομεταφορείς μετακυλίουν το αυξημένο κόστος των slots στους ναύλους τους.

Το επόμενο μεγάλο βήμα

Αλλά το «επόμενο μεγάλο βήμα» του ευρύτερου κλάδου είναι η στροφή προς τα βιώσιμα, εναλλακτικά καύσιμα, προς μια «κηροζίνη» που θα παράγεται από απόβλητα και άλλη βιομάζα. «Πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη και  ήδη ώριμη τεχνολογία», δηλώνει με αισιοδοξία η Ζιστίν Κουτάρ. Διότι είναι δυνατή η «άμεση χρήση» εναλλακτικής κηροζίνης στα αεροπλάνα.

Για το Ορλί δεν χρειάζεται καμία επένδυση εκ μέρους του αεροδρομίου. «Αρκεί να εισαγάγουμε τέτοια συνθετικά καύσιμα στον αγωγό που από το λιμάνι της Χάβρης μάς προμηθεύει με κηροζίνη», εξηγεί ο Νικολά Νοτμπάρ. Για τα υπόλοιπα αεροδρόμια δεν είναι τόσο εύκολο. Σε κάθε περίπτωση χρειάζονται επενδύσεις για τα βιοκαύσιμα αλλά κυρίως για το υδρογόνο, που θα είναι το καύσιμο του μέλλοντος ειδικά για τα μικρά αεροσκάφη που καλύπτουν μικρές ή μεσαίες αποστάσεις.

«Για την ώρα στη Λυών συνεργαζόμαστε με την Airbus και την Air Liquide για να καταφέρουμε από εφέτος τη χρήση υδρογόνου στα οχήματα χερσαίας εξυπηρέτησης. Στόχος μας είναι να το βάλουμε και στα αεροπλάνα έως το 2030», διευκρίνισε ο Νοτμπάρ.

Επενδύσεις 27 δισ. ευρώ

Όλες αυτές οι στρατηγικές που αποσκοπούν στον περιορισμό των εκπομπών αερίων που επιτείνουν την κλιματική κρίση έχουν προφανώς ένα κόστος. «Η απαλλαγή των αεροδρομίων στη Γαλλία από τον άνθρακα αντιπροσωπεύει δαπάνη 500 εκατ. ευρώ», αναφέρει ο επικεφαλής της Ένωσης Γαλλικών Αεροδρομίων Τομά Ζιέν. Και σ’ αυτή την εκτίμηση δεν συνυπολογίζονται οι επενδύσεις που σχετίζονται με την ανάπτυξη συνθετικών καυσίμων και υδρογόνου.

«Σε ευρωπαϊκή κλίμακα οι συνολικές επενδύσεις που απαιτούνται στα αεροδρόμια υπολογίζονται σε 27 δισ. ευρώ», διευκρινίζει το αφεντικό της UAF. Είναι τεράστια τα ποσά, γι’ αυτό και οι διαχειριστές των αεροδρομίων θέλουν να προσελκύσουν επενδυτές. Κάτι που φαίνεται αρκετά μακρινό στον ορίζοντα, ακόμα και των γαλλικών αεροδρομίων.  «Συζητάμε με τις δημόσιες αρχές και τις αεροπορικές εταιρείες για τη θέσπιση κανονισμών που θα καταστήσουν δυνατή τη χρηματοδότηση αυτής της μετάβασης. Διότι η κλιματική κρίση εξελίσσεται και δεν μας περιμένει», σημειώνει ο Τομά Ζιέν στο περιθώριο του Paris-Le Bourget που ολοκληρώνεται την Κυριακή.

Μετέωρο το αεροπορικό ταξίδι

Το περιβαλλοντικό ζήτημα είναι πανταχού παρόν στην Αεροπορική Έκθεση του Παρισιού, αν και την παράσταση την κλέβουν οι ιλιγγιώδεις παραγγελίες αεροσκαφών που συγκεντρώνει ως επί το πλείστον η γαλλο-γερμανική κοινοπραξία Airbus. Η παραγγελία 500 Airbus A320 αξίας 55 δισ. ευρώ από την ινδική αεροπορική εταιρεία IndiGo αποτελεί απόλυτο ρεκόρ για τον κλάδο της αεροναυπηγικής.

Ευλόγως αναρωτιέται όμως κανείς πώς συμβαδίζουν τέτοιες παραγγελίες με τη γενικευμένη κριτική που ασκείται τα τελευταία χρόνια των έντονων καιρικών φαινομένων και των περιβαλλοντικών ανατροπών στο αεροπορικό ταξίδι. Ο αντίκτυπος της κριτικής αυτής γίνεται αυτό το καλοκαίρι αισθητός και στην Ελλάδα, με τις αναπάντεχες μειώσεις αφίξεων Σκανδιναβών επισκεπτών στα Χανιά, στην Κω, στη Ρόδο και σε άλλους προορισμούς που παραδοσιακά προτιμούν.

Οι λαοί της Σκανδιναβικής Χερσονήσου είναι ως γνωστόν πολύ ευαίσθητοι σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και σε ένα μεγάλο βαθμό προηγούνται των εξελίξεων, δίνουν τον τόνο δηλαδή στους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Αν μειωθεί η χρήση του αεροπλάνου ως μεταφορικό μέσο περιήγησης και αναψυχής ανά τον πλανήτη, πώς δικαιολογούνται παραγγελίες-μαμούθ σαν κι αυτή της IndiGo; Και τι μέλλον έχουν οι αερομεταφορές στο σύνολό τους;

Την απάντηση την έχει δώσει από το περασμένο φθινόπωρο ένας άλλος παράγοντας του αεροπορικού κλάδου στη Γαλλία, ο διευθύνων σύμβουλος της Aéroports de Paris, Ογκιστέν Ντε Ρομανέ. «Αν αύριο το πρωί η αεροπορική κίνηση υποχωρήσει αισθητά στα αεροδρόμια της Ευρώπης, δεν θα είναι μια υπαρξιακή τραγωδία για μας», είχε σημειώσει ο επικεφαλής της εταιρείας διαχείρισης των αεροδρομίων του Παρισιού.

Η λαχτάρα του Ίκαρου

Ο γάλλος μάνατζερ μάλιστα είχε απευθύνει έκκληση στο επιβατικό κοινό της χώρας του, να περιορίσει τα αεροπορικά ταξίδια! «Θα έπρεπε να καλέσουμε τον κόσμο να εκλογικεύσει περισσότερο τα ταξίδια με αεροπλάνο, μέχρις ότου αυτά αποκτήσουν κινητήρες που θα λειτουργούν είτε με ηλεκτρισμό είτε με υδρογόνο είτε με βιοκαύσιμα που θα παράγονται με πράσινη ηλεκτρική ενέργεια», είχε πει χαρακτηριστικά ο Ντε Ρομανέ.

Πού οφείλεται η παράδοξη αυτή στάση του ανθρώπου που διοικεί τα αεροδρόμια Ρουασί Σαρλ Ντε Γκολ και Ορλί του Παρισιού; Μα στο ότι η  Aéroports de Paris είναι παρούσα και σε άλλα αεροδρόμια του πλανήτη (όπως και η προαναφερθείσα Vinci Airports εξάλλου). Ελέγχει, για παράδειγμα, το 46% της τουρκικής TAV Airports και το 49% της ινδικής GMR Airports. Και, όπως εξήγησε ο μάνατζερ, «η μείωση της επιβατικής κίνησης στην Ευρώπη και τη Δύση εν γένει, αντισταθμίζεται από μια εκπληκτική ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια στις αναπτυσσόμενες χώρες».

Η λαχτάρα του Ίκαρου για την πτήση δεν σβήνει λοιπόν, απλώς μεταφέρεται εκ Δυσμών προς Ανατολάς. Μικρό το κακό για κάποιες επιχειρήσεις, μεγάλο για το περιβάλλον, θα σκεφτόταν κανείς.