Η φορολογική κατοικία των φυσικών προσώπων (Ε’ Μέρος)

1.2.4. Λοιπά θέματα που αφορούν τον προσδιορισμό της φορολογικής κατοικίας φυσικού προσώπου

α) Σε περίπτωση φυσικού προσώπου, το οποίο θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας με βάση το άρθρο 4 του Κ.Φ.Ε., και προσκομίζει βεβαίωση από αλλοδαπή φορολογική αρχή κράτους με το οποίο υφίσταται Σ.Α.Δ.Φ.Ε. ότι έχει εγγραφεί ως φορολογικός κάτοικος αυτού του άλλου κράτους, τίθεται θέμα διπλής κατοικίας. Σε αυτήν την περίπτωση, ο φορολογούμενος δύναται, πέραν των ενδίκων βοηθημάτων που προβλέπονται :

αα) Να υποβάλει στη Διεύθυνση Διεθνών Φορολογικών Σχέσεων της Α.Α.Δ.Ε. αίτημα για υπαγωγή στη Διαδικασία Αμοιβαίου Διακανονισμού, υπό τους όρους της Σ.Α.Δ.Φ.Ε. και συμφώνως προς τα οριζόμενα στην απόφαση Α.1226/2020 του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. «Ρύθμιση ζητημάτων σχετικά με τη Διαδικασία Αμοιβαίου Διακανονισμού σύμφωνα με τις διμερείς Συμβάσεις για την Αποφυγή της Διπλής Φορολογίας του Εισοδήματος», ή

ββ) Να υποβάλει στη Διεύθυνση Διεθνών Φορολογικών Σχέσεων της Α.Α.Δ.Ε. την ένσταση του άρθρου 23 του Ν.4714/2020, με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η Οδηγία (ΕΕ) 2017/1852 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τους μηχανισμούς επίλυσης φορολογικών διαφορών.

β) Οδηγίες για την εφαρμογή των διατάξεων περί φορολογικής κατοικίας και μόνιμης εγκατάστασης σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και τους κανόνες των Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος και Κεφαλαίου («Σ.Α.Δ.Φ.»), και αντιμετώπιση ζητημάτων διασυνοριακών εργαζομένων σύμφωνα με τις διατάξεις των Σ.Α.Δ.Φ., στο πλαίσιο της κρίσης που προκλήθηκε λόγω της πανδημίας Covid 19, έχουν δοθεί με τις εγκυκλίους Ε.2113/2020 και Ε.2130/2021.

γ) Για τη διαπίστωση της συνδρομής των προϋποθέσεων των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 4 του Κ.Φ.Ε., σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου, απαιτείται σε κάθε περίπτωση τεκμηρίωση από την Φορολογική Αρχή προκειμένου το φυσικό πρόσωπο να φορολογηθεί στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημά του, όπως ορίζουν οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 3.

Επισήμανση : Για τη θεμελίωση της φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου, με βάση τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 1445/2016, ΣτΕ 2105/2018, ΣτΕ 93/2020), η Φορολογική Αρχή πρέπει να προβαίνει σε ειδικώς αιτιολογημένη κρίση αναφορικά με το εάν το πρόσωπο αυτό έχει κατοικία στην Ελλάδα, φέρουσα κατ’ αρχήν και το βάρος απόδειξης των πραγματικών περιστατικών που τεκμηριώνουν, επαρκώς, ενόψει των συνθηκών, την ύπαρξή της.

δ) Για τη διαδικασία μεταβολής της φορολογικής κατοικίας το επόμενο από την αναχώρηση έτος εξακολουθούν να ισχύουν τα αναφερόμενα στην απόφαση ΠΟΛ.1201/2017 ενώ για προγενέστερα έτη, ακολουθείται η διαδικασία της εγκυκλίου ΠΟΛ.1177/2014, αλλά με τα δικαιολογητικά που προβλέπονται στην απόφαση ΠΟΛ.1201/2017.

ε) Δικαιολογητικά που αποδεικνύουν τα αναφερόμενα στις διατάξεις του άρθρου 4 του Κ.Φ.Ε. φυλάσσονται από τον φορολογούμενο προκειμένου να εξετασθούν σε περίπτωση μελλοντικού φορολογικού ελέγχου.

1.2.5. Ενδεικτικές περιπτώσεις προσδιορισμού της φορολογικής κατοικίας φυσικού προσώπου

α) Φυσικό πρόσωπο, άγαμος, που ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα και συμμετέχει σε ένα πολιτιστικό σύλλογο, επεκτείνει την επιχειρηματική του δραστηριότητα στην αλλοδαπή (άσκηση δραστηριότητας δευτερευόντως), και διαμένει εξίσου στην Ελλάδα και στην αλλοδαπή.

Προσδιορισμός φορολογικής κατοικίας : Το φυσικό πρόσωπο παραμένει φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Κ.Φ.Ε., γιατί διατηρεί οικονομικούς και προσωπικούς δεσμούς στην Ελλάδα, ήτοι το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων βρίσκεται στην Ελλάδα (κύρια οικονομική δραστηριότητα και κοινωνικοί δεσμοί).

β) Φυσικό πρόσωπο, δημόσιος υπάλληλος με Ελληνική ιθαγένεια, υπηρετεί στην αλλοδαπή όπου και διαμένει μαζί με την οικογένειά του, διατηρώντας ωστόσο δευτερεύοντες οικογενειακούς και κοινωνικούς δεσμούς στην αλλοδαπή.

Προσδιορισμός φορολογικής κατοικίας : Το φυσικό πρόσωπο παραμένει φορολογικός κάτοικος Ελλάδος, βάσει των διατάξεων της περ. β’ της παρ. 1 του άρθρου 4.

γ) Φυσικό πρόσωπο, άγαμος, φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής, προσλαμβάνεται σε Ελληνική εταιρεία ως μισθωτός, με διετές συμβόλαιο, και βρίσκεται στην Ελλάδα για πάνω από 183 ημέρες, από 1.11.2023.

Προσδιορισμός φορολογικής κατοικίας : Το φυσικό πρόσωπο το οποίο έχει φυσική παρουσία στην Ελλάδα πάνω από 183 ημέρες, θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας βάσει των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 4 του Κ.Φ.Ε. αλλά και βάσει των διατάξεων της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 4 (μόνιμη και κύρια κατοικία στην Ελλάδα, συνήθης διαμονή στην Ελλάδα αλλά και κέντρο ζωτικών συμφερόντων – οικονομικοί δεσμοί στην Ελλάδα). Το εν λόγω φυσικό πρόσωπο έχει υποχρέωση δήλωσης στην Ελλάδα του παγκόσμιου εισοδήματος του που αποκτά από 1.1.2024 και μετά.

Γιώργος Α. Κορομηλάς

Φορολογικός σύμβουλος – Συγγραφέας φορολογικών βιβλίων

Διευθυντής Φορολογικού τμήματος Tax Advisors I.K.E.

Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών