Οι ευρωεκλογές και η σχέση των κομμάτων με τη βάση

Τελικά ποια είναι η ουσία της δημοκρατίας; Να ακούγεται, σεβόμενη τις επιθυμίες της, η λαϊκή βάση ή να αποφασίζουν ερήμην της οι κλειστές κομματικές δομές; Να λειτουργεί δηλαδή ο «σιδηρούς νόμος της κομματικής ολιγαρχίας», σύμφωνα με τον καθηγητή Μίτσελ; Αυτό το ερώτημα έχει γίνει εξαιρετικά χρήσιμο τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα. Κυρίως διότι όσοι αγνοούν συνήθως τις επιθυμίες και θελήσεις των λαϊκών στρωμάτων είναι αυτοί που επικαλούνται τη γνήσια δημοκρατία στον καθορισμό της συμπεριφοράς τους.

Εχουμε αρκετά παραδείγματα τέτοιων καταστάσεων μέσα από τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας. Μία υπήρξε η αντίδραση του οργανωμένου στελεχιακού δυναμικού του ΣΥΡΙΖΑ στην απόπειρα του προέδρου του να διερευνήσει τις επιθυμίες των μελών της πολιτικής του βάσης για θέματα πολιτικής κατεύθυνσης, για το όνομα και τα σήματα του κόμματος. Αυτή η καθ’ όλα δημοκρατική πρωτοβουλία συνάντησε λυσσώδη αντίδραση από την οργανωμένη κομματική νομενκλατούρα. Προφανώς διότι η εσωτερική κομματική ολιγαρχία θα έχανε προνόμια που θα περνούσαν στη λαϊκή βάση. Και η γνήσια δημοκρατική αυτή πρωτοβουλία πέρασε στα αζήτητα…

Και στην άλλη πλευρά του πολιτικού σκηνικού όμως διαπιστώθηκε μια εξίσου εκκωφαντική περιφρόνηση των επιθυμιών της λαϊκής βάσης. Ανεξάρτητα από την πορεία των εξελίξεων και τις σχετικές ευρωπαϊκές τάσεις, η θεσμοθέτηση από την κυβέρνηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών ήταν σε πλήρη αντίθεση με τις αξίες και τις αντιλήψεις της μεγάλης πλειοψηφίας των οπαδών της. Δίχως την παραμικρή και σε βάθος προετοιμασία της κοινής γνώμης, ξαφνικά μεγάλο μέρος των λαϊκών στρωμάτων είδε την πολιτική και κοινωνική του ηγεσία να περιφρονεί τις ευαισθησίες του και να προχωρεί σε έναν δικαιωματισμό που δεν του ήταν εύκολο να κατανοήσει. Αυτή η αδιαφορία για τις ευαισθησίες των λαϊκών στρωμάτων, συνήθης τελευταία για τις δυτικές κοινωνίες – ιδίως για τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία –, έχει οδηγήσει σε έκρηξη του λαϊκισμού και σε ενίσχυση υπερσυντηρητικών κομμάτων. Κάτι αντίστοιχο κινδυνεύει να σημειωθεί και στην Ελλάδα. Η περιφρόνηση των όποιων ευαισθησιών των λαϊκών στρωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε τέτοιες συμπεριφορές και σε αναπάντεχα εκλογικά αποτελέσματα.

Γενικά η αποστασιοποίηση από κινήσεις που υποδηλώνουν δημοκρατικές αντιλήψεις και ευαισθησίες μπορεί να προκαλέσει αποστροφή των λαϊκών στρωμάτων και αναζήτηση άλλων τρόπων πολιτικής έκφρασης. Ενόψει μάλιστα ευρωεκλογών, που η ψήφος είναι πιο χαλαρή και ο πολιτικός φανατισμός λιγότερο ισχυρός, η απομάκρυνση από τις αντιλήψεις των λαϊκών βάσεων των κομμάτων μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστες εκπλήξεις και ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Γι’ αυτό η σύνδεση με τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των εκλογέων είναι απαραίτητη στην περίπτωση που επιδίωξη είναι η σταθερότητα και η δημοκρατική ομαλότητα.