Δολάριο: Οι 4 δυνάμεις που θα αμφισβητήσουν την κυριαρχία του

Tο δολάριο έχει καταστεί από το 1944 το θεμέλιο του παγκόσμιου εμπορίου. Αν και η στερλίνα, το ευρώ, ίσως και το ελβετικό φράγκο, παραμένουν επίσης θεσμικά νομίσματα στα οποία συναλλάσσονται οι αγορές, το δολάριο παραμένει το σημείο αναφοράς για συναλλαγές και κρατικά αποθεματικά.

Όμως, υπάρχουν μερικές προκλήσεις για την κορυφαία θέση του δολαρίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σύμφωνα με ερευνητές από το Ινστιτούτο Brookings.

Σε πρόσφατο σημείωμα, η δεξαμενή σκέψης επεσήμανε τη μεταβαλλόμενη κατάσταση του δολαρίου ΗΠΑ στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, με τη χρήση του δολαρίου να μειώνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες. Ενώ το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί στα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών και στο παγκόσμιο εμπόριο, το νόμισμα αντιπροσώπευε το 59% όλων των παγκόσμιων αποθεμάτων στις αρχές του 2024, από 71% του αποθεματικού το 1999, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αναφέρει το Business Insider.

Χρυσός: Πτωτικά υπό το βάρος της ανόδου του δολαρίου

Εν τω μεταξύ, το μερίδιο των μη παραδοσιακών συναλλαγματικών αποθεμάτων έχει αυξηθεί. Νομίσματα όπως το αυστραλιανό δολάριο, το ελβετικό φράγκο και το κινεζικό γουάν αντιπροσώπευαν το 11% του συνόλου των αποθεματικών της κεντρικής τράπεζας στην αρχή του τρέχοντος έτους, από 2% που καταγράφηκε το 1999, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ.

Αυτή η πτώση έχει πυροδοτήσει κάποιους φόβους στους επενδυτές ότι το δολάριο θα μπορούσε σύντομα να εκδιωχθεί από την κορυφαία θέση του. Ενώ οι περισσότεροι ειδικοί λένε ότι αυτό πιθανότατα δεν θα συμβεί σύντομα, η δεξαμενή σκέψης είπε ότι η κυρίαρχη θέση του δολαρίου αντιμετωπίζει βασικές προκλήσεις, επισημαίνοντας ειδικότερα τέσσερις παράγοντες.

1. Κυρώσεις των ΗΠΑ

Οι ΗΠΑ άρχισαν να εφαρμόζουν κυρώσεις στη Ρωσία και τους συμμάχους της μετά την έναρξη της εισβολής της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022. Αυτό πυροδότησε μια κίνηση αποδολαριοποίησης στη Ρωσία και σε άλλα κράτη μέλη των BRICS, τα οποία έχουν δείξει ότι θέλουν να απομακρυνθούν από το δολάριο ως αντίδραση στους δυτικούς εμπορικούς περιορισμούς.

Η Ρωσία έχει λάβει μέτρα για να αποδολαριοποιήσει σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της, με τη χώρα να υιοθετεί μια συναλλαγματική ισοτιμία γιουάν προς ρούβλι, να προτείνει ένα ανταγωνιστικό νόμισμα στο δολάριο και να ηγείται μιας εναλλακτικής πλατφόρμας πληρωμών.

Η Κίνα, η οποία είδε τις εταιρείες της να πλήττονται από δευτερογενείς κυρώσεις των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, σηματοδότησε επίσης μια μετατόπιση από το δολάριο, προωθώντας το γιουάν ως εναλλακτική λύση.

«Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ιδιότροπες με τις κυρώσεις, ενεργούν μονομερώς και αποτύχουν να αναπτύξουν ένα δόγμα οικονομικής πολιτείας, το δολάριο θα μπορούσε να εκθρονιστεί», δήλωσαν ερευνητές της Brookings, επικαλούμενοι τα σχόλια της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν.

2. Χρέος των ΗΠΑ

Το αυξανόμενο χρέος των ΗΠΑ θα μπορούσε να κάνει τους κατόχους νομισμάτων πιο επιφυλακτικούς απέναντι στο δολάριο, ειδικά εάν υπάρχουν ανησυχίες ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να μην είναι σε θέση να εξοφλήσουν τις οφειλές τους.

Ενώ το ισοζύγιο χρέους των ΗΠΑ δεν έχει ξεπεράσει ακόμη τα μη βιώσιμα επίπεδα, ο γρήγορος ρυθμός δαπανών της κυβέρνησης ελάχιστα έχει διευκολύνει τις αγορές. Ο οίκος Fitch, για παράδειγμα, υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ πέρυσι, επικαλούμενος μια «σταθερή επιδείνωση των προτύπων διακυβέρνησης».

3. Βελτιωμένη τεχνολογία πληρωμών

Τα πιο προηγμένα συστήματα πληρωμών έχουν διευκολύνει την ανταλλαγή μη παραδοσιακών νομισμάτων. Αυτό θα μπορούσε να επιβαρύνει τη ζήτηση για το δολάριο ΗΠΑ, το οποίο παραδοσιακά θεωρείται το πιο ελκυστικό μέσο συναλλαγής.

«Συνήθως, η μετατροπή τέτοιων νομισμάτων σε δολάρια και αντίστροφα ήταν ευκολότερη και φθηνότερη από την ανταλλαγή μεταξύ τους. Αλλά η Κίνα και η Ινδία, για παράδειγμα, σύντομα δεν θα χρειάζεται πλέον να ανταλλάσσουν τα αντίστοιχα νομίσματά τους με δολάρια για να διεξάγουν φθηνές συναλλαγές. Αντίθετα, η άμεση ανταλλαγή γιουάν με ρουπίες θα γίνει φθηνότερη», δήλωσε σε προηγούμενο σημείωμα ο Εσβάρ Πρασάντ, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Brookings.

FILE PHOTO: Chinese Yuan and U.S. dollar banknotes are seen in this illustration taken February 10, 2020. REUTERS/Dado Ruvic/Illustration/File Photo

4. Ψηφιακά νομίσματα

Τα ψηφιακά νομίσματα που εκδίδονται από κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν επίσης να καταστήσουν ευκολότερα και φθηνότερα τα μη παραδοσιακά νομίσματα. Η Κίνα αναπτύσσει ένα τέτοιο CBDC και το CIPS, το κινεζικό διατραπεζικό σύστημα πληρωμών, «αναπτύσσεται ραγδαία» τα τελευταία χρόνια, σημείωσε το think-tank.

Η Fed έχει δημιουργήσει το δικό της δίκτυο άμεσων πληρωμών, αλλά δεν έχει προχωρήσει στη δημιουργία ενός CBDC, με τον Πάουελ να προτείνει πέρυσι ότι ένα ψηφιακό νόμισμα θα απαιτούσε έγκριση από τους νομοθέτες. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να μείνουν πίσω από άλλες χώρες.

Ωστόσο, παρά τις προειδοποιήσεις, οι περισσότεροι ειδικοί στα νομίσματα δεν πιστεύουν ότι η αποδολαριοποίηση αποτελεί βραχυπρόθεσμη απειλή για τις ΗΠΑ ή το δολάριο. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν σοβαροί ανταγωνιστές του δολαρίου στις χρηματοπιστωτικές αγορές – και οι χώρες που προσπαθούν να αποδολαριοποιήσουν ούτως ή άλλως διατρέχουν πολλές οικονομικές συνέπειες, όπως βραδύτερη ανάπτυξη και απώλεια επενδυτικής αξίας, δήλωσε στο Business Insider ένας γνώστης της αγοράς.