Startups: Που «σκοντάφτει» το σχέδιο της ΕΕ για εννιαία ευρωπαϊκή πολιτική

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρουσιάσει ένα σχέδιο για τη θέσπιση ενιαίων εταιρικών κανόνων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο να διευκολύνει την ανάπτυξη των τεχνολογικών startups. Παρά τις εξαγγελίες, ωστόσο, αρκετές εταιρείες εκφράζουν ανησυχίες ότι στην πράξη ενδέχεται να συνεχίσουν να λειτουργούν υπό 27 διαφορετικά εθνικά καθεστώτα.

Το περασμένο καλοκαίρι, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε προτείνει τη δημιουργία μιας «ενιαίας νομικής μορφής» για τις startups, με στόχο να διευκολυνθεί η επέκτασή τους. Παρά ταύτα, λίγο πριν τη δημοσίευση της σχετικής πρότασης, το λεγόμενο «28ο καθεστώς» βρέθηκε στο επίκεντρο εσωτερικών διαφωνιών στην Επιτροπή, αλλά και αντιδράσεων από τον επιχειρηματικό κλάδο, όπως σημειώνει το Politico.

Το βασικό σημείο τριβής αφορά τη νομική βάση της πρότασης – ένα ζήτημα που μπορεί να φαίνεται τεχνικό, αλλά για τις startups είναι ουσιώδες. Εδώ και χρόνια, οι νεοφυείς επιχειρήσεις επισημαίνουν ότι κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ εφαρμόζει διαφορετικούς κανόνες για την ίδρυση, την απασχόληση και τη φορολογία, γεγονός που θεωρούν ότι περιορίζει την ανάπτυξή τους και τις τοποθετεί σε μειονεκτική θέση έναντι ανταγωνιστών από τις ΗΠΑ ή την Κίνα.

Η ρύθμιση που προκάλεσε αντιδράσεις

Η προοπτική ενός ενιαίου πλαισίου κανόνων για όλα τα κράτη-μέλη, αντί για 27 διαφορετικά εθνικά συστήματα, είχε αρχικά θετική ανταπόκριση. Ωστόσο, σήμερα οι startups εκφράζουν έντονη ανησυχία, καθώς θεωρούν ότι η υπόσχεση κινδυνεύει να κατακερματιστεί σε 27 διαφορετικές εκδοχές. Ο Σάιμον Σέφερ, συνιδρυτής της πρωτοβουλίας EU Inc, χαρακτήρισε μία από τις επιλογές που εξετάζονται ως «παράλογη».

Το προηγούμενο έτος, οι startups πέτυχαν μια σημαντική νίκη, όταν η φον ντερ Λάιεν συμπεριέλαβε το αίτημά τους για απλούστευση των κανόνων στο πενταετές πρόγραμμά της. Υποσχέθηκε να αντιμετωπίσει το «μωσαϊκό των εθνικών ρυθμίσεων» μέσω ενός «28ου καθεστώτος», που θα προσφέρει ένα απλούστερο και εναρμονισμένο πλαίσιο κανόνων. Στο επίκεντρο βρέθηκαν το εταιρικό δίκαιο, οι διαδικασίες αφερεγγυότητας, η εργατική νομοθεσία και η φορολογία.

Εδώ και χρόνια, οι νεοφυείς επιχειρήσεις επισημαίνουν ότι κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ εφαρμόζει διαφορετικούς κανόνες για την ίδρυση, την απασχόληση και τη φορολογία, γεγονός που θεωρούν ότι περιορίζει την ανάπτυξή του

Ωστόσο, οι πρώτες κινήσεις για την υλοποίηση της υπόσχεσης προκαλούν επιφυλάξεις στον κλάδο. Την προηγούμενη εβδομάδα, η Επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση, δεσμευόμενη να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση στις αρχές του επόμενου έτους, η οποία θα θεσπίζει ένα ψηφιακό εταιρικό νομικό πλαίσιο.

Στη σελίδα της διαβούλευσης, ωστόσο, αποκαλύφθηκε ότι η Επιτροπή προσανατολίζεται προς τη θέσπιση οδηγίας οδηγία. Σε συνοδευτικό έγγραφο, άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο τόσο για οδηγία όσο και για κανονισμό. Εάν επιλεγεί ο κανονισμός, το πλαίσιο θα εφαρμόζεται άμεσα σε όλα τα κράτη-μέλη. Αντίθετα, μια οδηγία θα εξαρτάται από την εθνική εφαρμογή και πιθανές τροποποιήσεις σε κάθε χώρα.

Οι οργανώσεις εκπροσώπησης των startups έχουν ταχθεί κατά της επιλογής της οδηγίας, υποστηρίζοντας ότι έρχεται σε αντίθεση με τον στόχο της εναρμόνισης. Όπως αναφέρουν σε κοινή τους δήλωση οι Allied for Startups, EU Inc και European Startup Network, η χρήση οδηγίας είναι «θεμελιωδώς λανθασμένη». Ο Σέφερ σημειώνει: «Μια οδηγία θα οδηγήσει σε 27 διαφορετικές εκδοχές, κάτι που είναι παράλογο. Θα προσθέσει πολυπλοκότητα αντί να την αφαιρέσει».

Από την άλλη πλευρά, υποστηρίζεται ότι αν επιλεγεί η οδηγία, τα κράτη-μέλη είναι πιο πιθανό να την αποδεχθούν, καθώς θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόσουν το πλαίσιο στις δικές τους ανάγκες. Το ζήτημα έχει προκαλέσει εντάσεις και εντός της Κ0μισιόν.

Τι γίνεται στην Ελλάδα

Στην Ευρώπη υπάρχουν αυτή τη στιγμή περισσότερες από 3.500 startups σε αρχικό στάδιο και περίπου 3.400 τεχνολογικές εταιρείες σε φάση ανάπτυξης. Κομμάτι αυτού του οικοσυστήματος είναι η Ελλάδα στην οποία καταγράφονται πάνω από 950 startups, σύμφωνα με το Elevate Greece.

Οι επιχειρηματίες ωστόσο συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε κρίσιμους τομείς, όπως η χρηματοδότηση σε μεταγενέστερα στάδια, η σταθερότητα του θεσμικού περιβάλλοντος και η διεθνής διασύνδεση, όπως επισημαίνει ο Βασίλης Σιέμος, Σύμβουλος Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας και Υπεύθυνος Επιχειρηματικού Επιταχυντή στη Μονάδα «Αρχιμήδης» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ)

Επιπλέον προβλήματα είναι η δυσκολία πρόσβασης σε κεφάλαια ανάπτυξης, η έλλειψη VC funds για μεταγενέστερα στάδια, η γραφειοκρατία και η ρυθμιστική αστάθεια παραμένουν σοβαρά εμπόδια. Το θεσμικό περιβάλλον συχνά αποθαρρύνει την ανάληψη ρίσκου ενώ απουσιάζει επίσης η κουλτούρα αποδοχής της αποτυχίας ως μέρος της καινοτομίας.

Η Ελλάδα έχει κάνει βήματα για τη βελτίωση του περιβάλλοντος καινοτομίας, με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα να συνεργάζονται με ιδιωτικές επιχειρήσεις για την προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης. Ωστόσο, η έλλειψη μιας ισχυρής κουλτούρας καινοτομίας και η περιορισμένη πρόσβαση σε πόρους μπορεί να περιορίζουν τις δυνατότητες ανάπτυξης. Οι ελληνικές startups αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση σε διεθνείς αγορές, όπως η έλλειψη δικτύων και η περιορισμένη υποστήριξη από διεθνείς οργανισμούς. Η έλλειψη εμπειρίας στη διεθνοποίηση και η δυσκολία πρόσβασης σε κεφάλαια περιορίζουν τις δυνατότητες ανάπτυξης.