Μια (ευρωπαϊκή) ιδέα

Έχω μια ιδέα. Μια ιδέα, προφανώς όχι υπό την έννοια μιας νέας νοητικής σύλληψης, αλλά υπό το πρίσμα ενός παλιού ιδεώδους. Ενός μεγαλεπήβολου οράματος που εμπνεύστηκαν και υπηρέτησαν σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες της γηραιάς ηπείρου. Από τον Schumman και τον Willy Brand μέχρι τον Mitterand και τον Kohl. Μια ιδέα που συνεχίζει να εμπνέει εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη: Την ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Την ιδέα της μεγάλης, φιλελεύθερης, ευέλικτης και συμπεριληπτικής ευρωπαϊκής οικογένειας. Μια ιδέα που συνεχίζει να συγκινεί μια ολόκληρη γενιά, όπως τη δική μου, η οποία διαθέτει βιωματική εμπειρία από τη μετάβαση της χώρας μας από το εθνικό νόμισμα στη νομισματική ένωση, καθώς και τις μεγάλες ιστορικές στιγμές της Ένωσης, όπως η μεταρρύθμιση της Συνθήκης της Λισαβόνας που άλλαξε ολόκληρη την αρχιτεκτονική του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Για πολλούς, ακόμα νεότερους, όμως, το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει μετατραπεί από ιδεατό σε αυτονόητο. Ωστόσο, η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν είναι μια εύκολη άσκηση, ούτε είναι βεβαίως αυτονόητη. Οι μνήμες του 2015 με την Ελλάδα να βρίσκεται ένα βήμα πριν την εκπαραθύρωσή της από την Ευρωζώνη και το BREXIT ένα χρόνο αργότερα, είναι ακόμα νωπές.

Ειδικά για τη χώρα μας, μετά από 10 χρόνια μνημονίων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να έχουν κομβικό ρόλο στην εφαρμογή των μνημονιακών υποχρεώσεων της χώρας μας, αντιλαμβάνομαι πως είναι εξόχως αντιδημοφιλής η υπεράσπιση της ευρωπαϊκής ιδέας. Ακόμα περισσότερο σήμερα, εν μέσω υποθέσεων διαφθοράς που ταλανίζουν το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και εν μέσω της ενεργειακής κρίσης για την οποία τα ευρωπαϊκά όργανα επιδεικνύουν για μια ακόμα φορά ασθενή αντανακλαστικά.

Παρά τη φθορά την οποία υπέστη στο διάβα του χρόνου, αλλά και τις εγγενείς αδυναμίες του μοναδικού σε έκταση και σε ένταση εγχειρήματος της ενοποίησης, το ευρωπαϊκό όραμα δεν πρέπει να μείνει ανυπεράσπιστο. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς την προστασία που παρείχε η Ένωση σε κρίσιμες στιγμές, όπως στη διαχείριση της πανδημίας ή στον μετριασμό –έστω- των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία.

Αν το ύψιστο χρέος μας ως πολίτες, επομένως, είναι η υπεράσπιση της πατρίδας μας, τότε η δική μας γενιά έχει ένα δίδυμο χρέος. Να υπερασπιστούμε την ευρωπαϊκή της πορεία. Και, μαζί, να υπερασπιστούμε τα μεγάλα επιτεύγματα της Ένωσης που συνεχίζει να παράγει για περισσότερα από 70 χρόνια συνθήκες ειρήνης, ευημερίας και προόδου για τους ευρωπαϊκούς λαούς.

Το 2023 συμπληρώνονται 30 χρόνια από την εγκαθίδρυση της ενιαίας αγοράς που επιτρέπει την όσμωση των αγορών και τη συνεργασία μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών παράγοντας την κοινή ευρωπαϊκή μας κουλτούρα και τoν ευρωπαϊκό τρόπο ζωής. Είναι ίσως αυτή η ευκαιρία μας να υπενθυμίσουμε στους σκεπτικιστές τα επιτεύγματα της μακρόχρονης διαδικασίας της ενοποίησης, ώστε να πνεύσει ξανά ούριος άνεμος στα πανιά της Ένωσης.

* Ο Αντώνης Φιλιππής είναι οικονομολόγος