Μετά την αμερικανική αποχώρηση, τι; 

Η αμερικανική αποχώρηση (η υποχωρηση?) από το Αφγανιστάν δημιουργεί νέα δεδομένα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής που μας αφορούν καθώς θα επηρεάσουν τον περιφερειακό συσχετισμό δυνάμεων και ενδεχομένως θα ενισχύσουν το ρόλο της Τουρκίας που έσπευσε να επωφεληθεί από το κενό που δημιουργείται.

Ποιο είναι το ουσιώδες χαρακτηριστικό της νέας κατάστασης; Κατά τη γνώμη μας, η ενίσχυση του σουνιτικού Ισλάμ στην πιο ακραία εκδοχή του σε μια χώρα μεγάλης έκτασης και με πληθυσμό που πλησιάζει τα σαράντα εκατομμύρια. Αυτή η εξέλιξη δεν φαίνεται να ενοχλεί άλλες σουνιτικές χώρες του Κολπου, όπως η Σαουδικη Αραβια, τα Ηνωμενα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ που άλλωστε ενισχύει οικονομικά και στρατιωτικά τους Ταλιμπάν. Δεν φαίνεται να ενοχλεί ούτε την Τουρκία που έσπευσε να τους χαρακτηρίσει «αδελφούς».

Βρισκόμαστε επομένως στην αρχή μιας νέας φάσης ανταγωνισμού μεταξύ των δυο βασικών ρευμάτων του Ισλάμ, του σιιτικού που εκπροσωπείται από το Ιράν και του σουνιτικού που εκπροσωπείται από τις χώρες του Κόλπου, την Τουρκία και τις χώρες της Βόρειας Αφρικής. Ο πόλεμος στη Συρια που διαρκεί ακόμη έχει και αυτή την διάσταση ας μην το ξεχνάμε. Και εκεί η Αμερική επέλεξε να είναι απούσα αφήνοντας τη Ρωσία να γίνει επιδιαιτητής. Μια άλλη παράμετρος που πρεπει να συνυπολογισθει είναι ότι οι χώρες του Κόλπου προετοιμαζόμενες για σύγκρουση με το Ιράν προχώρησαν σε συμφωνίες συνεργασίας με το Ισραήλ και αποκατέστησαν διπλωματικές σχέσεις.

Γιατί πρεπει να μας αφορούν όλα αυτά; Γιατί μια βασική διάσταση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια ήταν η προσέγγιση με τις χώρες του Κόλπου και το Ισραήλ για να αντιμετωπισθεί η τουρκική επιθετικότητα. Αν αυτές οι σχέσεις κλονιστούν, ασφαλώς η Ελλάδα θα χάσει υπολογισιμα στηρίγματα. Ούτε μια Τουρκία με ενισχυμένο περιφερειακό ρόλο, και πρόσβαση προνομιακή στα δυτικά κέντρα ληψης αποφάσεων, μας ευνοεί. Υπάρχει κάποιος που να πιστεύει ότι αν η Άγκυρα προσφέρει γέφυρα με το Αφγανιστάν στην Ουάσιγκτον, δεν θα γίνει η προσφορά της δεκτή;

Επιβάλλεται λοιπόν να βρίσκεται η ελληνική διπλωματία και άμυνα σε μεγάλη εγρήγορση μετά τις τελευταίες εξελίξεις και να εντοπίσει πεδία όπου μπορεί να φανεί χρήσιμη στους συμμάχους μας. Είναι πολύ νωρίς να προβλέψουμε τι θα γίνει στο Αφγανιστάν και πως θα συμπεριφερθούν οι Ταλιμπάν. Μπορεί να γίνουν ξανά φυτώριο τρομοκρατίας η μπορεί να εξελιχθούν σε μια πιο «κανονική» δύναμη. Αν συμβεί το πρώτο, η Δύση ασφαλώς θα πρεπει να αντιμετωπίσει ένα νέο κύμα τρομοκρατίας με συμμαχίες στην περιοχή. Αν συμβεί το δεύτερο, θα αναζητηθεί ένα modus vivendi μαζί τους. Η Τουρκία και στις δυο περιπτώσεις θα σπεύσει να εκμεταλλευθεί τη συγκυρία