
Παρατηρώντας κανείς την εξέλιξη και τα συστατικά των εγχώριων επενδύσεων από το 1995 έως σήμερα, λαμβάνει μια εικόνα του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, της ανθεκτικότητάς του, καθώς και της δυνατότητας του να ανακάμψει ύστερα από ισχυρή ύφεση. Η μελέτη της πορείας των επενδύσεων καθιστά ευδιάκριτες τις φάσεις της ελληνικής οικονομίας την τελευταία εικοσαετία, και υποδεικνύει την πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί στο μέλλον.
Σύμφωνα με το γράφημα, η Ελλάδα γνώρισε ισχυρή φάση ανάπτυξης (1997-2007), με τον ακαθάριστο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου να τριπλασιάζεται μέσα σε μία δεκαετία, από 20 δισ. ευρώ το 1997 σε 60 δισ. το 2007 (σε σταθερές τιμές 2015). Με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, οι επενδύσεις προμηνύουν την ύφεση της οικονομίας. Ενδεικτικό του τι επέρχεται είναι πως το 2010, για πρώτη φορά από το 1995, οι αποσβέσεις κεφαλαίου ξεπερνούν τις επενδύσεις καταδεικνύοντας την αντιστροφή των επενδυτικών κινήτρων και τη δημιουργία ενός επενδυτικού κενού (αρνητική διαφορά επενδύσεων – αποσβέσεων) το οποίο επιμένει μέχρι και σήμερα. Μέσα σε 7 χρόνια, (2007-2014), οι εγχώριες επενδύσεις καταφέρνουν να χάσουν το κερδισμένο έδαφος των προηγούμενων 15 χρόνων πέφτοντας ξανά στο αρχικό επίπεδο των 20 δισ. Από εκεί και πέρα, οι επενδύσεις συρρικνώνονται, φτάνοντας το 10,1% του ΑΕΠ το 2019 (έναντι 22.2% στην ΕΕ).

Το γεγονός πως από το 2017 μέχρι και το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης οι επενδύσεις αδυνατούν να ακολουθήσουν την αναιμική, έστω, αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης υποδεικνύει την προβληματική σύσταση και φύση τους διαχρονικά. Κοιτώντας πίσω, κατά τη φάση ανάπτυξης έως το 2007, οι κατασκευές (δημόσια έργα και κατοικίες) συγκέντρωναν τη μερίδα του λέοντος, αφήνοντας τις παραγωγικές επενδύσεις (σε μηχανολογικό και μεταφορικό εξοπλισμό) σε δεύτερο πλάνο. Με το πέρας της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, με τα δημόσια έργα σε στασιμότητα και τα νοικοκυριά αποδυναμωμένα, το επενδυτικό κενό εμποδίζει την ελληνική οικονομία να διαμορφώσει την απαραίτητη παραγωγική βάση που θα οδηγήσει στην ανάκαμψη.
Η ισχνή παραγωγική δομή γεννά ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Η ευκαιρία για την επανεκκίνηση των δημόσιων επενδύσεων και τη μερική κάλυψη του επενδυτικού κενού δίνεται από τον ευρωπαϊκό Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Οι στόχοι του για πράσινη μετάβαση και ψηφιακό μετασχηματισμό μπορούν να δώσουν την απαραίτητη ώθηση στις αλλαγές που απαιτεί το ελληνικό παραγωγικό μοντέλο.
Σε πρώτο επίπεδο, η πράσινη μετάβαση θα τροφοδοτήσει μεγάλα δημόσια έργα για την ηλεκτροδότηση των νησιών, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, ενώ ο ψηφιακός μετασχηματισμός θα διευκολύνει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην καθημερινή λειτουργία τους και στις συναλλαγές τους με το κράτος, παρακινώντας την ιδιωτική πρωτοβουλία να αναπτυχθεί και να προχωρήσει σε μικρές αλλά πολλές παραγωγικές επενδύσεις.
Σε δεύτερο επίπεδο, το σχέδιο θα επιτρέψει στο παραγωγικό μοντέλο να ξεφύγει από τις κατασκευές και να επεκταθεί σε επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Οι πόροι των ευρωπαϊκών ταμείων δεν θα αλλάξουν από μόνοι τους την οικονομία της χώρας, ούτε θα διορθώσουν παραγωγικές στρεβλώσεις δεκαετιών. Ωστόσο μπορούν να ανοίξουν το δρόμο για ένα νέο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης με μακροχρόνιο ορίζοντα.
Σοφία Τσαρούχα
Οικονομική Αναλύτρια
Γιώργος Μανάλης
Μεταδιδακτορικός Ερευνητής,
Υπότροφος της Ερευνητικής Έδρας Α. Γ. Λεβέντη
Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)
Μάνος Ματσαγγάνης
Κύριος Ερευνητής
Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας
Υπότροφος της Έδρας «Σταύρος Κωστόπουλος»
Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)


Latest News

Η Δύση χρειάζεται υπαρξιακά την Ελλάδα
Η φράση του Κ. Καραμανλή «ανήκομεν εις την Δύσιν» εξελήφθη από μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης ως διαπίστωση μίας ιδιοκτησιακής σχέσης αποικιοκρατικού χαρακτήρα

Βοηθούν οι αλγόριθμοι να μειωθεί το έγκλημα;
Οι μικροπροβλέψεις που βασίζονται στη συμπεριφορά μεμονωμένων εγκληματικών ομάδων έχει αποδειχθεί ότι λειτουργούν στην καταπολέμηση των ληστειών

Τα SOS για τη φορολογία εισοδήματος (Β’ Μέρος)
Όλα όσα πρέπει να ξέρουν οι φορολογούμενοι

Τι δείχνουν οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν για την οικονομία
In-Focus, από το Παρατηρητήριο Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ

Τεχνολογικός πόλεμος χωρίς νικητή
Ο κόσμος χρειάζεται τις ΗΠΑ και την Κίνα να συνεργαστούν όπου χρειάζεται και να ανταγωνιστούν όπου χρειάζεται

Στεγαστική ασφυξία
Σύμφωνα με την Eurostat, το 36,6% του διαθέσιμου εισοδήματος του Έλληνα διατίθεται για το κόστος στέγασης, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 20,1%

Θεραπείες και εμβόλια για την ευλογιά των πιθήκων
Τι θα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες

Ο Κλιματικός Νόμος περνά κάτω από τον πήχη
Η εξάρτηση της Ελλάδας από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα προσεγγίζει το 80% της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης, έχοντας αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια

Πώς θα αξιοποιηθεί αποτελεσματικά το Ταμείο Ανάκαμψης
Η μέχρι σήμερα εμπειρία στη χώρα μας έχει καταδείξει δύο βασικά ζητούμενα που εν πολλοίς θα καθορίσουν και την επιτυχία του ευρωπαϊκού αυτού εγχειρήματος για την Ελλάδα

Γιατί η Κίνα εμμένει σε μηδενικό Covid
Η πολιτική ηγεσία της Κίνας έχει πάντα μακροχρόνιους ορίζοντες και είναι πιο πρόθυμοι να υποστούν βραχυπρόθεσμα υψηλό κόστος για την προώθηση μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών στόχων