Πώς τα οικοδομικά υλικά μπορούν να αποκτήσουν μια δεύτερη ζωή

Σε έναν κόσμο περιβαλλοντικά βιώσιμο τίποτε δεν είναι «για τα μπάζα». Ούτε καν τα ίδια τα μπάζα, που μοιραία δημιουργούνται όταν κατεδαφίζει κάποιος ένα κτίριο ή όταν το ανακαινίζει. Περισσότερους από 200 εκατ. τόνους απορριμμάτων δημιουργούν κάθε χρόνο οι Γάλλοι. Για να μειώσουν αυτή την ιλιγγιώδη ποσότητα σκουπιδιών οι αρχές της χώρας εδώ και κάποια χρόνια έχουν αναλάβει δράση όχι μόνο για την αξιοποίηση και επαναχρησιμοποίηση πλαστικού, χαρτιού, γυαλιού και άλλων ανακυκλώσιμων υλικών, αλλά και για να δώσουν νέες χρήσεις και μια… δεύτερη ζωή στα οικοδομικά υλικά.

Η προσπάθεια ξεκίνησε με το νόμο περί «Ενεργειακής Μετάβασης για την Πράσινη Ανάπτυξη», που ενέκρινε το γαλλικό Κοινοβούλιο στις 18 Αυγούστου 2015 στο πλαίσιο του στόχου που είχε θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για αξιοποίηση έως το έτος 2020 του 70% των οικοδομικών υλικών που πετιούνται σαν «μπάζα» από τις οικοδομές. Έτσι στις 11 Φεβρουαρίου 2020 δημοσιεύθηκε στη Γαλλία ο νόμος για την «Οικονομία της Ανακύκλωσης», ο οποίος δίνει κίνητρα για την αποδόμηση και επαναχρησιμοποίηση των οικοδομικών απορριμμάτων που δημιουργούνται κατά τις κατεδαφίσεις ή τις ανακαινίσεις κτιρίων.

Κυκλική αποδόμηση

Ο κλάδος της οικοδομής και των δημοσίων έργων έχει χαρακτηριστεί ως μείζων καταναλωτής πρώτων υλών. Σύμφωνα με την Διεπαγγελματική Πρωτοβουλία

Αποδόμησης και Επαναχρησιμοποίησης, απαιτούνται περίπου 30 κιλά φυσικών πρώτων υλών για να κατασκευαστεί μόλις ένα κιλό βιομηχανικών προϊόντων. Πλέον όπου γίνεται μια κατεδάφιση στη Γαλλία υπάρχει μέριμνα ώστε τα μπάζα να στέλνονται συστηματικά στις εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων ώστε, κάποια από αυτά, να ανακυκλωθούν και να ξαναχρησιμοποιηθούν κατά κάποιον τρόπο.

«Η ανακύκλωση δεν είναι ανάλογη με την επαναχρησιμοποίηση», εξηγεί μιλώντας στην εφημερίδα «Le Figaro» η Νονά Αλγκουρντέν, διδάσκουσα στην Εθνική Σχολή Μηχανικών του Σεντ Ετιέν. Τα ανακυκλώσιμα υλικά έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία αλλάζουν μορφή για να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά. Ανακυκλώσιμη είναι η ύλη από την οποία είναι κατασκευασμένα και όχι τα ίδια τα αντικείμενα. Διαφορετικά τα απορρίμματα καταστρέφονται, θάβονται ή αποτεφρώνονται. Παρά ταύτα, κάποια από τα οικοδομικά απορρίμματα που προορίζονται για να καταστραφούν μπορούν με κάποια επεξεργασία να ξαναχρησιμοποιηθούν.

Εδώ παρεμβαίνει η διαδικασία της κυκλικής αποδόμησης, που επιτρέπει την υπέρβαση του παραδοσιακού σχήματος διαχείρισης των αποδομημένων υλικών οικοδομών και μειώνει δραστικά την κατανάλωση πρώτων υλών και τη δημιουργία απορριμμάτων. «Είναι αυτό που ονομάζουμε ‘μεθοδευμένη εναπόθεση’», χαριτολογεί η Νινόν Νταβίντ της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης RéaVie.

Η Νταβίντ είναι υπεύθυνη μιας εκ των τριών πλατφορμών αποθήκευσης, επιδιόρθωσης και επαναπώλησης που λειτουργεί η Οργάνωση στην ευρύτερη περιοχή του Παρισιού. Οι «τεχνικοί αξιολογητές» της ομάδας που προΐσταται η γαλλίδα ακτιβίστρια επιβεβαιώνουν ότι τα υλικά που φθάνουν στα εργαστήριά τους είναι

εκμεταλλεύσιμα. Κατόπιν αυτά παίρνουν το δρόμο για τον καθαρισμό τους, την κατάλληλη επεξεργασία ή την επισκευή και αναμόρφωσή τους. Οι τεχνικοί κρίνουν αν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν πάλι είτε με τον τρόπο που χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά είτε αφού αναπροσαρμοστούν ή ανασκευαστούν κατάλληλα.

Επένδυση στις τοπικές κοινωνίες

Η κυκλική αποδόμηση και η επαναχρησιμοποίηση υλικών κατασκευών αποτελούν πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά όχι μόνο. Σκοπός των δράσεων αυτών είναι η μείωση της παραγωγής απορριμμάτων και η καλύτερη εκμετάλλευση των πρώτων υλών και των φυσικών πόρων. Πρόκειται για ένα στόχο οικονομικό, αφού η επαναχρησιμοποίηση ενός αντικειμένου ή ενός υλικού είναι μια δράση που χαρακτηρίζεται ως «οικονομικά βιώσιμη».

Οι επιχειρήσεις με τον τρόπο αυτό εξοικονομούν πόρους, αφού έχουν τη δυνατότητα να μειώνουν το κόστος παραγωγής του προϊόντος που παράγουν. Επίσης, με την κυκλική αποδόμηση ευνοούνται οι τοπικές επιχειρήσεις, η αποκέντρωση δηλαδή της οικονομίας και της απασχόλησης. Οι νέες αυτές θέσεις εργασίας έχουν σημαντικό κοινωνικό αντίκτυπο στο μέτρο που αναζωογονούν οικονομικά τις τοπικές κοινωνίες. «Προτιμούμε να επενδύουμε στην εργασία των ανθρώπων, παρά στην εξόρυξη φυσικών πόρων», τονίζει η Νινόν Νταβίντ.

Η δυναμική του κλάδου

Έχοντας ως κινητήρια δύναμη και έμπνευση το νόμο του 2020 για την κυκλική οικονομία, ο κλάδος της οικοδομής και των δημοσίων έργων στρέφεται πλέον όλο και περισσότερο στη διαδικασία αποδόμησης και επαναχρησιμοποίησης των υλικών. «Όλο και

περισσότεροι επαγγελματίες στον ευρύτερο κατασκευαστικό τομέα αντιλαμβάνονται ότι οι καιροί αλλάζουν», εξηγεί η Νινόν Νταβίντ.

Αλλά και η Νονά Αλγκουρντέν χαρακτηρίζει το νόμο του 2020 «φιλόδοξο» και αναγνωρίζει ότι το γαλλικό κράτος κινητοποιείται για να σπρώξει τα πράγματα προς τα μπροστά, για μια βιώσιμη οικονομία και μια ανθεκτική κοινωνία του 21ου αιώνα δηλαδή. «Εδώ και περίπου πέντε χρόνια οι χρηματοδοτήσεις για την έρευνα στον τομέα αυτό έχουν αυξηθεί», παρατηρεί η Αλγκουρντέν. Μαζί της συμφωνεί και η Νταβίντ, η οποία παραδέχεται ότι οι δημόσιες υπηρεσίες παρέχουν χρήσιμη στήριξη στην Οργάνωσή της.

«Ασφαλώς πρέπει να γίνουν ακόμα πολλές προσπάθειες, διότι οι επιχειρήσεις κατά κανόνα αντιδρούν στην ιδέα ότι θα πρέπει να πληρώσουν και κάτι για το περιβάλλον και για την κοινωνία», σημειώνει η ακτιβίστρια Νταβίντ. «Μιλάμε πολύ για την οικολογία και για το περιβαλλοντικό πρόβλημα του πλανήτη, αλλά αν δεν υπάρχει οικονομικό συμφέρον που να στηρίζει την όποια κοινωνική ή περιβαλλοντική πρωτοβουλία, τα πράγματα κολλάνε», διαπιστώνει και η ερευνήτρια Αλγκουρντέν.