Η Ελλάδα και το ΔΝΤ

Το κλείσιμο του κεφαλαίου αυτού συμβολίζει, κατά τη θεώρηση του γράφοντος, το τέλος της «ελληνικής οικονομικής κατάθλιψης» που έλαβε χώρα την προηγούμενη δεκαετία.

Μετά τη νομισματική κρίση στην Αργεντινή στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το ΔΝΤ τροποποίησε το θεσμικό πλαίσιο ως προς τις κατ’ εξαίρεση ρυθμίσεις πρόσβασης μιας χώρας – μέλους του σε δανεισμό από το Ταμείο· το πλαίσιο δανεισμού προέβλεπε ότι, προκειμένου να χορηγήσει το Ταμείο δάνειο σε μια χώρα καθ’ υπέρβαση της ποσόστωσής της (quota), θα έπρεπε να τεκμαίρεται πως το χρέος της μπορεί μεσοπρόθεσμα να καταστεί βιώσιμο.

Στην περίπτωση του ελληνικού προγράμματος διάσωσης που συμφωνήθηκε τον Μάιο του 2010, η κρίσιμη αιτία για την εξαίρεση και τη συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ήταν η εξυπηρέτηση του στόχου της νομισματικής ειρήνης. Καθώς η κατάρρευση της Lehman εγκυμονούσε τον κίνδυνο μιας κρίσης του δολαρίου, η σιωπηρή συμφωνία των τριών μεγάλων οικονομικών δυνάμεων της εποχής μας (Ηνωμένων Πολιτειών, Κίνας και Γερμανίας) προκειμένου να διαφυλαχθεί η νομισματική ειρήνη έφερε έκτακτες θεσμικές διευθετήσεις μόλις ο κυκλώνας της κρίσης πέρασε από τις ΗΠΑ στην ευρωζώνη, με επίκεντρο την Ελλάδα ως τον οικονομικά ασθενέστερο κρίκο του ευρώ.

Καθώς στη νομισματική ένωση του ευρώ δεν υπήρχε θεσμός αντίστοιχος με το ΔΝΤ για την αντιμετώπιση κρίσεων, η ευρωζώνη χρειάστηκε την τεχνογνωσία και τη συνδρομή του Ταμείου στα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής των οικονομιών του ευρωπαϊκού Νότου. Παρακάμπτοντας το κριτήριο βιωσιμότητας του χρέους στο θεσμικό πλαίσιο δανεισμού υπό έκτακτες συνθήκες, το Ταμείο αποφάσισε τον Μάιο του 2010 να χορηγήσει στην Ελλάδα τριετές δάνειο ύψους 30 δισ. ευρώ, που αντιστοιχούσε σε 3.212% της ποσόστωσης της χώρας. Για την εξαίρεση αυτή, το ΔΝΤ επικαλέστηκε τον συστημικό κίνδυνο εξάπλωσης της κρίσης σε ολόκληρη την ευρωζώνη, δεδομένου ότι η Ελλάδα ήταν μέλος μιας ένωσης χωρών με κοινό νόμισμα.

Ωστόσο, για μια σειρά από αιτίες όπως, πρώτον, το εξαιρετικά δυσμενές σημείο εκκίνησης – με την ελληνική οικονομία να πάσχει από τα δίδυμα ελλείμματα -, δεύτερον, η απουσία πολιτικής συνεννόησης στο εγχώριο και η καθυστέρηση του «whatever it takes» στο ευρωπαϊκό πεδίο, τρίτον, η υπερβολική δημοσιονομική λιτότητα με την επιβολή ενός προγράμματος τύπου «one-size-fits-all» και, τέταρτον, η καταστροφική διαπραγμάτευση στο πρώτο εξάμηνο του 2015, η Ελλάδα εισήλθε σε έναν φαύλο κύκλο, τις συνέπειες του οποίου πλήρωσαν δυστυχώς η οικονομία και η κοινωνία.

Είναι καλό, λοιπόν, να θυμόμαστε το παρελθόν για να μην το ξαναζήσουμε.