Ενεργειακός πόλεμος: Πού κερδίζει και πού χάνει η Ρωσία

Η επόμενη εβδομάδα θα είναι εξαιρετικά σημαντική για την ενεργειακή ασφάλεια. Οι χώρες της G7  και της ΕΕ αναμένεται να ορίσουν πλαφόν στο ρωσικό πετρέλαιο, με τη Μόσχα να έχει δηλώσει ότι θα σταματήσει να προμηθεύει πετρέλαιο και αέριο σε χώρες που υποστηρίζουν την επιβολή πλαφόν.

Η ΕΕ το επίκεντρο της ενεργειακής καταιγίδας

Η  κρίση παίρνει πλέον τα χαρακτηριστικά πολέμου, καθώς η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσίας αλλά και η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής ενέργειας στον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο που ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), Φατίχ Μπιρόλ, στη συνέντευξή του στο Euronews, μίλησε για μια διεθνή κρίση πρωτοφανούς έκτασης και εμβέλειας, η οποία σπέρνει τον όλεθρο σε όλες τις γωνιές του κόσμου.

Διαβάστε επίσης: ΕΕ: Στο 20% οι θαλάσσιες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου

«Βρισκόμαστε στη μέση της πρώτης πραγματικά παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης. Ο κόσμος μας δεν έχει δει ποτέ, μα ποτέ, μια ενεργειακή κρίση με τέτοιο βάθος και με τέτοια πολυπλοκότητα», είπε.«Στη δεκαετία του 1970, είχαμε μια πετρελαϊκή κρίση, αλλά ήταν μόνο το πετρέλαιο. Τώρα έχουμε πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακα, ηλεκτρισμό. Ο λόγος είναι πολύ απλός: Η Ρωσία, η χώρα που εισέβαλε στην Ουκρανία, είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ενέργειας στον κόσμο».

Επιστρέφοντας στη Γηραία Ήπειρο στην ενεργειακή σκακιέρα οι δύο παίκτες έχουν να αντιμετωπίσουν τις ακόλουθες δυσκολίες. Η Ευρώπη έχει δύο μεγάλα προβλήματα. Το πρώτο είναι ότι απομένουν δέκα εβδομάδες για να μπλοκάρει τις συναλλαγές στον τομέα αυτό. Το δεύτερο και μεγαλύτερο είναι ότι θα πρέπει να βρεί νέο προμηθευτή. Δεν είναι τυχαίο που ο επικεφαλής της ΙΕΑ, την ορίζει ως το «επίκεντρο» της καταιγίδας και χαρακτήρισε την επί δεκαετίες εξάρτησή της από τα φθηνά ρωσικά καύσιμα ως «λάθος» στη ρίζα της σημερινής κρίσης.

Όνειρο απατηλό για τη Ρωσία η αντικατάσταση των εξαγωγών φυσικού αερίου

Η Ρωσία, από την πλευρά της, χάνει το μεγαλύτερο ενεργειακό πελάτη της   για πάντα,  τονίζει ο Μπιρόλ, ο οποίος θεωρεί ότι η Μόσχα θα χάσει τον ενεργειακό πόλεμο.

«Ακριβώς πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, περίπου το 65% των συνολικών ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου πήγαινε στην Ευρώπη, όπως και το 55% των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου», δήλωσε ο Μπιρόλ.

Και σημείωσε πως η Ευρώπη «ήταν μακράν η μεγαλύτερη αγορά, ο μεγαλύτερος πελάτης για την Ρωσία, και η Ρωσία έχασε αυτόν τον πελάτη για πάντα! Τον μεγαλύτερο πελάτη».

Ερωτηθείς εάν η Ρωσία θα μπορούσε να αντικαταστήσει τους Ευρωπαίους πελάτες με άλλες περιοχές, ο Μπιρόλ είπε ότι αυτό δεν θα ήταν εύκολο, επειδή «ένα μεγάλο κομμάτι» του ρωσικού φυσικού αερίου προέρχεται από τη Δυτική Σιβηρία και, στη συνέχεια, ρέει στην Ευρώπη μέσω αγωγών.

Η κατασκευή ολοκαίνουργιων αγωγών προς την Κίνα ή την Ινδία θα μπορούσε να απαιτήσει έως και 10 χρόνια, προέβλεψε, και ένα σημαντικό ποσό για τεχνολογία και επενδύσεις.

«Δεν πουλάτε κρεμμύδια στην αγορά, αλλά φυσικό αέριο. Είναι μια διαφορετική επιχείρηση», είπε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι «η αντικατάσταση των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από την Ρωσία είναι, βραχυπρόθεσμα, ένα όνειρο απατηλό».

Το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου

Όσον αφορά το αργό πετρέλαιο η ΕΕ  εξετάζει την επιβολή πλαφόν σε επίπεδο μεταξύ των 65 και 70 δολαρίων το βαρέλι στο ρωσικό πετρέλαιο, σύμφωνα με το Bloomberg, που επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα όριο πολύ πιο επιεικές προς τη Μόσχα σε σχέση με αυτό που ανέμεναν πολλοί όταν η G7 προχώρησε στη σχετική εισήγηση.

Το επίπεδο αυτό είναι αρκετά πάνω από το κόστος παραγωγής στη Ρωσία και υψηλότερο από το όριο για το οποίο είχαν πιέσει αρκετές χώρες. Όπως σημειώνει το πρακτορείο, το υψηλό πλαφόν πιθανότατα θα έχει μηδαμινό αντίκτυπο στις συναλλαγές με τη Μόσχα, καθώς η Ρωσία ήδη πωλεί το αργό πετρέλαιο με εκπτώσεις.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας αναμένει ότι η ρωσική παραγωγή αργού πετρελαίου θα περιοριστεί κατά περίπου δύο εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα μέχρι το τέλος του πρώτου τριμήνου του επόμενου έτους, δήλωσε ο Φατίχ Μπιρόλ.

Το επίπεδο της ευρωπαϊκής εξάρτησης

Σύμφωνα με το Bloomberg, η ΕΕ και η Βρετανία έλαβαν τις μισές εισαγωγές τύπου ντίζελ τις πρώτες 24 ημέρες του τρέχοντος μήνα. Το επίπεδο εξάρτησης της Ευρώπης εκτοξεύτηκε απότομα από τον Οκτώβριο, όταν οι συνολικές εισαγωγές της ηπείρου αυξήθηκαν για να αντιμετωπίσουν τις απεργίες που έβγαλαν «νοκ άουτ» τη γαλλική δυνατότητα διύλισης πετρελαίου.

Συνολικά, δεξαμενόπλοια παρέδιδαν κατά μέσο όρο 1,34 εκατομμύρια βαρέλια ντίζελ ημερησίως κατά τη διάρκεια της περιόδου 1ης-24ης Νοεμβρίου στην ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Vortexa. Πρόκειται για ποσότητα σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με τον Οκτώβριο, ωστόσο εξακολουθεί να είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο για τους πρώτους 10 μήνες του 2022.

Τo deadline για τις εισαγωγές ντίζελ

Το ντίζελ μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου θα έχει απαγορευτεί εξ ολοκλήρου στην Ευρώπη. Όπως είναι λογικό, οι αγοραστές θα έχουν να αντιμετωπίζουν μία κρίση, εκτός αν πάρουν περισσότερα βαρέλια για να καλύψουν το κενό.

Η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο λάμβαναν περίπου 600.000 βαρέλια ντίζελ την ημέρα σε αποστολές από τη Ρωσία κατά την περίοδο 1-24 Νοεμβρίου, ποσοστό 45% των συνολικών αφίξεων. Τον Οκτώβριο έλαβαν το 34% από τη Ρωσία, ενώ ο μέσος όρος για τους πρώτους 10 μήνες του έτους ήταν 51%.

Οι εξαγωγές από το λιμάνι Πριμόρσκ της Βαλτικής Θάλασσας παρουσίασαν δραματική ανάκαμψη τον περασμένο μήνα και αναμένεται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο τον επόμενο μήνα. Ένα αξιοσημείωτο μερίδιο του συνολικού ρωσικού προϊόντος που φθάνει στην Ευρώπη μέσω θαλάσσης διοχετεύεται στην περιοχή Άμστερνταμ-Ρότερνταμ-Αμβέρσα, κόμβο εμπορίας πετρελαίου της βορειοδυτικής Ευρώπης.

Το κίνητρο για την πώληση των βαρελιών

Ο Δεκέμβριος είναι ο τελευταίος μήνας  που οι traders του ICE Gasoil – της κύριας αγοράς προθεσμιακών συμβάσεων ντίζελ στην Ευρώπη – θα έχουν τη δυνατότητα να παραδίδουν φυσικό ρωσικό καύσιμο σε τοποθεσίες αποθήκευσης στην περιοχή ARA μέσω αυτών των συμβολαίων.

Αυτό δυνητικά δημιουργεί ένα κίνητρο για όποιον θέλει να πουλήσει ρωσικά βαρέλια μέσω αυτών των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης να το πράξει. Ήδη από τον Ιανουάριο, η παράδοση προϊόντος ρωσικής προέλευσης θα απαγορευτεί. Άλλοι εισαγωγείς φορτίων ντίζελ από τη Ρωσία περιλαμβάνουν τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Πολωνία.

Σε κυνήγι προμηθευτών η Ευρώπη

Την ίδια ώρα, η Ευρώπη βρίσκεται υπό πίεση να βρει εναλλακτικές πηγές προμήθειών, η Ρωσία χρειάζεται επίσης να βρει νέους προορισμούς για τις εξαγωγές της: τον Σεπτέμβριο, περισσότερες από τις μισές ποσότητες κατευθύνθηκαν προς την ΕΕ.

Η Τουρκία είναι επίσης σημαντικός αγοραστής, μαζί με το Μαρόκο και την Τυνησία. Η Ρωσία εξάγει επίσης μεγάλους όγκους άλλων προϊόντων πετρελαίου. Η νάφθα είναι ένα προϊόν πετρελαίου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για την παραγωγή βενζίνης, είτε ως πρώτη ύλη στη βιομηχανία πετροχημικών. Το μαζούτ, ουσιαστικά υπόλειμμα της διαδικασίας διύλισης του αργού, έχει πολλαπλές πιθανές χρήσεις, μεταξύ άλλων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και ως καύσιμο για πλοία.

Οι συνολικές αποστολές προϊόντων πετρελαίου της Ρωσίας αυτόν τον μήνα πρόκειται να φτάσουν στο υψηλότερο επίπεδο σε αριθμό βαρελιών ημερησίως από τον Φεβρουάριο, όταν ξεκίνησε η εισβολή στην Ουκρανία.

Τα ρωσικά καύσιμα δεν εξάγονται βεβαίως στο σύνολό τους από τα λιμάνια της χώρας – ορισμένα μπορούν να αποσταλούν μέσω τρίτων χωρών και δεν περιλαμβάνονται στα στατιστικά στοιχεία που αναφέρθηκαν νωρίτερα.

«Ο επόμενος χειμώνας μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολος»

Ο επικεφαλής της ΙΕΑ προέβλεψε ότι η γηραιά ήπειρος θα μπορέσει να ξεπεράσει τον επερχόμενο χειμώνα, μόνο με μερικές «οικονομικές και κοινωνικές μελανιές» και χωρίς μεγάλες ζημιές – αλλά μόνο αν ο χειμώνας «δεν είναι πολύ μακρύς και δεν είναι πολύ κρύος και αν δεν υπάρξουν μεγάλες εκπλήξεις».

Ωστόσο, εξέφρασε μεγαλύτερη ανησυχία για τον χειμώνα 2023-2024, αναφέροντας τρεις βασικούς παράγοντες: την απουσία ρωσικού φυσικού αερίου από την Ευρώπη, την οικονομική ανάκαμψη της Κίνας και τις αυστηρότερες συνθήκες στις αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου.

«Τα επόμενα χρόνια, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις ασταθείς και υψηλές τιμές ενέργειας και πρέπει να βρούμε λύσεις», δήλωσε. «Αλλά για να είμαστε πολύ ειλικρινείς, ο φετινός χειμώνας είναι δύσκολος και ο επόμενος χειμώνας μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολος».