ΦΠΑ: Στο επίκεντρο της προεκλογικής αντιπαράθεσης ο μηδενικός συντελεστής στα τρόφιμα

Την αρχή έκανε η Ισπανία, στη συνέχεια ακολούθησε η Πορτογαλία και τώρα η Κύπρος. Πρόκειται για τις τρεις χώρες της Ευρωζώνης που αποφάσισαν να μηδενίσουν τους συντελεστές ΦΠΑ σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης (κυρίως τρόφιμα και είδη υγιεινής) για να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό. Εδώ, στην Ελλάδα, η κουβέντα για το αν πρέπει να μειωθεί ή όχι ο ΦΠΑ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης ενόψει εκλογών, με τους καταναλωτές να παρακολουθούν τις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ να παραμένουν στα ύψη παρά τις όποιες προσπάθειες έχουν γίνει.

Ο ΦΠΑ

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υποστηρίζει ότι το μέτρο αυτό δεν θα ήταν αποδοτικό για τον τελικό καταναλωτή καθώς θα χαθεί η όποια μείωση στην πορεία της εφοδιαστικής αλυσίδας. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εξαγγείλει, από το Σεπτέμβριο του 2023 δια στόματος του Αλέξη Τσίπρα, ότι αποτελεί τη μοναδική λύση, μαζί με τη μείωση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης στα καύσιμα, για τον περιορισμό της ακρίβειας που πλήττει τις τσέπες των καταναλωτών.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι τους τελευταίους μήνες ο πληθωρισμός στην Ελλάδα βρίσκεται σε πτωτική πορεία με τις τιμές, όμως, στα τρόφιμα να διατηρούνται σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα σε σύγκριση με άλλα προϊόντα.

Περί μειώσεως του ΦΠΑ

Η ΝΔ

Στη Νέα Δημοκρατία υποστηρίζουν ότι το δημοσιονομικό κόστος από την επιλογή της καθολικής μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στα τρόφιμα και στα καύσιμα είναι τεράστιο και θα θέσει σε κίνδυνο τόσο την πορεία του προϋπολογισμού όσο και την προσπάθεια να καταφέρει η Ελλάδα να εξασφαλίσει την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα.

Παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών, υποστηρίζουν ότι η επιλογή να προχωρήσουν με στοχευμένα μέτρα στην ενίσχυση των νοικοκυριών μέσω των Fuel Pass για την ακρίβεια στα καύσιμα και του Market Pass για τις ανατιμήσεις στα τρόφιμα και σε άλλα είδη σούπερ – μάρκετ, με αυστηρά εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, ήταν η πλέον αποτελεσματική και ενδεδειγμένη τόσο για το κράτος όσο και για τους πολίτες.

Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΠΑΣΟΚ έχουν ψηλά στην προεκλογική ατζέντα τους την άμεση μείωση των συντελεστών ΦΠΑ στα τρόφιμα αλλά και των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης στη βενζίνη και στο πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης.

Η απόφαση στην Κύπρο που «τάραξε τα νερά»

Η πολύ πρόσφατη απόφαση της Κυπριακής κυβέρνησης ακολουθεί τις νομοθετικές παρεμβάσεις τόσο της Ισπανίας όσο και της Πορτογαλίας και μάλιστα προχωράει και ένα βήμα παρακάτω καθώς με διάταγμα που ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο τροποποιεί τη νομοθεσία για τον ΦΠΑ, επιβάλλοντας μηδενικό συντελεστή σε βασικά είδη, όπως είναι το ψωμί, το γάλα, τα αυγά, τις παιδικές τροφές, τις πάνες για τα μωρά, καθώς και σε προϊόντα για την γυναικεία υγιεινή και σε πάνες ενηλίκων.

Όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή του το κυπριακό υπουργείο Οικονομικών, το μέτρο αυτό είναι προσωρινού χαρακτήρα και θα ισχύσει από την ημερομηνία δημοσίευσης του διατάγματος μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2023. Ουσιαστικά δηλαδή για ένα εξάμηνο. Σύμφωνα με το κυπριακό υπουργείο Οικονομικών, σκοπός του μέτρου είναι η ανακούφιση των νοικοκυριών στην αντιμετώπιση των αυξημένων τιμών σε βασικά προϊόντα που οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες λόγω των αυξήσεων που έχουν επέλθει διεθνώς και των συνεχών κρίσεων που ταλανίζουν τις οικονομίες και επηρεάζουν αρνητικά τις εφοδιαστικές αλυσίδες, ενώ το δημοσιονομικό κόστος για την εφαρμογή του εν λόγω μέτρου αναμένεται να ανέλθει σε περίπου 11 εκατομμύρια ευρώ.

Μηδενισμός ΦΠΑ σε Ισπανία και Πορτογαλία

Είχε προηγηθεί η απόφαση του Ισπανού πρωθυπουργού στα τέλη του περασμένου έτους σύμφωνα με την οποία από της αρχές του 2023 μηδένισε τον ΦΠΑ για έξι μήνες σε βασικά είδη διατροφής, όπως ψωμί, αλεύρι, γάλα, αυγά, τυρί, φρούτα, λαχανικά και αρτοσκευάσματα. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΦΠΑ στα συγκεκριμένα προϊόντα και πριν ήταν πολύ χαμηλά, δηλαδή στο 4% ενώ στο μαγειρικό λάδι και τα ζυμαρικά μειώθηκε στο 5% από 10%. Στη χώρα μας ο ΦΠΑ στα τρόφιμα πλην ορισμένων εξαιρέσεων που έχει μειωθεί προσωρινά στο 6% είναι στο 13%. Γεγονός που σημαίνει ότι αν εφαρμοστεί συντελεστής 0% το δημοσιονομικό κόστος θα ήταν πολύ υψηλότερο συγκριτικά με άλλες χώρες.

Σε μηδενισμό του συντελεστή ΦΠΑ σε βασικά είδη τροφίμων όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, το κρέας, το λάδι, το ψάρι προχώρησε από τα μέσα Απριλίου έως τα τέλη Οκτωβρίου και η Πορτογαλία ενώ σε πολλά άλλα είδη πρώτης ανάγκης εφαρμόζει ΦΠΑ με συντελεστή 6%. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού της Πορτογαλίας έφτασε το 7,8% το 2022, το υψηλότερο των τελευταίων 30 ετών, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της χώρας.

Πάντως, στην Ισπανία, ο πληθωρισμός αυξήθηκε στο 4,1% σε ετήσια βάση τον Απρίλιο, από 3,3% τον Μάρτιο, ενώ ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος εξαιρεί τις ασταθείς τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, υποχώρησε στο 6,6%, από 7,5% που ήταν ένα μήνα νωρίτερα.

Ανοικτό ενδεχόμενο

Πάντως, ο πρωθυπουργός κύριος Κυριάκος Μητσοτάκης σε πρόσφατη περιοδεία του άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο μέσα στην επόμενη τετραετία εφόσον συνεχίσει να είναι κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία και εφόσον οι δημοσιονομικές συνθήκες το επιτρέψουν, να προχωρήσει στη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ συνολικά (όχι μόνο στα τρόφιμα). Υπενθυμίζεται ότι σήμερα ο ανώτατος συντελεστής είναι 24% καθώς έχει αυξηθεί κατά μία ποσοστιαία μονάδα από τον Ιούνιο του 2016. Από τότε παραμένει αμετάβλητος και η χώρα μας βρίσκεται μεταξύ των πρωταθλητών Ευρώπης όσον αφορά τον ανώτατο συντελεστή ΦΠΑ.

Ο πρωθυπουργός σε αίτημα πολίτη να μειώσει τον ΦΠΑ απάντησε μεταξύ άλλων ότι «ο ΦΠΑ μπορεί κάποια στιγμή να μειωθεί, μόνο όμως όταν είμαστε σίγουροι ότι αυτό δεν τινάζει στον αέρα τη δημοσιονομική σταθερότητα. Επίσης να ξέρετε, επειδή το έχω συζητήσει και με πολλούς ομολόγους μου στην Ευρωπαϊκή Ένωση- πολλές χώρες οι οποίες δοκίμασαν να μειώσουν τον ΦΠΑ για να συγκρατήσουν τις τιμές -έγινε στην Ισπανία- διαπίστωσαν ότι καμία επίπτωση δεν είχε στον πληθωρισμό επειδή πολύ απλά τα χρήματα έμειναν στους παραγωγούς και στην ίδια την παραγωγική αλυσίδα. Δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι η μείωση του ΦΠΑ έχει αποτέλεσμα στις τελικές τιμές. Γι’ αυτό και δεν την επιλέξαμε. Και αντίθετα, επιλέξαμε να στηρίξουμε τους πολίτες, με μία σειρά από εργαλεία – νομίζω ότι είχαν το αποτέλεσμά τους- και ταυτόχρονα να εντατικοποιήσουμε τους ελέγχους στην αγορά, ώστε να αποφύγουμε κάθε φαινόμενο αισχροκέρδειας».

«Μείωση ΦΠΑ στα τρόφιμα, κατάργηση του ΕΦΚ στα καύσιμα»

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κύριος Αλέξης Τσίπρας δήλωσε πρόσφατα ότι «έχουμε μία κρατική αισχροκέρδεια 4,5 δισ. ευρώ παραπάνω τα έσοδα του κράτους από έμμεσους φόρους το 2022. Σε όλες τις χώρες του κόσμου λόγω του τρομακτικού πληθωρισμού, μειώθηκαν οι έμμεσοι φόροι. Όταν ήμουν πρωθυπουργός ο πληθωρισμός στη χώρα ήταν 1%. Δεν είχε κανένα νόημα να μπούμε στη λογική μείωσης του ΦΠΑ. Δεν είχαμε υπερέσοδα στα ταμεία από τους έμμεσους φόρους» και δεσμεύτηκε ότι το πρώτο μέτρο που θα φέρει αν γίνει πρωθυπουργός είναι η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα και η κατάργηση του ΕΦΚ στα καύσιμα.

Ο πληθωρισμός στην Ευρώπη

Πτωτικά κινήθηκε ο πληθωρισμός στην Ελλάδα και τον Απρίλιο σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Εurostat, αλλά στα τρόφιμα εξακολουθεί να κινείται σε διψήφια ποσοστά. Στην Ευρώπη ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή είναι ελαφρώς ενισχυμένος σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα Μάρτιο με τη χώρα μας να κατέχει τον 5ο χαμηλότερο πληθωρισμό στην Ευρωζώνη. Βασική αιτία για τη νέα αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στη χώρα μας, αποτέλεσε η μείωση των τιμών στην ενέργεια. Στο 7% διαμορφώνεται ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη παρουσιάζοντας οριακή κλιμάκωση κατά 0,1% σε σχέση με τον Μάρτιο που κυμαινόταν στο 6,9%.