Η χαμένη αξιοπρέπεια

Την ώρα που εξυμνούμε με κάθε τρόπο την ανάπτυξη, οριζόμενη ως οικονομική μεγέθυνση, παραβλέπουμε ότι η βάση της είναι η εργασία. Οχι η απασχόληση ως στατιστικό μέγεθος, αλλά η εργασία, ως πράξη, δραστηριότητα, κόπος, δημιουργία, παραγωγή, επιδεξιότητα. Και όμως επιμένουμε να τη βλέπουμε απλώς και μόνο ως κόστος, προσπερνώντας ότι μιλάμε στην πραγματικότητα για ανθρώπινες ζωές.

Μέσα σε αυτή τη συνθήκη επόμενο είναι να προσπερνάμε ή να θεωρούμε παρωχημένη την αξιοπρέπεια της εργασίας. Μια έννοια που δεν έχει να κάνει απλώς με το ύψος της αμοιβής, ούτε καν με τη σταθερότητα της εργασιακής σχέσης, αλλά με το εάν η εργαζόμενη ή ο εργαζόμενος αισθάνεται ότι αντιμετωπίζεται με τον σεβασμό που αναλογεί στην προσωπικότητά του. Και δυστυχώς αυτό σε αρκετές περιπτώσεις δεν ισχύει, σε μια εποχή όπου ιδίως στον χώρο των «υπηρεσιών», το «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο» μετατρέπεται σε μια επιχειρηματική στρατηγική με αποτέλεσμα εικόνες ντροπής όπως αυτές της Ρόδου.

Η επίκληση της συναίνεσης του εργαζομένου στον αυτοεξευτελισμό δύσκολα μπορεί να αποτελέσει νομιμοποιητικό επιχείρημα. Η εργασιακή σχέση ποτέ δεν είναι ισότιμη. Αντιθέτως, είναι εκ των πραγμάτων μια σχέση εξουσίας όπου αυτός ή αυτή που αναζητά εργασία ποτέ δεν έχει την ίδια διαπραγματευτική δύναμη με αυτόν που προσφέρει απασχόληση και σε γενικές γραμμές τείνει να επιβάλει τους δικούς του όρους. Ιδίως όταν έχει καταστεί κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να υπονομευτεί η δυνατότητα του εργαζομένου να αντισταθεί.

Η αναδιάρθρωση όλου του πλαισίου για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις, μια από τις χειρότερες κληρονομιές της «μνημονιακής περιόδου», ήρθε να συνδυαστεί με τη διαρκή αμφισβήτηση της ανάγκης δημοσίου ελέγχου προς όφελος μιας λογικής υποτιθέμενης επιχειρηματικής «αυτοσυμμόρφωσης», οδηγώντας, μέσα σε ένα πλαίσιο ούτως ή άλλως ελαστικότερων εργασιακών σχέσεων, σε ένα νέο κύμα εργοδοτικής αυθαιρεσίας, που σπάνια και σε πολύ μικρό βαθμό συζητιέται στη δημόσια σφαίρα, παρότι αφορά τη ζωή μεγάλου μέρους της κοινωνίας.