Απολύσεις: Οδηγός ΟΤ για τα δικαιώματα των εργαζομένων

Οι απολύσεις εργαζομένων, οι προϋποθέσεις και τα δικαιώματά τους, όπως και οι υποχρεώσεις των εργοδοτών, αποτελούν το θέμα του οδηγού που εξέδωσε η ΓΣΕΕ, προκειμένου να είναι ενημερωμένοι οι εργαζόμενοι, για τις νομικές προβλέψεις στις δύσκολες αυτές  περιπτώσεις.

ΓΣΕΕ: Μέτρα για τη θερμική καταπόνηση εργαζομένων λόγω υψηλών θερμοκρασιών

Το ισχύον καθεστώς περιλαμβάνει τα εξής:  

Απόλυση χωρίς προειδοποίηση.  Εφόσον, η καταγγελία της σύμβασης εργασίας γίνει χωρίς προειδοποίηση, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει ολόκληρη την αποζημίωση που οφείλεται.

Απόλυση με προειδοποίηση. Εάν η καταγγελία σύμβασης γίνει ύστερα από προειδοποίηση, ο εργοδότης υποχρεούται:

·        Να γνωρίσει με έγγραφο στο μισθωτό ότι, η υπάρχουσα σύμβαση εργασίας θα λυθεί μετά την πάροδο του χρόνου προειδοποίησης. Θα πρέπει η λήξη του χρόνου προειδοποίησης να καθορίζεται επακριβώς. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση κατά την ημέρα που ορίστηκε ως λύση της σύμβασης εργασίας (ημέρα απόλυσης), να καταβάλει το μισό (1/2) μόνο της νόμιμης αποζημίωσης.

Τρόποι λύσης σύμβασης αορίστου χρόνου

1.     Θάνατος μισθωτού.  Η σύμβαση εργασίας λύεται οπωσδήποτε με το θάνατο του εργαζόμενου, γιατί η σύμβαση εργασίας, είναι προσωπική σχέση. Αυτό συμβαίνει τόσο στις συμβάσεις αορίστου χρόνου όσο και στις ορισμένου χρόνου ή ορισμένου έργου.

2.     Θάνατος του εργοδότη (εκτός από την περίπτωση που η επιχείρηση μεταβιβαστεί στους κληρονόμους και αυτοί συνεχίσουν τη λειτουργία της).

3.     Καταγγελία σύμβασης εργασίας από εργοδότη. Η σύμβαση αορίστου χρόνου λύεται οποτεδήποτε και ελεύθερα από τον εργοδότη, αφού τηρήσει τις νόμιμες διαδικασίες, δηλαδή κοινοποίηση της έγγραφης καταγγελίας της σύμβασης εργασίας και καταβολή αποζημίωσης κλπ.

4.     Καταγγελία σύμβασης εργασίας από τον μισθωτό. Ο μισθωτός δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, ελεύθερα και οποτεδήποτε, καθώς και να αποχωρήσει οικειοθελώς από την εργασία του.

5.     Με αμοιβαία συναίνεση εργοδότη και εργαζόμενου, κυρίως για την περίπτωση της συνταξιοδότησης.

6.     Με την καταδίκη του εργαζόμενου για σοβαρό αδίκημα, την απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας, την κατάργηση της θέσης του ή την ανάληψη από αυτόν άλλης θέσης στον δημόσιο τομέα

Λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου. Η σύμβαση ορισμένου χρόνου λήγει αυτόματα με τη λήξη του συμφωνημένου χρόνου και δεν απαιτείται έγγραφη αναγγελία και καταβολή αποζημίωσης. Εάν όμως μετά τη λήξη της ο εργαζόμενος συνεχίσει να παρέχει τις υπηρεσίες του, η σύμβαση θεωρείται ότι ανανεώθηκε για αόριστο χρόνο, οπότε σε περίπτωση απόλυσης πρέπει να τηρηθούν οι νόμιμες προϋποθέσεις (έγγραφο, αποζημίωση).

Καταγγελία σύμβασης ορισμένου χρόνου πριν τη λήξη. Η σύμβαση ορισμένου χρόνου μπορεί να καταγγελθεί πριν τη λήξη της για σπουδαίο λόγο είτε από τον εργοδότη είτε από τον εργαζόμενο. «Σπουδαίος λόγος» είναι η ύπαρξη γεγονότων στη διάρκεια της σύμβασης, εξαιτίας των οποίων είναι αδύνατη η εξακολούθησή της σύμφωνα με την καλή πίστη (π.χ. παράβαση των συμβατικών υποχρεώσεων και πρόκληση βλάβης από το μισθωτό με αθέτηση ουσιωδών όρων της σύμβασης και μείωση του εργαζομένου από τον εργοδότη κλπ). Εάν υπάρχει σπουδαίος λόγος δεν υποχρεούται ο εργοδότης σε αποζημίωση. Εάν δεν υπάρχει σπουδαίος λόγος και καταγγελθεί η σύμβαση, ο εργαζόμενος μπορεί να διεκδικήσει δικαστικά τους μισθούς που θα έπαιρνε μέχρι τη λήξη της.

Ομαδικές απολύσεις. Ομαδικές θεωρούνται οι απολύσεις που γίνονται από επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, οι οποίες απασχολούν περισσότερους από 20 εργαζόμενους, για οικονομοτεχνικούς λόγους, δηλαδή για λόγους δεν αφορούν το πρόσωπο των απολυόμενων και υπερβαίνουν κάθε ημερολογιακό μήνα κάποια όρια.

1.     Μέχρι 6 εργαζόμενους, προκειμένου για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που στην αρχή του μήνα απασχολούν από 20 έως 150 εργαζόμενους

2.     Ποσοστό 5% του προσωπικού και μέχρι 30 εργαζόμενους για τις επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν περισσότερους από 150 εργαζόμενους.

Άκυρη απόλυση – Απαγόρευση απόλυσης

Πότε μια απόλυση θεωρείται νομικά άκυρη. ¨όταν πρόκειται για απολύσεις που αφορούν:

·        Συνδικαλιστικά στελέχη.

·        Έγκυες εργαζόμενες. Αντίστοιχη προστασία προβλέφθηκε και για τον πατέρα εργαζόμενο.

·        Αδειούχους εργαζομένους.

·        Στρατευμένους μισθωτολυς.

·        Προσληφθέντες αναγκαστικά με τις διατάξεις για την προστασία ατόμων με ειδικές ανάγκες, πολυτέκνων, πολεμιστών, αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης κλπ.

Τι κάνει ο εργαζόμενους σε περίπτωση άκυρης απόλυσης. Ο εργαζόμενος που απολύεται από την εργασία του με άκυρη καταγγελία μπορεί να προσφύγει στα Δικαστήρια και να ζητήσει να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του και να του καταβληθούν οι μισθοί υπερημερίας από τον εργοδότη που δεν αποδέχεται τις προσφερόμενες υπηρεσίες του.

Οι προθεσμίες. Η σχετική αγωγή πρέπει να γίνει μέσα σε διάστημα τριών μηνών από την κοινοποίηση του εγγράφου της απόλυσης, αλλιώς το δικαίωμα παραγράφεται και η αγωγή απορρίπτεται ως απαράδεκτη.