Αποφάσεις… βουτηγμένες στην υποκρισία…

Πρόσφατα (26 Φεβρουαρίου -1^η Μαρτίου 2024) έγινε στο Ναϊρόμπι της Κένυας η 6^η σύνοδος της Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον. Στο επίκεντρο των συνομιλιών, βρέθηκαν γι’ άλλη μια φορά, η κλιματική κρίση, η απώλεια της βιοποικιλότητας και η ρύπανση –ιδίως από τα πλαστικά.

Σήμερα λοιπόν, θα ήθελα, γι’ άλλη μια φορά, να μοιραστώ μαζί σας μερικές σκέψεις για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα πλαστικά. Και πρώτα απ’ όλα, αναρωτιέμαι αν έχουν κάποιο νόημα όλες αυτές οι σύνοδοι…

Δεν θέλω να ακυρώσω τη δουλειά όλων των ειδικών, που κλήθηκαν να πάρουν αποφάσεις, αλλά έχω την αίσθηση, προσωπικά πάντα μιλώντας, πως πίσω από αυτές τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα κρύβεται πολλή υποκρισία…

Και εξηγούμαι: κάνοντας μια απλή περιήγηση στο αρχείο μου, βλέπω πως από το 2000 έως το 2019, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού διπλασιάστηκε , και μάλιστα, έφτασε τους 460 εκατομμύρια τόνους κάθε χρόνο (!).

Επιδείνωση της κλιματικής κρίσης

Αυτή η ανεξέλεγκτη παραγωγή πλαστικού, κατά τους ειδικούς, όχι μόνο βυθίζει τις πόλεις και τη φύση μας στα πλαστικά, αλλά συμβάλλει στην επιδείνωση της τριπλής πλανητικής κρίσης: της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και της απώλειας της βιοποικιλότητας. Αυτό είναι κοινό μυστικό στην επιστημονική κοινότητα, και δεν χρειάζεται καμία σύνοδος για να ειπωθεί.

Πάμε παρακάτω: μιλάμε στον λεγόμενο «αναπτυγμένο κόσμο», για την ανάγκη μείωσης των πλαστικών, αλλά μόλις  η Κίνα έπαψε να δέχεται τα απορρίμματα απορρίμματα αυτού του κόσμου, αυτομάτως μετατράπηκαν σε χωματερές χώρες της ΝΑ Ασίας και της Αφρικής…

Χώρες χωματερές

Στο σημείο αυτό, να προσθέσω πως περισσότεροι από 1 δις. τόνοι πλαστικών απορρίφθηκαν σε χώρες όπως η Σενεγάλη και η Κένυα, τον πρώτο μόλις χρόνο από την παύση της συμφωνίας με την Κίνα ( τον Ιανουάριο του 2018). Εδώ ισχύει, κατά τη γνώμη μου, το «μακριά από εμάς το πρόβλημα κι ας πάει στην …αυλή του γείτονα».

Αλλά ας πάμε και στα δικά μας: θυμάστε τις εξαγγελίες για το τέλος των πλαστικών μιας χρήσης; Θα αναρωτιέστε λοιπόν:  τί γίνεται με αυτό το θέμα; Τελειώσαμε με τα πλαστικά μιας χρήσης ή είναι ακόμη ένα ζήτημα για το οποίο, έχουν ξοδευτεί τόνοι μελανιού, όπως λέμε, εμείς οι παλαιότεροι στο χώρο, χωρίς τελικά να γίνει τίποτα;

-«Πέρασε ο …συναγερμός και τα πλαστικά καλαμάκια κυκλοφορούν ελεύθερα και απενοχοποιημένα», μού λέει, ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace Νίκος Χαραλαμπίδης.

Και πάλι στο σημείο μηδέν…

-Γιατί συνέβη αυτό;

-«Έβαλε το χεράκι της και η πανδημία, όπου το οτιδήποτε μιας χρήσης κυριάρχησε παντού και σήμερα βρισκόμαστε πάλι στο μηδέν. Ή μάλλον, βρισκόμαστε στο εξής οξύμωρο: έχουμε υιοθετήσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την κατάργηση συγκεκριμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης (άρα είμαστε καθόλα ευθυγραμμισμένοι με την ευρωπαϊκή νομική τάξη πραγμάτων) και – ταυτόχρονα – τα ίδια προϊόντα κατακλύζουν την αγορά (!)».

Ο Νίκος Χαραλαμπίδης μού θυμίζει πως «στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας, τα φλιτζάνια πολλαπλών χρήσεων μπήκαν στα ντουλάπια και αντικαταστάθηκαν από άλλα μιας χρήσης (πλαστικά, πολλαπλών επικαλύψεων κοκ).

Τότε, όπως επισημαίνει «έπρεπε να το διαπραγματευτείς σκληρά ώστε ο /η barista να δεχθεί να σου δώσει (στο χέρι) ρόφημα στο δικό σου ποτήρι πολλαπλών χρήσεων. Σήμερα όμως όλα τα μέτρα για την προστασία από την πανδημία έχουν αρθεί,  και παρότι η αγορά κατακλύζεται από ποικιλία ποτηριών/ θερμός πολλαπλών χρήσεων, τα πλαστικά μιας χρήσης είναι πάντα εκεί. Και τα φλιτζάνια στα ντουλάπια τους…».

Το ίδιο συμβαίνει και με τις πλαστικές σακούλες…

-«Αντίστοιχη εμπειρία και με τις πλαστικές σακούλες. Το πρόβλημα δεν είναι το πλαστικό αλλά το “μιας χρήσης”. Θυμάσαι  όλη την (ακόμα παλαιότερη) γιορτή – αναγγελία κατάργησης της πλαστικής σακούλας; Ε, κι αυτή επέστρεψε σε πολλές παραλλαγές. Πιο λεπτή, πιο χοντρή, πολύ πιο χοντρή πολλαπλών χρήσεων, εξαιρετικά λεπτή, βιοδιασπώμενη… Η λογική (και η αγορά) μιας χρήσης καλά κρατεί», συνεχίζει ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της περιβαλλοντικής οργάνωσης.

Σύμφωνα με τον ίδιο « και σε αυτή την περίπτωση, η χώρα μας υιοθέτησε (μετά βαΐων και κλάδων) τις σχετικές ευρωπαϊκές επιταγές αλλά οι πλαστικές σακούλες μιας χρήσης εξακολουθούν να επικρατούν στην αγορά παρά την πληθώρα εναλλακτικών».

Απουσία ελέγχων…

-Δεν γίνονται έλεγχοι;

-« Κοινό χαρακτηριστικό των παραπάνω περιπτώσεων είναι η απουσία ελέγχων και η απουσία ανάλογων κινήτρων – αντικινήτρων… Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί ( που ήταν ήδη αδύναμοι) υπέστησαν περαιτέρω αποδυνάμωση στο όνομα της οικονομικής κρίσης . ‘Έτσι, η απουσία των ελέγχων αφήνει την εφαρμογή της νομοθεσίας στην κρίση του καθενός, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αθέμιτων συνθηκών στην αγορά».

Δεν χρειαζόμαστε νέους νόμους…

-Και τι πρέπει να γίνει;

-« Δεν χρειαζόμαστε νέους νόμους, αλλά εφαρμογή αυτών που ήδη υπάρχουν. Δεν χρειαζόμαστε γιορτές και παράτες, αλλά καθαρά στοιχεία (διαφάνεια) που δείχνουν ποιοι τομείς, ποια μέτρα αποδίδουν και ποια χωλαίνουν ώστε να κάνουμε τις απαραίτητες βελτιώσεις.

-»Και όχι, δεν είναι θέμα προσωπικής ευθύνης. Όσο και αν αντισταθώ προσωπικά στη λαίλαπα των πλαστικών μιας χρήσης, δεν μπορώ και δεν πρέπει να υποκαταστήσω το υπουργείο Περιβάλλοντος που απλώς πρέπει να κάνει τη δουλειά του.  Κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης χωρίς αλλαγές στην αγορά… δεν γίνεται».

Η ΕΕ επιδιώκει να αυξήσει την εμπορία πλαστικών μιας χρήσης (!)

Όπως μού λένε από την περιβαλλοντική οργάνωση, « ανάλυση της Greenpeace αναδεικνύει ότι η πρόσφατη εμπορική συμφωνία μεταξύ ΕΕ και των χωρών-μελών της Mercosur (Βραζιλία, Αργεντινή, Παραγουάη και Ουρουγουάη) θα μηδενίσει τους δασμούς στις εξαγωγές πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης από την ΕΕ.

Ο μηδενισμός των δασμών αυτών θα έχει ως αποτέλεσμα την προώθηση του εμπορίου πλαστικών πρώτων υλών, των πλαστικών απορριμμάτων και των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης, όπως τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα».

Mετά από όλα αυτά, προσωπικά πάντα μιλώντας, βλέπω απλώς αποφάσεις… βουτηγμένες στην υποκρισία… Εσείς;