Ρήτρα Διαφυγής: Τι κερδίζει η Ελλάδα – Η «Λευκή Βίβλος» και οι αμυντικές δαπάνες

Επιπλέον δημοσιονομικό χώρο που αναμένεται να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ για φέτος αναμένεται να εξασφαλίσει η Ελλάδα εξαιτίας της εφαρμογής της ρήτρας διαφυγής που σχετίζεται με τις αμυντικές δαπάνες. Όπως προκύπτει από τις τελευταίες εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, μέσα στο 2025 θα εφαρμοστεί η ρήτρα διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας, σύμφωνα με τη «Λευκή Βίβλο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξασφαλίζοντας δημοσιονομικό χώρο για όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους. Αξίζει να σημειωθεί πως η «Λευκή Βίβλος» της Κομισιόν κάνει αναφορά σε αύξηση των αμυντικών δαπανών σε σχέση με το 2021 και βάζει ως πλαφόν το 1,5% του ΑΕΠ.

Ειδικότερα, το 2021, οι αμυντικές δαπάνες ήταν στα 5,5 δισ. ευρώ, ενώ φέτος θα αυξηθούν στα 6,6 δισ. ευρώ. Συνεπώς, η ελάφρυνση στο έλλειμμα και άρα ο επιπλέον δημοσιονομικός χώρος θα είναι 1 δισ. ευρώ και πλέον. Με βάση τα επίσημα στοιχεία για την εξέλιξη των εξοπλιστικών προγραμμάτων, το δημοσιονομικό περιθώριο θα αυξηθεί στο 1,68 δισ. ευρώ το 2026, όταν οι αμυντικές δαπάνες θα αυξηθούν κατά 580 εκατ. ευρώ και στο 1,9 δισ. ευρώ για το 2026, έτος για το οποίο οι δαπάνες θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο κατά 150 εκατ. ευρώ .

Τι θα φέρνει η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για χρέος και έλλειμμα

Η υπέρβαση και οι κανόνες

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί πως ότι αυτή τη στιγμή καταγράφεται ήδη μια υπέρβαση στον στόχο των δαπανών για φέτος, κάτι που συνεπάγεται ότι τα περιθώρια θα είναι μικρότερα, σύμφωνα με ορισμένες πηγές του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκαθάρισε πως οι πρόσθετες δαπάνες που θα γίνουν αποδεκτές περιλαμβάνουν τόσο τις επενδύσεις όσο και τις τρέχουσες δαπάνες.

Ακόμη, διευκρίνισε ότι εφόσον οι σχετικές δαπάνες εγγραφούν μετά τις παραγγελίες του υλικού, θα μπορέσουν να αφαιρεθούν από τον προϋπολογισμό εκείνης της χρονιάς στην οποία θα καταλογιστούν, έστω κι αν έχει λήξει η ισχύς της ρήτρας διαφυγής. Ξεκαθάρισε ακόμα ότι η εφαρμογή της ρήτρας θα γίνει με συντονισμένο τρόπο για όλα τα κράτη-μέλη, ζητώντας τους να ενεργοποιήσουν τις εθνικές τους ρήτρες έως το τέλος Απριλίου. Τα αιτήματα θα αξιολογηθούν από την Κομισιόν, που θα υποβάλει τις συστάσεις της στο Συμβούλιο προκειμένου να εγκριθούν τον Ιούλιο.

Όπως τίθενται οι κανόνες από την Κομισιόν, η τετραετής δημοσιονομική χαλάρωση για τις αμυντικές δαπάνες, θα πρέπει να μη γίνεται αφορμή για να μην τηρούνται τα όρια του αναθεωρημένου Συμφώνου Σταθερότητας. Επίσης, όσα κράτη ενεργοποιήσουν τη ρήτρα, θα πρέπει να συνεχίσουν να μειώνουν το χρέος τους αν αυτό είναι πάνω από το 60% του ΑΕΠ και να διατηρούν το έλλειμμά τους κάτω από το 3% του ΑΕΠ, κατά τη διάρκεια της εφαρμογής της ειδικής αυτής ρήτρας διαφυγής για τις δαπάνες άμυνας.

Σε ό,τι αφορά στο μέγεθος του ελλείμματος, η Ελλάδα αναμένεται να καταγράψει οριακό δημοσιονομικό πλεόνασμα, της τάξης του 0,2% του ΑΕΠ για το 2024. Συνεπώς, δεν κινδυνεύει να ξεπεράσει το όριο του 3% του ΑΕΠ σε αυτή τη φάση. Παράλληλα, αναφορικά με το δημόσιο χρέος, ο λόγος του ως προς το ελληνικό ΑΕΠ παραμένει μειούμενος κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί και μέσα στα επόμενα χρόνια, με βάση τις υπάρχουσες προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, αν και παραμένει ο μεγαλύτερος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αναμένεται να έχει ξεκάθαρη εικόνα μέσα στο καλοκαίρι

Το καλοκαίρι οι αποφάσεις

Συνεπώς, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αναμένεται να έχει ξεκάθαρη εικόνα μέσα στο καλοκαίρι. Ο  σχεδιασμός περιλαμβάνει μειώσεις άμεσων φόρων και στο επίκεντρο μπαίνει η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας για εισοδήματα έως 40.000 ευρώ τον χρόνο.

Οι νέες παρεμβάσεις αναμένεται να οριστικοποιηθούν εν μέσω θέρους και πριν τη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού και τα επιπλέον έσοδα από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, τα οποία το 2024 ανήλθαν σε 2 δισ. ευρώ (με 6μηνη εφαρμογή POS και myDATA ενώ φέτος θα είναι 12μηνη), αλλά και μια πρώτη έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει λόγο στο πλαίσιο εφαρμογής του νέου Συμφώνου Σταθερότητας για τη χρηματοδότηση πρόσθετων φορολογικών ελαφρύνσεων.

Αρμόδια στελέχη να εκτιμούν ότι το πακέτο θα ανέρχεται σε τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ με άξονες τις αλλαγές στη κλίμακα φορολογίας εισοδήματος, μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης, νέα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μισή μονάδα και ελαφρύνσεις σε ιδιοκτήτες ακινήτων. Βέβαια, τα παραπάνω μέτρα θα αφορούν την επόμενη χρονιά, ενώ ζήτημα αποτελεί το τι θα επιλέξει να πράξει η κυβέρνηση για φέτος, αναλόγως και του δημοσιονομικού χώρου που θα δημιουργηθεί τελικά.