Ο Τραμπ και η τέχνη του διεθνούς ειρηνοποιού

Η παραίτηση από τη θέση του παγκόσμιου αστυνομικού είναι πιο δύσκολη από ό,τι φαίνεται. Όταν ξέσπασαν οι συγκρούσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν την περασμένη εβδομάδα, οι πρώτες αντιδράσεις των ηγετικών προσωπικοτήτων της κυβέρνησης Τραμπ ήταν σύμφωνες με τις αρχές «Πρώτα η Αμερική».

Ο Τζ. Ντ. Βανς δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να εμπλακούν σε μια σύγκρουση που «ουσιαστικά δεν μας αφορά». Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ συνέχισε: «Δεν μπορούμε να ελέγξουμε αυτές τις χώρες… Η Αμερική δεν μπορεί να πει στους Ινδούς να καταθέσουν τα όπλα τους. Δεν μπορούμε να πούμε στους Πακιστανούς να καταθέσουν τα όπλα τους». Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ σχολίασε αόριστα ότι οι δύο χώρες «θα το λύσουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο».

Αυτή η αλαζονική αδιαφορία δεν κράτησε πολύ. Καθώς οι μάχες μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν εντείνονταν — με το Πακιστάν να κάνει έντονες νύξεις για πυρηνικά όπλα — κορυφαίοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Βανς, χτύπησαν τα τηλέφωνα. Όταν ανακοινώθηκε κατάπαυση του πυρός, ο Τραμπ έσπευσε να διεκδικήσει τα εύσημα. (Δεν αποτελεί έκπληξη αυτό.)

Ο ακριβής ρόλος των ΗΠΑ στη διαπραγμάτευση μιας κατάπαυσης του πυρός — και το κατά πόσον αυτή θα τηρηθεί — παραμένουν ανοιχτά ερωτήματα. Αλλά ολόκληρο το επεισόδιο θυμίζει μια διάσημη φράση της Μαντλίν Όλμπραϊτ: Η Αμερική είναι το «απαραίτητο έθνος».

Η Όλμπραϊτ, η οποία διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών υπό τον Μπιλ Κλίντον, είναι ακριβώς το είδος του φιλελεύθερου διεθνιστή «παγκοσμιοποιητή» που περιφρονείται από το πλήθος του κινήματος «Πρώτα η Αμερική» που έχει συσπειρωθεί γύρω από τον Τραμπ.

Υπάρχει ένα επιχείρημα ότι δεν είναι απλώς ειρωνικό – αλλά και κάπως αναπόφευκτο – ότι ο Τραμπ και ο Βανς κατέληξαν στη θέση που τους είχε ορίσει η Ολμπράιτ. Διοικούν μια υπερδύναμη και, όπως το έθεσε κάποτε ο στοχαστής της εξωτερικής πολιτικής Ρόμπερτ Κάγκαν: «Οι υπερδυνάμεις δεν αποσύρονται».

Είναι πιθανό ότι αν ο Τραμπ και ο Βανς είχαν επιμείνει στα αρχικά τους ένστικτα και είχαν παραμείνει μακριά από την ινδο-πακιστανική σύγκρουση, οι ΗΠΑ δεν θα είχαν υποστεί καμία δυσμενή συνέπεια. Αλλά, τελικά, δεν ήταν διατεθειμένοι να το ρισκάρουν.

Το αν ο Τραμπ και η παρέα του πραγματικά επιδιώκουν να «απομακρυνθούν» – ή απλώς να χρησιμοποιήσουν την αμερικανική ισχύ με διαφορετικούς τρόπους – είναι επίσης ασαφές. Κατά καιρούς μιλούν για το ότι νίπτουν τας χείρας τους από ενοχλητικές ξένες διαφορές. Άλλες φορές, όλα έχουν να κάνουν με την προώθηση των οικονομικών συμφερόντων των ΗΠΑ.

Οι αυτοαποκαλούμενοι «συγκρατητές» που έχουν συγκεντρωθεί γύρω από τον Βανς, ειδικότερα, θεωρούν τους εαυτούς τους ειρηνοποιούς – παρά τις απειλές της κυβέρνησης για τη Γροιλανδία και τον Παναμά. Όσο για τον ίδιο τον Τραμπ, η εικόνα που έχει ως ο αρχηγός των συμφωνιών δεν εκτείνεται μόνο στο εμπόριο – αλλά και στον πόλεμο και την ειρήνη.

Την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος είχε επιτέλους την ευκαιρία να διεκδικήσει τα εύσημα για τις εμπορικές και ειρηνευτικές συμφωνίες. Η Βρετανία και οι ΗΠΑ υπέγραψαν εκεχειρία στον εμπορικό πόλεμο που είχε ξεκινήσει ο ίδιος ο Τραμπ. Και το Πακιστάν και η Ινδία σταμάτησαν τις εκατέρωθεν εχθροπραξίες.

Στη διπλωματία — όπως και στο εμπόριο — το επόμενο ερώτημα είναι αν οι συμφωνίες της περασμένης εβδομάδας θα αποδειχθούν μεμονωμένες. Ή αν ο Τραμπ μπορεί τελικά να επαληθεύσει τους ισχυρισμούς του ότι είναι ένας δεξιοτέχνης στις συμφωνίες.

Μέχρι τώρα —κάτω από τον θόρυβο και την αυτοπροβολή— η κυβέρνηση Τραμπ έχει σημειώσει ελάχιστη πρόοδο στην αναζήτηση ειρηνευτικών συμφωνιών. Η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα που διαπραγματεύτηκαν οι ΗΠΑ τον Ιανουάριο έχει καταρρεύσει. Η ισραηλινή κυβέρνηση προφανώς αισθάνεται ότι έχει λευκή επιταγή να διεξάγει τον πόλεμο όπως κρίνει κατάλληλο, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής της παροχής τροφίμων και ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.

Ο Τραμπ μπορεί να εκμεταλλευτεί την επίσκεψή του στη Μέση Ανατολή αυτή την εβδομάδα για να προσπαθήσει να αναβιώσει κάποιο είδος ειρηνευτικού σχεδίου για τη Γάζα. Αλλά οι πιθανότητες επιτυχίας φαίνονται ελάχιστες, παρά το γεγονός ότι η κατάσταση εκεί γίνεται όλο και πιο απελπιστική.

Στον Κόλπο, ο Τραμπ θα πρέπει επίσης να ασχοληθεί με το ζήτημα του Ιράν. Το Ισραήλ πιέζει σθεναρά για μια στρατιωτική επίθεση κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, ακόμη και καθώς η Ουάσινγκτον προσπαθεί να διαπραγματευτεί μια νέα πυρηνική συμφωνία με την Τεχεράνη. Το ερώτημα του κατά πόσον θα δοθεί το πράσινο φως σε μια ισραηλινή επίθεση – που σχεδόν αναπόφευκτα θα προσελκύσει τις ΗΠΑ – αναδεικνύεται ως το κεντρικό ζήτημα εξωτερικής πολιτικής εντός της κυβέρνησης Τραμπ.

Εδώ, οι υποστηρικτές της συγκράτησης, με επικεφαλής τον Βανς, φαίνεται να αποκτούν το πάνω χέρι στα επιχειρήματά τους κατά της στρατιωτικής δράσης. Η απόλυση του Μάικ Βαλτς, του γερακίσιου συμβούλου εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, ήταν ένα πλήγμα για την κυβέρνηση Νετανιάχου. Αλλά η ιδέα της επίθεσης στο Ιράν επανέρχεται συνεχώς. Ένας εξέχων υποστηρικτής της συγκράτησης λέει: «Ονομάζω τη Δευτέρα ημέρα “σταματήστε τον πόλεμο με το Ιράν”, επειδή έτσι ξεκινάει κάθε εβδομάδα».

Και έπειτα, υπάρχουν οι προσπάθειες για διαπραγμάτευση κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Για άλλη μια φορά, η κυβέρνηση Τραμπ βρήκε τις πραγματικότητες της διπλωματίας απογοητευτικές. Στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα, είδα τον Βανς να παραπονιέται ότι οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι αφιέρωσαν το πρώτο μισάωρο οποιασδήποτε συνομιλίας επαναλαμβάνοντας τα παράπονά τους ο ένας εναντίον του άλλου.

Ο βασικός διαπραγματευτής του Τραμπ είναι ο Στιβ Γουίτκοφ, μεγιστάνας ακινήτων, ο οποίος είναι ταυτόχρονα επιφορτισμένος με τον τερματισμό του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, την αντιμετώπιση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και την ειρήνη στη Γάζα. Αν έχει πέντε λεπτά ελεύθερα, μπορεί να του ζητηθεί να λύσει και το ζήτημα του Κασμίρ.

Αν το πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ δεν ήταν αρκετά πλήρες, ορισμένοι στενοί παρατηρητές φοβούνται επίσης ότι η Κίνα ετοιμάζεται να κάνει μια κίνηση στο θέμα της Ταϊβάν.

Αντιμέτωπος με όλους αυτούς τους απογοητευτικούς ξένους, υπάρχει σαφής πειρασμός για τον Τραμπ να αγνοήσει τον έξω κόσμο και να βασιστεί στον «μεγάλο όμορφο ωκεανό» για να κρατήσει την Αμερική ασφαλή. Αλλά – όπως απέδειξαν τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας στη Νότια Ασία – αυτό είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις.