Κίνα: Μία ωρολογιακή βόμβα χρέους έτοιμη να εκραγεί

Την τελευταία δεκαετία, το χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών προς την Κίνα έχει αυξηθεί δραματικά, κυρίως ως αποτέλεσμα των πιστώσεων που τροφοδοτήθηκαν σε κρατικές επιχειρήσεις στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Πολλοί αναλυτές, σύμφωνα με το project syndicate, αναφέρουν πως το τεράστιο χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών αντιπροσωπεύει απειλή για τη σταθερότητα της Κίνας, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία. Άλλοι υποστηρίζουν ότι τέτοιοι φόβοι είναι υπερβολικοί καθώς το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της χώρας είναι κρατικό και επομένως, λένε, η χώρα μπορεί να το διαχειριστεί.

Η «μοναξιά» του Ολαφ Σολτς στο φετινό Νταβός

Η παρέμβαση του ΔΝΤ για βοήθεια σε υπερχρεωμένες χώρες

Για δεκαετίες, η διεθνής κοινότητα αντιμετώπιζε προβλήματα ρευστότητας μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και μιας άτυπης συμφωνίας μεταξύ των επίσημων (κρατικών) πιστωτών, γνωστή ως Λέσχη του Παρισιού. Όταν μια υπερχρεωμένη χώρα αντιμετώπιζε προβλήματα, το ΔΝΤ παρενέβη για να παράσχει βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση και να προτείνει μεταρρυθμίσεις πολιτικής που αποσκοπούσαν στην επαναφορά της οικονομίας σε μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης.

Μόλις το Ταμείο και η κυβέρνηση της οφειλέτριας χώρας είχαν συμφωνήσει σε ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, οι πιστωτές της Λέσχης του Παρισιού θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν τη μείωση του υπάρχοντος επίσημου διμερούς χρέους για να το καταστήσουν βιώσιμο. Διαφορετικά, τα κεφάλαια διάσωσης του ΔΝΤ θα κατέληγαν να χρησιμοποιηθούν για την εξυπηρέτηση των χρεών της χώρας προς τον ιδιωτικό τομέα, αντί για την αποκατάσταση της οικονομικής δραστηριότητας.

Διευρύνθηκε το εμπορικό έλλειμμα τον Νοέμβριο στην Ευρωζώνη

Σημαντικός δανειστής η Κίνα

Όμως η κατάσταση έχει αλλάξει αισθητά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, κατά τις οποίες η Κίνα έχει γίνει σημαντικός δανειστής στις αναπτυσσόμενες χώρες. Από το 2022, οι 74 χώρες με το χαμηλότερο εισόδημα του κόσμου είχαν υποχρεώσεις εξυπηρέτησης χρέους που αγγίζουν τα 35 δισεκατομμύρια δολάρια, με τα 13,1 δισεκατομμύρια δολάρια – ήτοι το 37% – να οφείλονται στην Κίνα.

Σύμφωνα με μια σύνοψη πολιτικής του Ινστιτούτου Peterson για τη Διεθνή Οικονομία του Μαΐου 2021, η Κίνα αντιπροσωπεύει πάνω από το 50% του συνόλου του χρέους που οφείλουν οι φτωχές χώρες προς τους επίσημους πιστωτές.

Η ανάδειξη της Κίνας ως κορυφαίου πιστωτή έχει δημιουργήσει προβλήματα, κυρίως επειδή αρνήθηκε την πρόσκληση να γίνει μέλος της Λέσχης του Παρισιού. Ενώ τα μέλη του Paris Club μοιράζονται πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που τους οφείλονται, η Κίνα δεν το κάνει.

Ούτε ήταν πρόθυμη να συμμετάσχει ουσιαστικά σε πολυμερείς ρυθμίσεις αναδιάρθρωσης χρέους.  Αντίθετα, έχει λειτουργήσει ως «μαύρο κουτί», υπογράφοντας συμφωνίες εμπιστευτικότητας σε πολλά από τα δάνειά της.

«Καμπανάκι» ΔΝΤ – Το 2023 μπορεί να σημαδευτεί από κοινωνικές εντάσεις

Το νέο πλαίσιο για την αντιμετώπιση προβλημάτων χρέους

Το 2020, η G20 – η οποία περιλαμβάνει την Κίνα – συμφώνησε σε ένα Κοινό Πλαίσιο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του χρέους στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αλλά από τότε υπήρξε μικρή πρόσθετη πρόοδος. Αυτόν τον μήνα, η Γκάνα έγινε μόνο η τέταρτη χώρα που έκανε αίτηση με το νέο πλαίσιο της διευκόλυνσης.

Εν τω μεταξύ, ο αριθμός των χωρών που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα εξυπηρέτησης του χρέους συνεχίζει να αυξάνεται. Η Ζάμπια και η Σρι Λάνκα έχουν ήδη αθετήσει τα δάνειά τους και οι οικονομίες τους βρίσκονται σε βαθιά ύφεση.

Από την άλλη, η Σρι Λάνκα –μαζί με το Μαλάουι– έχουν αποδεχθεί προσωρινά τους όρους ενός νέου προγράμματος του ΔΝΤ, η συμφωνία δεν μπορεί να υπογραφεί (ή τα κεφάλαια να εκταμιευθούν) έως ότου το χρέος καταστεί βιώσιμο. Όταν όμως το υπάρχον επίπεδο χρέους είναι μη βιώσιμο, το ΔΝΤ δεν μπορεί να εγκρίνει το δάνειο χωρίς να συμφωνήσουν όλοι οι σημαντικοί πιστωτές σε μια αναδιάρθρωση.

«Εκτός κάδρου» η μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ

Πού υπάρχουν μεγάλα προβλήματα χρέους

Η Τυνησία δεν μπορεί να καλύψει τον προϋπολογισμό της χωρίς διεθνή ομολογιακή χρηματοδότηση. Η Γκάνα, που ήδη παλεύει κάτω από ένα βαρύ φορτίο χρέους, αναγκάστηκε τον Νοέμβριο να εκδώσει ένα εξάμηνο γραμμάτιο δημοσίου με καταστροφικό επιτόκιο 36%.

Το Πακιστάν, αφού καταστράφηκε από τις πλημμύρες το περασμένο καλοκαίρι, έχει συναλλαγματικά αποθέματα ίσα με τις εισαγωγές μόνο ενός μήνα – πολύ κάτω από ένα επίπεδο που θεωρείται ασφαλές. Και αυτές είναι μόνο μερικές από τις χώρες με επίπεδα χρέους που είναι, ή είναι πιθανό να γίνουν, μη βιώσιμα.

Χωρίς διεθνή βοήθεια, αυτές οι υπερχρεωμένες χώρες θα βρεθούν αντιμέτωπες με συνεχείς ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας, καυσίμων και άλλων βασικών αγαθών (όπως είδαμε στη Σρι Λάνκα πέρυσι), οδηγώντας σε οικονομική στασιμότητα ή παρακμή. Καθώς περισσότερες χώρες πέφτουν σε αυτήν την παγίδα, θα ακολουθήσουν ανθρωπιστικές κρίσεις και απότομες αυξήσεις της φτώχειας.

Τι θα γίνει αν δεν προληφθούν οι επικείμενες κρίσεις χρέους

Είναι προς το συμφέρον όλων να βρεθούν τρόποι για να διασφαλιστεί η αναδιάρθρωση του χρέους, μαζί με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις της οικονομικής πολιτικής, για χώρες που έχουν απόλυτη ανάγκη. Μια νέα ώθηση σε αυτό το θέμα θα κατέληγε σε μια συμφωνία μεταξύ της Κίνας και άλλων πιστωτών χωρών προς όφελος όλων.

Η αποτυχία να προληφθούν οι επικείμενες κρίσεις χρέους του αναπτυσσόμενου κόσμου θα μείωνε σημαντικά την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, καθώς θα προκαλούσε μεγαλύτερη πίεση για προστασία στις προηγμένες χώρες. Αυτό θα είχε ως συνέπεια την πρόκληση μεγαλύτερης αντίστασης στις μεταρρυθμίσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το αποτέλεσμα θα ήταν παρατεταμένη στασιμότητα και ύφεση σε οικονομίες με χρέη, με τεράστιο ανθρωπιστικό κόστος.

Πηγή: In.gr