
Η ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα των ελληνικών νησιών τα καθιστούν μοναδικά στον κόσμο, αλλά στα μάτια των οικονομολόγων αποτελούν επίσης ένα εξαιρετικό φυσικό εργαστήριο παρατήρησης του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι αγορές και ο ανταγωνισμός.
Ένα θεμελιώδες ζήτημα στα οικονομικά είναι πώς οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν απροσδόκητες αυξήσεις κόστους: σε τι ποσοστό θα μετακυλήσουν αυτές τις αυξήσεις στις τελικές τους τιμές και πως συνδέεται αυτή τους η απόφαση με τον ανταγωνισμό;
Παρόλο που η θεωρητική ανάλυση δείχνει ότι ο ανταγωνισμός είναι βασικός καθοριστικός παράγοντας της μετακύλισης, οι εμπειρικές ενδείξεις σε αυτό το ζήτημα είναι λιγοστές. Η κύρια πρόκληση είναι η διάκριση και χωροθέτηση των τοπικών αγορών, με τρόπο ώστε να λαμβάνεται παράλληλα υπόψη η ενδογένεια της δομής της αγοράς.
Η βασική μας ιδέα είναι ότι για τη μελέτη αυτού του προβλήματος το περιβάλλον των Ελληνικών νησιών είναι ιδανικό. Συλλέξαμε δεδομένα από τη λιανική αγορά πετρελαιοειδών (βενζίνη, αμόλυβδη βενζίνη, ντίζελ, πετρέλαιο θέρμανσης) στα 33 μικρότερα νησιά της Ελλάδας. Τα Ελληνικά νησιά διαφέρουν φυσικά σε μέγεθος και πληθυσμό και ορίζουν σαφώς ανεξάρτητες αγορές. Μερικά από αυτά τα νησιά είναι τόσο μικρά που έχουν μόνο ένα βενζινάδικο, ενώ άλλα έχουν δύο, τρία ή περισσότερα. Η φυσική μεταβλητότητα στο μέγεθος του νησιού παρέχει μια εξωγενή πηγή διακύμανσης στο επίπεδο του ανταγωνισμού (Γράφημα 1).

Ταυτόχρονα με αυτό το μοναδικό περιβάλλον, εκμεταλλευόμαστε και σημαντικές αλλαγές πολιτικής. Στην αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2010, η ελληνική κυβέρνηση αύξησε τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα προϊόντα πετρελαίου τρεις φορές. Οι αυξήσεις ήταν μεγάλες και αιφνιδιαστικές και μας προσφέρουν ένα ιδανικό εξωγενές σοκ για την εκτίμηση της μετακύλισης στις λιανικές τιμές. Για πολιτικούς λόγους, το πετρέλαιο θέρμανσης αποκλείστηκε από τις αυξήσεις των ειδικών φόρων κατανάλωσης, καθώς θεωρήθηκε απαραίτητο αγαθό.
Χρησιμοποιώντας καθημερινά δεδομένα από τα βενζινάδικα, μελετάμε πώς η μετακύλιση του φόρου κατανάλωσης διέφερε σε αγορές με διαφορετικό αριθμό ανταγωνιστών, ενώ χρησιμοποιούμε το πετρέλαιο θέρμανσης ως προϊόν σύγκρισης. Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να ελέγξουμε για τις διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στα διάφορα νησιά, καθώς και για τις διακυμάνσεις των τιμών πετρελαίου.

Το συμπέρασμα της έρευνα μας είναι ότι η μετακύλιση αυξάνεται σημαντικά με τον αριθμό των ανταγωνιστών και η σχέση μεταξύ ανταγωνισμού και μετακύλισης είναι μη γραμμική (Γράφημα 2). Κατά μέσο όρο, η μετακύλιση είναι 43% σε μονοπωλιακά νησιά (δηλαδή όταν το κόστος ενός μονοπωλητή αυξάνεται κατά 1 ευρώ αυτός αυξάνει τις τιμές του κατά 43 λεπτά) και αυξάνεται στο 100% σε νησιά με τέσσερις ή περισσότερους ανταγωνιστές.
Τέλος, διαπιστώνουμε ότι οι προσαρμογές των τιμών είναι μεγαλύτερες και γίνονται πιο γρήγορα σε πιο ανταγωνιστικές αγορές, οδηγώντας σε ταχύτερη μετακύλιση σε πιο ανταγωνιστικές αγορές.
Τροφή για σκέψη την επόμενη φορά που θα είστε σε κάποια από τις μοναδικές παραλίες των ελληνικών νησιών…
Αυτό το άρθρο συνοψίζει την επιστημονική εργασία «Competition and pass-through: evidence from isolated markets» by Christos Genakos and Mario Pagliero, AUEB Discussion Paper No. 17-2021.
* Ο Χρήστος Γκενάκος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.
* Ο Mario Pagliero είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο και ερευνητής στο Collegio Carlo Alberto.


Latest News

Παραμένουν οι κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία λόγω της πολεμικής σύρραξης στην Ουκρανία
Προβλέψεις για υψηλό πληθωρισμό και μειωμένη ανάπτυξη.

O Bill Russell, o Τζον Κόρφας και το άθλημα των «ψηλών»
Ο Μπιλ Ράσελ (Bill Russell) έφυγε στα 88 του χρόνια, από φυσικά αίτια, πλήρης ημερών και τίτλων. Έφυγε όπως φεύγουν οι νικητές, κλέβοντας τη βασίλισσα του μεγάλου μπασκετικού χορού που ακούει στο όνομα «Πλανήτης ΝΒΑ».

Παγκρήτια Δημοσκόπηση ΕΛΜΕΠΑ για την Ανάπτυξη: Πρόβλημα η Ακρίβεια, Ελπίδα ο Τουρισμός
Οι πολίτες της Κρήτης ζητούν περαιτέρω ανάπτυξη μέσω του τουρισμού αλλά με επιπλέον ενίσχυση των υποδομών. Pυλώνας ανάπτυξης είναι και οι εξαγωγές, οι οποίες μπορούν να ενισχύσουν τη προώθηση των τοπικών προϊόντων με κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία και κίνητρα προς τις επιχειρήσεις,

Στα 200 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου το ΕΚΠΑ
Το ΕΚΠΑ καταλαμβάνει την 1η Θέση μεταξύ των επτά Ελληνικών Πανεπιστημίων που συμπεριλαμβάνονται στον παγκόσμιο πίνακα κατάταξης

Ανισοκατανομή, Ανάκαμψη και Κρίση
Στις σημερινές συνθήκες της οικονομίας της Ελλάδος, αλλά και της δυτικής οικονομίας γενικότερα, οι λιγότερο ευνοημένοι δεν μπορούν να «ακολουθήσουν» στην ανάκαμψη,

Ανάκαμψη 3,5% για το 2022 και 3,1% βλέπει για την Ελλάδα η Fitch
Οι διαρθρωτικές προκλήσεις για την ελληνική οικονομία αποτελούνται από ένα μη βιώσιμο δημόσιο χρέος, ένα τρομερό δημογραφικό προφίλ και ελάχιστη πρόοδο στη βελτίωση της παραγωγικότητας τα τελευταία χρόνια.

Πανεπιστήμιο Κρήτης: Συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο INGENIUM
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης θα λάβει 1,5 εκατ. ευρώ αναλαμβάνοντας, εκτός των άλλων, την υλοποίηση και τον συντονισμό του ενιαίου ψηφιακού χώρου του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου

Σταθερά στην πρώτη θέση το ΟΠΑ στην προτίμηση των νεοεισερχόμενων φοιτητών
Φέτος σημειώνεται άνοδος των βάσεων σε τρία από τα οκτώ Τμήματα του ΟΠΑ

Νέα Διαδικασία Προσέγγισης Πελατών στην Υπεύθυνη Επένδυση
Σύμφωνα με τη νέα διαδικασία προσέγγισης πελατών, οι επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού και τραπεζικού κλάδου καλούνται να κάνουν συνέντευξη στους πελάτες τους για να καθορίσουν το προφίλ κινδύνου τους, το οποίο βασίζεται στο ποσό των περιουσιακών στοιχείων τους, τη γνώση των χρηματοοικονομικών προϊόντων, τον επενδυτικό ορίζοντα, την ανοχή κινδύνου, κλπ.

Πανεπιστήμιο Πειραιά: Επιστημονικός εταίρος του ΞΕΕ
Η συμφωνία έχει στο επίκεντρο την από κοινού αξιοποίηση των δυνατοτήτων των δυο φορέων για την προώθηση των σκοπών τους