Ταμείο Ανάκαμψης: Στην Πράσινη Μετάβαση το 37% των διαθέσιμων πόρων

Τον εξέχοντα ρόλο που θα διαδραματίσει η Πράσινη Μετάβαση στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αναδεικνύει στο Εβδομαδιαίο Δελτίο της η Alpha Bank. Ειδικότερα στην Πράσινη Μετάβαση προβλέπεται να διοχετευθεί το 37% των διαθέσιμων πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, με στόχο τη στήριξη δράσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής αειφορίας και βιωσιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό, ο κλάδος της ενέργειας και οι σχετιζόμενες με αυτόν δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή είναι μείζονος σημασίας.

Για τον λόγο αυτό, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) έχει ως έναν από τους τέσσερις βασικούς του Πυλώνες την Πράσινη Μετάβαση, προς την οποία θα διοχετευθούν συνολικά 6.026 εκατ. ευρώ από τον Προϋπολογισμό του Ταμείου Ανάκαμψης, δηλαδή το 1/3 των συνολικών πόρων με τη μορφή επιδοτήσεων. Οι επενδυτικές δράσεις και οι μεταρρυθμίσεις του Πρώτου Πυλώνα κατευθύνονται προς την ηλεκτρική ενέργεια, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), το περιβάλλον, τις υποδομές και τον σχεδιασμό τους. Οι δράσεις οι οποίες αφορούν στην ηλεκτρική ενέργεια και τις ΑΠΕ εκτιμάται ότι θα απορροφήσουν το 53% του Πρώτου Πυλώνα του Προϋπολογισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ το υπόλοιπο 43% θα κατευθυνθεί προς τις υποδομές, τον σχεδιασμό και τον εξοπλισμό περιβαλλοντικών έργων (Γράφημα 1).

Οι βασικοί επιμέρους στόχοι του πυλώνα της Πράσινης Μετάβασης του Ελλάδα 2.0. είναι: α) η ενίσχυση των ΑΠΕ, β) η εύρεση νέων μεθόδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, γ) η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, δ) η ευρεία προώθηση των ηλεκτροκίνητων μεταφορών και ε) η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, η οποία ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία ένα νοικοκυριό δεν δύναται να θερμάνει επαρκώς την οικία του σε λογικό κόστος βάσει του εισοδήματός του.

Τα μέτρα και οι δράσεις που εξειδικεύονται μέσα από την Πράσινη Μετάβαση ευθυγραμμίζονται με τους στόχους που είχαν τεθεί από το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (National Energy and Climate Plan) και την περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ως εκ τούτου, ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα αλλά και οι περιβαλλοντικές δράσεις που συνεπικουρούν στην αντιμετώπιση του φλέγοντος ζητήματος της κλιματικής αλλαγής τίθενται στο επίκεντρο του πολιτικού και οικονομικού ενδιαφέροντος.

Στόχοι του Ταμείου Ανάκαμψης και Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα

Στην Πράσινη Μετάβαση, θα κατευθυνθούν κεφάλαια ύψους με τη μορφή επιδοτήσεων Ευρώ 6.026 εκατ. Ταυτόχρονα, αναμένεται να κινητοποιηθούν επιπλέον πόροι ύψους Ευρώ 4.368 εκατ. με τη στήριξη μεταξύ άλλων και του τραπεζικού συστήματος. Έτσι οι συνολικοί επενδυτικοί πόροι που κινητοποιούνται στον Πρώτο Πυλώνα αναμένεται να φθάσουν τα Ευρώ 10.395 εκατ.

Ο Πυλώνας της Πράσινης Μετάβασης εξειδικεύεται σε 4 επιμέρους άξονες:

α) μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον,

β) ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας,

γ) μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών και

δ) αειφόρο χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας. Από αυτούς τους άξονες, στους τρεις πρώτους οι οποίοι είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την ενέργεια και τις ΑΠΕ, θα κατευθυνθεί το 71% των συνολικών κεφαλαίων του συγκεκριμένου πυλώνα (20% στον πρώτο άξονα, 42% στο δεύτερο άξονα, 9% στον τρίτο άξονα) ενώ το υπόλοιπο 29% θα κατευθυνθεί προς τον τέταρτο άξονα, ο οποίος συνδέεται με περιβαλλοντικές δράσεις (Γράφημα 1).

Οι άξονες περιλαμβάνουν 34 επιμέρους δράσεις, οι οποίες αφορούν τόσο σε επενδύσεις (26 δράσεις) όσο και σε μεταρρυθμίσεις (6 δράσεις), με τις περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις να μην απορροφούν κεφάλαια καθώς είναι διαρθρωτικές και κατά συνέπεια μηδενικού κόστους.

Οι στόχοι και οι δράσεις του Πυλώνα της Πράσινης Μετάβασης συνδέονται άρρηκτα με τους στόχους που έχουν τεθεί στο ελληνικό Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) για το 2030, με τα κεφάλαια που απαιτούνται για την υλοποίησή του από ενωσιακές εθνικές και ιδιωτικές πηγές χρηματοδότησης συμπεριλαμβανομένων των χρηματοοικονομικών εργαλείων, να φθάνουν στα Ευρώ 43,8 δισ. Το ΕΣΕΚ έχει θέσει τους ακόλουθους στόχους για το 2030:

• Μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 40% τουλάχιστον σε σχέση με το 1990.
• Μερίδιο των ΑΠΕ στην κατανάλωση ενέργειας της τάξης του 35% τουλάχιστον.
• Μερίδιο των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της τάξης του 61%.
• Μερίδιο ενέργειας από ΑΠΕ στον τομέα των μεταφορών της τάξης του 19%.
• Προώθηση της ηλεκτροκίνησης (μερίδιο ηλεκτρικών επιβατικών οχημάτων στις νέες ταξινομήσεις της τάξης του 30% – τρέχον μερίδιο: 0,33%).
• Η τελική κατανάλωση ενέργειας να είναι χαμηλότερη το 2030 από εκείνη το 2017.
• Πλήρης κατάργηση της χρήσης του λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2028.
• Συνδεσιμότητα ηλεκτρικής ενέργειας κατά 21% (δίκτυα για νησιά και απομακρυσμένες περιοχές).
• Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στην κατανάλωση ενέργειας κατά 38%, με έμφαση στα κτίρια και τις μεταφορές.
• Ενίσχυση ενεργειακής ασφάλειας ώστε να κατοχυρωθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού – π.χ. εξάλειψη ενεργειακής απομόνωσης νησιών μέσω της διασύνδεσής τους με την ηπειρωτική χώρα, δημιουργία αυτόνομων, καινοτόμων και υβριδικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, συνδυασμένη παραγωγή ενέργειας από 2 ή περισσότερες ΑΠΕ- και η περαιτέρω ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής, με στόχο ο δείκτης ενεργειακής εξάρτησης να φθάσει στο 70% (από 78%).
• Νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
• Ανάπτυξη στρατηγικών έργων για την αποθήκευση ενέργειας.
• Ψηφιοποίηση και ανάπτυξη έξυπνων δικτύων ενέργειας.
• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, καθώς και της έρευνας και της καινοτομίας για την ανάπτυξη τεχνολογιών που αφορούν στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, τις τεχνολογίες ΑΠΕ, τα ενεργειακά δίκτυα, την ψηφιοποίηση και την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων.
• Μείωση της ενεργειακής φτώχειας (2019: 16,7% του πληθυσμού, 2014: 32,9% του πληθυσμού).