Πίσω στη δεκαετία του 1970

Project Syndicate

Με την καταστροφική έξοδο των Ηνωμένων Πολιτειών από το Αφγανιστάν, οι παραλληλισμοί μεταξύ της δεκαετίας του 2020 και του 1970 απλώς αυξάνονται. Εχει γίνει πολύ πιο πιθανή μια διαρκής περίοδος υψηλού πληθωρισμού; Μέχρι πρόσφατα, θα έλεγα ότι οι πιθανότητες ήταν σαφώς αντίθετες. Τώρα, δεν είμαι τόσο σίγουρος, ειδικά αν κοιτάξω μπροστά μερικά χρόνια. Οι προκλήσεις της παροχής γήρανσης του πληθυσμού έχουν γίνει πολύ πιο δύσκολες τις τελευταίες πέντε δεκαετίες (τουλάχιστον στις προηγμένες οικονομίες και την Κίνα).

Τα μη χρηματοδοτούμενα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα αποτελούν αναμφισβήτητα πολύ μεγαλύτερη απειλή για τη φερεγγυότητα του κρατικού προϋπολογισμού από το χρέος. Ταυτόχρονα, οι κοινωνικές πιέσεις έχουν ξεσπάσει σε όλο τον κόσμο, καθώς η ανισότητα γίνεται πολιτικά πιο έντονη για πολλές χώρες και πλήττει την ανάπτυξη. Και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλων περιβαλλοντικών απειλών σχεδόν σίγουρα θα ασκήσει πρόσθετη πίεση στους προϋπολογισμούς και θα επιβραδύνει την ανάπτυξη.

Η απότομη αύξηση των χρεών της κυβέρνησης θα κάνει αναπόφευκτα πιο οδυνηρό πολιτικά για τις κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα ονομαστικά επιτόκια εάν τα παγκόσμια πραγματικά επιτόκια αρχίσουν να αυξάνονται. Τα υψηλά χρέη είναι ήδη ένας λόγος για τον οποίο ορισμένες κεντρικές τράπεζες σήμερα θα διστάσουν να αυξήσουν τα επιτόκια. Το ιδιωτικό χρέος, το οποίο έχει επίσης αυξηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είναι ίσως ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα.

Πριν γίνουμε πολύ απαισιόδοξοι, ας θυμηθούμε ότι τη δεκαετία του 1970 την ακολούθησαν οι δεκαετίες του 1980 και 1990 και μια μεγάλη αναβίωση στην ανάπτυξη της προηγμένης οικονομίας, ακόμη και αν δεν ήταν τόσο περιεκτική όσο θα ήθελαν να επιτύχουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής. Και πάλι όμως, σήμερα η δεκαετία του 2030 φαντάζει να είναι πολύ μακριά. Οι σημερινές οικονομικές προκλήσεις είναι σίγουρα επιλύσιμες και δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο ο πληθωρισμός πρέπει να αυξηθεί.

Ωστόσο, όλες οι κεντρικές τράπεζες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν συνεχείς πιέσεις και είναι δύσκολο για αυτές να συνεχίσουν μόνοι τους επ’ αόριστον, ειδικά εάν οι πολιτικοί γίνουν αδύναμοι και απελπισμένοι. Η ήττα της Αμερικής στο Αφγανιστάν είναι ένα μεγάλο βήμα προς την αναδημιουργία της τέλειας καταιγίδας που οδήγησε σε αργή ανάπτυξη και πολύ υψηλό πληθωρισμό της δεκαετίας του 1970. Πριν από μερικές εβδομάδες, ένας μικρός πληθωρισμός φαινόταν σαν διαχειρίσιμο πρόβλημα. Τώρα, οι κίνδυνοι και τα στοιχήματα είναι υψηλότερα.

Ο Kenneth Rogoff  είναι καθηγητής οικονομικών και δημόσιας πολιτικής στο Harvard University. Διετέλεσε επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από το 2001 έως το 2003