Ισορροπία του τρόμου στις αγορές

Τώρα, περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή τα τελευταία 70 χρόνια, οι επενδυτές ανησυχούν ότι δεν μπορούν να επενδύσουν σε κανένα περιουσιακό στοιχείο το οποίο να είναι πραγματικά ακίνδυνο. Οι ανησυχίες για μη βιώσιμες δημοσιονομικές πολιτικές, που οδηγούν μέσω πληθωρισμού σε υποτίμηση, έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά ασφαλή ομόλογα που εκδίδονται από τις ΗΠΑ και άλλες πλούσιες χώρες. Αυτό, σε συνδυασμό με το ιστορικά πρωτόγνωρο οικονομικό περιβάλλον, δημιουργούν ένα διεθνές εκρηκτικό μίγμα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πραγματικές αποπληθωρισμένες αποδόσεις στα Αμερικανικά Κρατικά ομόλογα είναι αρνητικές, στο -5,4% (1,40% απόδοση του 10ετούς ομολόγου – 6,8% πληθωρισμός), ενώ την ίδια ώρα χρηματιστηριακοί δείκτες όπως οι S&P 500 και Dow Jones κινούνται σε ιστορικά υψηλά, ενώ ο ισολογισμός της FED στα 8,8 τρισ. δολ. αυξήθηκε περισσότερο από 5 φορές περισσότερο σε σχέση με την μεγάλη κρίση του 2008. Την ίδια ώρα οι επενδύσεις από τα νοικοκυριά σε μετοχές είναι οι υψηλότερες από ποτέ, στο αστρονομικό επίπεδο των 40 τρις δολ.

Η υπερβάλλουσα ρευστότητα δημιούργησε για πρώτη φορά τις “meme” (μιμητικές) μετοχές, οι οποίες ξεπέρασαν σε κεφαλαιοποίηση τα $150 δισ. και αφορούν μια επενδυτική ιδέα που διασπείρεται στα κοινωνικά δίκτυα και την μιμούνται χρήστες αυτών των δικτύων, επενδύοντας σε επιχειρήσεις χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν τα αρνητικά βασικά οικονομικά μεγέθη τους.

Ο πληθωρισμός είναι ο υψηλότερος των τελευταίων 40 χρόνων (6,8%), ενώ τον τελευταίο χρόνο στις ΗΠΑ, οι τιμές κατοικιών αυξήθηκαν κατά 20% και των ενοικίων κατά 18%, και τα δύο σε νέα ιστορικά υψηλά.

Την ώρα που το 90% του παγκόσμιου εμπορίου διακινείται με πλοία, λόγω της πανδημίας, το γενικό κόστος μεταφορών εκτινάχθηκε. Ειδικότερα το κόστος μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων με πλοία (container ships), είναι στα υψηλοτέρα επίπεδα τουλάχιστον των τελευταίων 12 ετών και 5 φορές μεγαλύτερο απ’ ό,τι ήταν πριν 1,5 χρόνο, ενώ το χρέος των ΗΠΑ ως προς το ΑΕΠ είναι στα υψηλοτέρα ιστορικά επίπεδα στο 128% και το δημοσιονομικό έλλειμα βρίσκεται στα 2,8 τρισ. δολ., ένα μόλις σκαλοπάτι πιο κάτω από το ιστορικό υψηλό 3,3 τρισ. δολ. του 2020, ενώ το έλλειμα του εμπορικού ισοζυγίου στο ιστορικό υψηλό των $81 δισ.

Όλα τα παραπάνω, και όχι μόνο αυτά, οδήγησαν ένα μεγάλο αριθμό κορυφαίων επενδυτών, όπως ο Charlie Munger, δεξί χέρι του Warren Buffet, να δηλώνουν ότι οι αγορές είναι πολύ ποιο “τρελές” απ’ό,τι ήταν την δεκαετία του 1990. Προφανώς, το παραπάνω παράδειγμα των ΗΠΑ στην λίστα με τους ακραίους οικονομικούς δείκτες επεκτείνεται και σε όλη την υφήλιο.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, και δεδομένης της πρωτοφανούς φύσης τής τρέχουσας πανδημίας, η αβεβαιότητα σχετικά με τις προοπτικές στις ΗΠΑ και παγκοσμίως παραμένει υψηλότερη από ποτέ. Στο επίκεντρο μεγάλου μέρους τής κατάστασης που προέκυψε λόγω τού πληθωρισμού και τής ανάπτυξης, βρίσκεται η παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Οι κραδασμοί προσφοράς από την φύση τους εμφανίζονται με την ανάπτυξη και την πίεση τού πληθωρισμού να κινούνται παραδοσιακά προς αντίθετες κατευθύνσεις. Στο 2022 ωστόσο, το πιθανότερο είναι να ζήσουμε το αντίστοιχο παράδοξο τού 2021: ο πληθωρισμός, ειδικότερα στο πρώτο τρίμηνο του 2022, αναμένεται να εκτοξεύσει τις τιμές σε βασικά καταναλωτικά προϊόντα, και η ανάπτυξη θα έχει ανοδική τροχιά, με κύρια αιτία την αυξημένη ζήτηση που αναμένεται να προκύψει μετά την άνοιξη του 2022 – τότε υπολογίζεται να δημιουργήσει ένα θετικό και αισιόδοξο περιβάλλον στην παγκόσμια οικονομία ο έλεγχος της μετάλλαξης Όμικρον. Το πιθανότερο είναι η παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού να ομαλοποιηθεί στο τέλος του δεύτερου εξάμηνου του 2022 και να ακολουθήσει ο έλεγχος του πληθωρισμού έως τις αρχές του 2023.

Στις ΗΠΑ η ανάπτυξη αναμένεται να φτάσει το 4,5% στο 2022. Για την Ευρώπη, αναμένεται παρόμοια ώθηση με αύξηση του ΑΕΠ στο 4.8% ετησίως. Στην αναδυόμενη Ευρώπη, βλέπουμε μια ουσιαστική βελτίωση της ανάπτυξης, καθώς οι περιορισμοί της προσφοράς μειώνονται για την εγχώρια παραγωγή, αλλά και επειδή αυξάνεται η παγκόσμια ζήτηση με αύξηση του ΑΕΠ στο 5,2%. Για την Κίνα, η προσδοκώμενη αύξηση του ΑΕΠ είναι πάνω από 6% ετησίως.

Στο πεδίο ελέγχου του πληθωρισμού, η FED στην τελευταία συνεδρίαση της πήρε την απόφαση να επισπεύσει την μείωση αγοράς ομολόγων, ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει ακόμα και στο τέλος του πρώτου τρίμηνου του 2022 την αύξηση των επιτοκίων. Προβλέπεται να κάνει 3-4 αυξήσεις το 2022 και άλλες 3 το 2023. Το κρίσιμο σημείο είναι αν το επιτόκιο της ξεπεράσει το 2,5% και πυροδοτήσει μεγάλη διόρθωση στα διεθνή Χρηματιστήρια, όπως γίνεται συνήθως. Η Fed θα έχει πολύ περιορισμένο χρόνο να οργανώσει μια ήπια προσγείωση – έχουμε δει στο παρελθόν όλες τις προσπάθειες ελέγχου ψηλού πληθωρισμού να οδηγούν δυστυχώς αργοπορημένα σε ύφεση. Πάντως, η FED δείχνει ότι έχει σε προτεραιότητα την ελεγχόμενη διόρθωση των αγορών και όχι τον άμεσο έλεγχο του πληθωρισμού, και αυτό θα την κάνει να είναι πολύ προσεκτική στις αυξήσεις των επιτοκίων.

Αντίστοιχα στην Ευρώπη, η ΕΚΤ αναμένεται να σταματήσει τις αγορές ομολόγων στις αρχές του 2022 και να αρχίσει την αύξηση των επιτοκίων αρχές του 2023. Όμως, υπάρχουν δύο βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι: η πανδημία και οι ψηλές τιμές ενέργειας, που θα μπορούσαν να διαταράξουν τις προοπτικές και να εξαναγκάσουν σε προσαρμογές το πιο πάνω βασικό σενάριο.

Για την Ελλάδα, οι αγορές ομολόγων θα συνεχιστούν και το 2022 από την ΕΚΤ. Η προοπτική για τη χώρα είναι να ανέλθει στην επενδυτική βαθμίδα μέσα στο 2022, ώστε να μπορεί να απαγκιστρωθεί από την παροχή βοήθειας από την ΕΚΤ. Υπάρχουν οι προοπτικές για ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στο 5,5% το 2022. Δυστυχώς, ο έλεγχος του πληθωρισμού δεν εναπόκειται σε εγχώριες πολιτικές, και θα προκύψει βασικά από τις αποφάσεις της ΕΚΤ.

Το χρηματιστήριο Αθηνών μπορεί να μην κατάφερε να ξεπεράσει τις 1000 μονάδες μέσα στο 2021 αλλά έχει όλες τις προοπτικές να τις ξεπεράσει και να σταθεροποιηθεί στην περιοχή των 1150-1300. Σημαντικό ρόλο και για περαιτέρω άνοδο θα έχει η επιβεβαίωση του βασικού σεναρίου ανόδου επενδυτικής βαθμίδας τής χώρας, αφού έτσι θα δοθεί η δυνατότητα σε μια τεράστια δεξαμενή ξενών επενδυτών να επενδύσει στην χώρα, μια και το καταστατικό τους επιτρέπει να επενδύουν μόνο σε χώρες που ανήκουν στην συγκεκριμένη επενδυτική βαθμίδα. Τα ελληνικά ομόλογα θα συνεχίσουν να προτιμώνται από τους ξένους επενδυτές και το 2022, μια και θα αναγκαστούν να έχουν υψηλότερες αποδόσεις από άλλων χωρών μέσα στην νέα χρονιά.

Παρόλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Παγκόσμια οικονομία, είμαι αισιόδοξος ότι το 2022 ένας αυξανόμενος αριθμός εμβολίων και θεραπευτικών σκευασμάτων θα επιτρέψει μια ισχυρή ανάκαμψη, την επιστροφή της παγκόσμιας κινητικότητας με την ομαλοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας, και την απελευθέρωση της περιορισμένης ζήτησης από τους καταναλωτές.

Ο Γιώργος Κοφινάκος είναι Διευθύνων Σύμβουλος StormHarbor London, Επισκέπτης Καθηγητής Rutgers University USA