Τι μάθαμε από τις γαλλικές εκλογές

Την προηγούμενη φορά, το 2017, στον δεύτερο γύρο των γαλλικών βουλευτικών εκλογών, μακρονικοί και λεπενικοί είχαν μονομαχήσει σε 102 εκλογικές περιφέρειες. Και ο Εθνικός Συναγερμός της Λεπέν είχε κερδίσει μόνον επτά από αυτές – 7 στις 102! Τα δημοκρατικά ανακλαστικά, η ζώνη υγειονομικής απομόνωσης της Ακροδεξιάς, είχαν λειτουργήσει τέλεια. Tην περασμένη Κυριακή, οι εκλογικές μονομαχίες ήταν 109. Και οι νίκες, αυτή τη φορά, μοιράστηκαν στα δύο: 53 περιφέρειες κέρδισαν οι λεπενικοί, 56 οι μακρονικοί.

Διαβάστε επίσης – Γαλλία: 6 στοιχεία που κρατάμε από τις εκλογές

Πώς εξηγείται μια τόσο μεγάλη και δραματική αλλαγή; Πολύ απλά: όσες φορές οι ψηφοφόροι της Αριστεράς είχαν να διαλέξουν ανάμεσα σε έναν προεδρικό κι έναν συναγερμικό στον δεύτερο γύρο, σύμφωνα με τα στοιχεία της IFOP, διάλεξαν αποχή σε ποσοστό 58%. Ενα φτωχό 31% έδωσε ψήφο «δημοκρατικής αλληλεγγύης» στον προεδρικό υποψήφιο. Κι ένα 11% έκανε την καρδιά του πέτρα και έδωσε την αντισυστημική του ψήφο σε κάποιον ακροδεξιό.

Διαβάστε επίσης: Γαλλία: Οι νικητές και οι χαμένοι της εκλογικής αναμέτρησης

Το ίδιο και χειρότερο συνέβη και στις 62 περιφέρειες όπου μονομαχούσαν στον δεύτερο γύρο υποψήφιοι του Εθνικού Συναγερμού με υποψήφιους της Ενωμένης Αριστεράς. Η Λεπέν πήρε 34 από αυτές, η συμμαχία του Μελανσόν 28. Οι ψηφοφόροι του Μακρόν απέφυγαν να διαλέξουν, προτιμώντας την αποχή σε ποσοστό σχεδόν 70%. Η πόλωση, το αμοιβαίο μίσος μεταξύ των δύο μπλοκ, του Κέντρου και της Αριστεράς, αποδείχθηκαν πιο δυνατά από το ένστικτο της δημοκρατικής αυτοσυντήρησης. Και προσέφεραν στη Λεπέν τη θέση του ισχυρότερου κόμματος της αντιπολίτευσης στη Βουλή, με μια κοινοβουλευτική δύναμη που εκτινάχθηκε από τις 8 στις 89 έδρες.

Ετσι κι αλλιώς, η Ακροδεξιά ήταν το μόνο κόμμα που είδε, σε αυτές τις σημαδιακές εκλογές, τις ψήφους του να αυξάνονται σε απόλυτους αριθμούς – και μάλιστα αύξηση 30%. Αλλά η εντυπωσιακή κοινοβουλευτική της εκπροσώπηση οφείλεται λιγότερο στις ψήφους που έλαβε και περισσότερο στην κατάρρευση του «δημοκρατικού τείχους» που έβρισκε απέναντί της στις μονομαχίες του πλειοψηφικού δεύτερου γύρου. Η επιτυχία της Λεπέν καθρεφτίζει μια διπλή αποτυχία των άλλων δύο.

Η μία αποτυχία είναι του Μακρόν. Το προεδρικό στρατόπεδο επέλεξε να αντιμετωπίσει την απειλή που αντιπροσώπευε η ξαφνική και αναπάντεχη συγκρότηση του ενιαίου μπλοκ της Αριστεράς διά της δαιμονοποίησης του επικεφαλής του. Δοκίμασε απέναντι στον Μελανσόν την τακτική που είχε με επιτυχία εφαρμόσει απέναντι στη Λεπέν στις δύο προεδρικές μονομαχίες τους. Αλλά αυτή τη φορά το κόλπο δεν έπιασε. Η δαιμονοποίηση του Μελανσόν απλώς διευκόλυνε την αποδαιμονοποίηση της Λεπέν.

Η δεύτερη αποτυχία χρεώνεται στον Μελανσόν. Κατόρθωσε κάτι που έμοιαζε ακατόρθωτο: να ενώσει την «πληθυντική Αριστερά» σ’ ένα ενιαίο μέτωπο. Αλλά επέβαλε ως σημαία του μετώπου αυτού έναν λυσσαλέο αντιμακρονισμό. Ο Μακρόν ήταν το απόλυτο κακό, το συνώνυμο κάθε αμαρτίας και κάθε συμφοράς. Σαν να ήθελε να τρυγήσει, στο όνομα της Αριστεράς, την απολιτική, αντιπολιτική οργή και τον φόβο της πτώσης που συνέχει μια Γαλλία που αναγνώρισε τον εαυτό της στην εξέγερση των Κίτρινων Γιλέκων. Αλλά ούτε αυτό το κόλπο έπιασε. Η ενιαία Αριστερά δεν κέρδισε ούτε μία ψήφο παραπάνω από όσες είχαν πάρει οι επιμέρους συνιστώσες της – σοσιαλιστές, κομμουνιστές, οικολόγοι και «ανυπότακτοι» – στις εκλογές του 2017. Πήρε απλώς πολλαπλάσιες έδρες, επειδή το ενιαίο της μέτωπο μετέτρεψε τον εκλογικό νόμο από όπλο εναντίον της σε όπλο υπέρ της. Αλλά η αντιμακρονική της υστερία βοήθησε τη Λεπέν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι βοήθησε την ίδια. Και, επιπλέον, αποδείχθηκε ήδη πως ο αντιμακρονισμός δεν αποτελεί πολιτική πλατφόρμα ικανή να γεφυρώσει διαφορές και να μετατρέψει ένα συγκυριακό εκλογικό μέτωπο σε πολιτική ενότητα διαρκείας.

Η τρίτη αποτυχία χρεώνεται συλλογικά στον δημοκρατικό πολιτικό κόσμο. Οι κάλπες απέδειξαν ότι ούτε η μακρονική προσέγγιση ενός Κέντρου που υπερβαίνει, υποτίθεται, τις διαχωριστικές γραμμές Δεξιάς – Αριστεράς και βρίσκει ορθολογικές, μη ιδεολογικές λύσεις στα προβλήματα, αντέχει στη δοκιμασία της εφαρμοσμένης πολιτικής και της διακυβέρνησης. Μα ούτε και ο «αριστερός λαϊκισμός» του Μελανσόν λύνει το πρόβλημα της εκπροσώπησης εκείνων που νιώθουν ότι δεν εκπροσωπούνται, ότι ζουν εκτός των τειχών, ότι απειλούνται με κοινωνική έκπτωση. Οι αριθμοί της αποχής το βεβαιώνουν. Ενα 53,77% του γαλλικού εκλογικού σώματος έμεινε ασυγκίνητο από τη δραματοποίηση του προεκλογικού αγώνα. Ούτε η αποστασιοποιημένη, σχεδόν σνομπ προεκλογική τακτική του Μακρόν ούτε η θερμή, μέχρι βρασμού, ρητορική των αντιπάλων του έκαναν τους ανθρώπους να ενδιαφερθούν.