Πετρέλαιο: Ο σκιώδης στόλος που χαράζει νέες ρότες

Η εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι δυτικές κυρώσεις που ακολούθησαν έχουν προκαλέσει σημαντικές ανακατατάξεις στην παγκόσμια αγορά, αλλάζοντας τους εμπορικούς δρόμους, μεταβάλλοντας τις χρηματοοικονομικές σχέσεις και επανασχεδιάζοντας τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.

Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα εμφανές στο πετρέλαιο, καθώς ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος των δυτικών έχει ως αποτέλεσμα να διοχετεύονται περισσότερα βαρέλια από τη Ρωσία στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ασίας, με την Κίνα να παίρνει επίσης αργό από το Ιράν και τη Βενεζουέλα.

Κίνα και Ινδία τροφοδοτούν την Ευρώπη με πετρελαϊκά προϊόντα (ντίζελ, βενζίνη κλ.π.) που παράγονται από ρωσικό αργό πετρέλαιο, όπως εκτιμούν οι αναλυτές, με τα δεξαμενόπλοια μεταφοράς προϊόντων αργού πετρελαίου να κερδίζουν από την αύξηση της ζήτησης χωρητικότητας.

Ρωσία: Οι εξαγωγές αργού πετρελαίου προς την Ευρώπη από την έναρξη του πολέμου μέχρι την επιβολή του εμπάργκο [γράφημα]

Μάλιστα θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ζήτηση για προϊόντα πετρελαίου όπως βενζίνη, ντίζελ και καύσιμα αεριωθουμένων θα ενισχυθεί εν όψει της καλοκαιρινής ταξιδιωτικής περιόδου.

Τους τελευταίους μήνες έχει αναδειχθεί ένα νέο μοντέλο συναλλαγών στο εμπόριο πετρελαίου: Ρωσία, Ινδία και Κίνα έχουν γίνει οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς ρωσικού πετρελαίου, καθώς η Ευρώπη και η G7 αποφεύγουν τη Ρωσία.

Ο σκιώδης στόλος

Στο πλαίσιο έχει δημιουργηθεί ένας «αόρατος» στόλος από δεξαμενόπλοια, που υπολογίζονται σε 600 πλοία, σύμφωνα με την Trafigura. Ωστόσο, όλα αυτά μπορεί να μην είναι αρκετά για να καλύψουν όλη την παραγωγή της Ρωσίας. Η ανάλυση Trafigura δείχνει ότι από την έναρξη της απαγόρευσης των προϊόντων πετρελαίου, ο «αόρατος» στόλος που μεταφέρει ρωσικά προϊόντα πετρελαίου ανέρχεται  σε περίπου 200 δεξαμενόπλοια, ή το 7% του παγκόσμιου συνόλου.

Η ανάπτυξη της Gatik

Σε μια τελευταία ένδειξη τόσο της ανάπτυξης αυτού του σκιώδους στόλου, όσο και του ρόλου που παίζει η Ινδία, η  Lloyd’s Register ενημέρωσε την ινδική Gatik Ship Management, η οποία έχει γίνει σημαντικός μεταφορέας ρωσικού πετρελαίου μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, ότι θα αποσύρει την πιστοποίηση 21 σκαφών της έως τις 3 Ιουνίου, στη θάλασσα.

«Η Lloyd’s Register έχει δεσμευτεί να διευκολύνει τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς κυρώσεων για το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου», ανέφερε ο ασφαλιστικός κολοσσός σε email στο Reuters. «Όταν υποστηρίζεται από στοιχεία, αποσύρουμε τις υπηρεσίες από κάθε σκάφος που διαπιστώνεται από τις αρμόδιες αρχές ότι παραβιάζουν τις διεθνείς κυρώσεις».

Οι νηογνώμονες όπως ο Lloyd’s Register στο Λονδίνο παρέχουν υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων ελέγχων αξιοπλοΐας, πιστοποίησης που είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση της εισόδου στα λιμάνια.

Μια μεγάλη αμερικανική ασφαλιστική εταιρεία, η American Club, είπε επίσης στο Reuters ότι δεν παρέχει πλέον κάλυψη για τα πλοία Gatik.

Η Gatik αναδείχθηκε φέτος ως ο κορυφαίος μεταφορέας ρωσικού πετρελαίου στην Ινδία. Ενδεικτικό είναι  ότι το 2021 είχε στην κατοχή της 2 πλοία, και μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αριθμεί περισσότερα από 50.

Ένας μυστηριώδης & ευέλικτος στόλος

Ο μυστηριώδης αυτός στόλος ξεγλιστρά στα διεθνή ύδατα σαν… χέλι και η δύναμη του αυξάνεται συνεχώς.

Η κλιμάκωση των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, φέρει, σύμφωνα με το CNN, την ευθύνη για την αύξηση του αριθμού των δεξαμενόπλοιων, που διευκολύνουν τις πετρελαϊκές μπίζνες του Ρώσου προέδρου στα πέρατα του κόσμου.

Αγνώστου… ιδιοκτήτη

Οι κάτοχοι και οι διαχειριστές αυτών των πλοίων προβληματίζουν άπαντες. Από τη στιγμή που το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου έγινε πιο περίπλοκο τον περασμένο χρόνο, πολλοί δυτικοί ναυλωτές αποχώρησαν από το παιχνίδι.

Νέοι, σκοτεινοί, παίκτες εμφανίστηκαν άμεσα και το πήραν πάνω τους με εταιρείες βιτρίνα στο Ντουμπάι και στο Χονγκ Κονγκ. Κάποιοι αγόρασαν πλοία από τους Ευρωπαίους και κάποιοι άλλοι επιστράτευσαν παλαιότερα, που έχρηζαν επισκευής και είχε αποφασιστεί η απόσυρση τους,

«Πρέπει να βυθιστείς στα βαθιά για να βρεις τις άκρες του», σχολιάζει στο αμερικανικό δίκτυο, ανώτερο στέλεχος εταιρείας εμπορίας πετρελαίου για το αδιαφανές αυτό δίκτυο με τα μεγάλα κέρδη.

Αυξανόμενη η σημασία του

Η σημασία αυτού του στόλου που περνάει κάτω από τα ραντάρ έχει αυξηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, αφού η Μόσχα δεν θέλει τους δυτικούς ναυλωτές και οι Κινέζοι με τους Ινδούς έχουν πάρει τη δουλειά από τους Ευρωπαίους, που τους απαγορεύονται τέτοια ενεργειακά παζάρια μετά τον ρωσικό πόλεμο στα ουκρανικά εδάφη.

Η παράδοση του ρωσικού πετρελαίου στους πιο απομακρυσμένους αγοραστές απαιτεί επιπλέον σκάφη και πλοιοκτήτες έτοιμους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τους νομικούς κινδύνους που προκύπτουν, ιδιαίτερα μετά την επιβολή ανώτατου ορίου στις τιμές του ρωσικού πετρελαίου από τις χώρες της Ομάδας των Επτά.

Με τη Ευρώπη σε υποχρεωτική απόσταση από τη ρωσική ενέργεια, οι αγοραστές στην Ασία βγήκαν μπροστά και έκαναν προσοδοφόρες συμφωνίες.

Γκρι & μαύρα

Ο Μάθιου Ράιτ, ανώτερος αναλυτής της ερευνητικής εταιρείας Kpler, χωρίζει τα πλοίο αυτά σε δύο κατηγορίες, στα «γκρι» και τα «μαύρα».

Τα «γκρι» είναι αυτά που πουλήθηκαν μετά τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, κυρίως από ιδιοκτήτες στην Ευρώπη σε εταιρείες στη Μέση Ανατολή και την Ασία που δεν ήταν προηγουμένως ενεργές στην αγορά δεξαμενόπλοιων.

Τα «μαύρα» είναι αυτά που χρόνια τώρα χρησιμοποιούνταν από το Ιράν και τη Βενεζουέλα για να αποφεύγουν τις δυτικές κυρώσεις και τώρα μεταφέρουν και ρωσικό αργό.

Οι ανησυχίες της Δύσης πολλές, τόσο για την αναποτελεσματικότητα των κυρώσεων της κατά της Ρωσίας, όσο για τα απολεσθέντα κέρδη και φυσικά για τα ερωτήματα ασφαλείας που εγείρει αυτός ο μυστικός στόλος με τη φανερή δράση κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη των χωρών της.

Ο ρόλος της Ινδίας

Κοιτάζοντας την Ινδία, τα στοιχεία είναι πιο εντυπωσιακά όσον αφορά τον όγκο. Το πρώτο τρίμηνο του 2021 η Ρωσία απέστειλε 17.645,38 χιλ. τόνους αργού πετρελαίου στην Ινδία, 1.005% περισσότερο από 1.597,49 χιλ. τόνους του πρώτου τριμήνου 2022, καθώς η ασιατική αναδυόμενη αγορά εκμεταλλεύεται τις χαμηλότερες τιμές. Η Ινδία με τη σειρά της διυλίζει το πετρέλαιο και το μεταφέρει στην Ευρώπη.

Αν οι εισαγωγές αργού από την Ινδία για το υπόλοιπο του 2023 συνεχίζουν να αυξάνονται τουλάχιστον σε παρόμοια επίπεδα, αυτό σημαίνει ότι η Ινδία θα συνεχίσει να διυλίζει ρωσικό πετρέλαιο για την Ευρώπη, και η μεταφορά φορτίων μεταξύ των δύο προορισμών θα συνεχίσει να αυξάνεται σε αξία και να προσφέρει υψηλότερους ναύλους για τα δεξαμενόπλοια μεταφοράς προϊόντων.

Ρωσία: Εκτόξευση εξαγωγών πετρελαίου «πίσω από την πλάτη» του ΟΠΕΚ

Νέοι δρόμοι

Ο επανασχεδιασμός του πετρελαϊκού χάρτη αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αν αναλογιστεί κανείς ότι πρόκειται για τη σημαντικότερη αγορά εμπορευμάτων στον κόσμο, όπου η παγκόσμια ζήτηση ανέρχεται σε περίπου 100 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Μετά την εισβολή της Ρωσίας, τα δυτικά έθνη απαγόρευσαν τις ροές του αργού και των προϊόντων του από τις δικές τους αγορές και επέβαλαν έναν μηχανισμό ανώτατου ορίου τιμών. Το περίπλοκο πλαίσιο, το οποίο υποστήριξε η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν, σχεδιάστηκε ως ένας τρόπος για να περιοριστεί το εισόδημα του Κρεμλίνου, διατηρώντας παράλληλα τον εφοδιασμό των παγκόσμιων αγορών.

«Στην Ασία, σχεδόν το 90% των εξαγωγών της Ρωσίας πηγαίνει τώρα στις δύο αυτές χώρες [Κίνα και Ινδία]», έγραψαν οι Ανδρέας Οικονόμου, Bassam Fattouh και Ahmed Mehdi σε μια ερευνητική έκθεση για το The Oxford Institute for Energy Studies, αναφερόμενοι στην Ινδία και την Κίνα.