Πορτογαλία: Τέρμα οι φοροαπαλλαγές για τους ξένους συνταξιούχους

«Η διατήρηση του μέτρου θα παρατείνει και θα επιτείνει μια φορολογική αδικία που με κανένα επιχείρημα δεν υποστηρίζεται». Με τα λόγια αυτά ο πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα ανακοίνωσε τη Δευτέρα μιλώντας στην τηλεόραση CNN Portugal την άρση από την 1η Ιανουαρίου 2024 των φοροαπαλλαγών σε ξένους συνταξιούχους που εγκαθίστανται μονίμως στην ηλιόλουστη χώρα για να απολαύσουν τα «δεύτερα χρόνια της ξεγνιασιάς». Αιτία η μεγάλη στεγαστική κρίση που πλήττει την Πορτογαλία.

Ο Κόστα διευκρίνισε βέβαια ότι οι εξαιρέσεις που έχουν θεσπιστεί δεν θα καταργηθούν για όσους ήδη τις απολαμβάνουν. Αλλά εφεξής από τη νέα χρονιά οι πολίτες άλλων κρατών-μελών της ΕΕ ή άλλοι από τρίτες χώρες που αποφασίζουν να εγκατασταθούν μονίμως στην Πορτογαλία θα πάψουν να επωφελούνται από ένα μειωμένο φορολογικό συντελεστή 10%.

Το μέτρο προσέλκυσης ξένων επενδύσεων υιοθετήθηκε το 2009 και προέβλεπε την πλήρη φορολογική απαλλαγή για τους ξένους που αγοράζουν ακίνητο και διαμένουν δίχως διακοπή τουλάχιστον ένα έτος στη χώρα. Η πλήρης φοροαπαλλαγή διήρκεσε έως το 2020. Έκτοτε επιβάλλεται στους ξένους ένας μειωμένος συντελεστής φορολόγησης 10%.

Ο φόρος αυτός επιβάλλεται και στις συντάξεις που εισπράττουν από τις χώρες τους όσοι Ευρωπαίοι επιλέγουν να μεταφέρουν τη μόνιμη κατοικία αλλά και τη φορολογική τους διεύθυνση στην Πορτογαλία. «Αρχικά αυτό ήταν ένα σοκ. Αλλά τουλάχιστον οι Γάλλοι συνταξιούχοι σύντομα αντιλήφθηκαν ότι σε σύγκριση με όσα θα πλήρωναν αν φορολογούνταν στη Γαλλία, η επιβάρυνση στην Πορτογαλία είναι πολύ συμφέρουσα. Ως εκ τούτου η επιβολή φορολόγησης 10% δεν ήταν αποτρεπτική…», δήλωσε στη «Figaro» η Σεσίλ Γκονσάλβες, επικεφαλής του μεσιτικού γραφείου Maison au Portugal.

Fitch: Αναβάθμισε στο «Α» το αξιόχρεο της Πορτογαλίας

Τα χρόνια της κρίσης

Τα κίνητρα για την προσέλκυση ξένων, κυρίως συνταξιούχων αλλά και ψηφιακών νομάδων, για μόνιμη εγκατάσταση στην Πορτογαλία υιοθετήθηκαν σε μια περίοδο κατά την οποία η χώρα (μαζί με την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Κύπρο) μαστίζονταν από μια πρωτοφανή κρίσης χρέους και είχε καταφύγει σε δανεισμό υπό διεθνή εποπτεία με την επιβολή μνημονίου.

Στόχος ήταν η προέλκυση ξένων κεφαλαίων έστω και μη παραγωγικών, διότι η αγορά ενός σπιτιού με κεφάλαια που έρχονται από το εξωτερικό δεν συνιστά επένδυση που δημιουργεί θέσεις εργασίας και παράγει ανάπτυξη. Χάρη στην αρχική φοροαπαλλαγή και μετά το 2020 στις φοροελαφρύνσεις εγκαταστάθηκαν στην Πορτογαλία περί τα 10.000 νοικοκυριά από το εξωτερικό, κυρίως συνταξιούχοι από τη Γαλλία, τη Βρετανία και την Ιταλία. Αγόρασαν ακίνητο ή νοίκιασαν κυρίως στην πρωτεύουσα Λισαβόνα ή στις παραθαλάσσιες περιοχές της επαρχίας Αλγκάρβε, στα νότια της χώρας.

Το μέτρο αυτό και βεβαίως οι «χρυσές βίζες» που χορήγησε σωρηδόν (και) η κυβέρνηση της Λισαβόνας σε κεφαλαιούχους εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης που ξόδευαν τουλάχιστον 250.000 ευρώ προκειμένου να αποκτήσουν ένα ακίνητο στην Πορτογαλία και ταυτόχρονα να ταξιδεύουν δίχως πολλές διατυπώσεις στις χώρες-μέλη της ΕΕ, είχε μια σοβαρή παρενέργεια που οφείλεται στο νόμο της προσφοράς και της ζήτησης: εκτίναξε στα ύψη τις τιμές των ακινήτων.

Ανέστιοι οι ντόπιοι

Έτσι την περίοδο από το 2012 έως το 2021 οι τιμές των κατοικιών στην Πορτογαλία αυξήθηκαν κατά 78%, ενώ στο σύνολο των κρατών-μελών της ΕΕ αυξήθηκαν κατά μέσον όρο κατά 35%, σύμφωνα με μια μελέτη του πορτογαλικού Ιδρύματος Francisco Manuel dos Santos. Η μεγάλη ζήτηση στέγης από ξένους εκτίναξε βέβαια και τις τιμές των ενοικίων. Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε μόλις την περασμένη εβδομάδα η πορτογαλική κυβέρνηση, το δεύτερο τρίμηνο του 2023 το μέσο ενοίκιο στην Πορτογαλία αυξήθηκε κατά 11% σε ετήσια βάση.

Ειδικά για τους νέους η ενοικίαση ενός μικρού διαμερίσματος στη Λισαβόνα ή άλλη πόλη της χώρας είναι απαγορευτική για τα εισοδήματά τους – ο κατώτατος μηνιαίος μισθός είναι 760 ευρώ. Καθώς το πρόβλημα στέγης έχει φθάσει στο «μη παρέκει», χιλιάδες Πορτογάλοι βγήκαν στους δρόμους της Λισαβόνας και σε άλλες είκοσι πόλεις το Σάββατο, για να απαιτήσουν από τη σοσιαλιστική κυβέρνηση παρεμβάσεις που θα εκτονώσουν την κρίση.

Αλλαγή πλεύσης 180ο

«Δεν κρύβω τη μεγάλη μου απογοήτευση για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Πρέπει να σημειώσω ότι η πραγματικότητα απαιτεί μια πολιτική απάντηση και άμεσες δράσεις που ξεπερνούν τις κυβερνητικές δυνατότητες», παραδέχτηκε ο πρωθυπουργός το βράδυ της Δευτέρας.

Η κυβέρνηση Κόστα εκτός από την κατάργηση των φοροαπαλλαγών των ξένων για την αγορά κατοικίας κατάργησε επίσης τη χορήγηση «χρυσής βίζας», ενώ υποχρέωσε τους ιδιοκτήτες να διαθέσουν άμεσα για ενοίκιο διαμερίσματα ή σπίτια που διατηρούν κενά για χρονικό διάστημα άνω των δύο ετών στις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές με μεγάλη έλλειψη στέγης.

Τέλος, η πορτογαλική κυβέρνηση ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα διετή κρατική στήριξη στους δανειολήπτες ακινήτων που λόγω πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων χορηγήσεων δυσκολεύονται να πληρώνουν τις δόσεις στις τράπεζες και κινδυνεύουν με κατασχέσεις.