Υπάρχει και άλλος δρόμος για την ανώτατη εκπαίδευση που δεν οδηγεί σε πανεπιστήμια-σουπερμάρκετ

Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε στη χώρα μας επιμένω πως είναι «πανεπιστήμια-σουπερμάρκετ», δηλαδή ιδρύματα μειωμένου κύρους τα οποία στην πραγματικότητα απλώς θα «πουλάνε» πτυχία σε όσους μπορούν να πληρώσουν τα ιδιαίτερα υψηλά δίδακτρα για να πάρουν έναν τίτλο που δεν θα αναλογεί σε όντως ποιοτικές σπουδές.

Και φοβάμαι ότι αυτή τη στιγμή σε αυτή την κατεύθυνση κινούμαστε.

Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη έχουν βγει οι πρώτοι φιλόδοξοι «έμποροι πτυχίων» και… διαφημίζουν την «πραμάτεια τους».

Και η «πραμάτεια» αυτή αφορά σπουδές ιατρικής, τις οποίες θα μπορείς να παρακολουθήσεις, -αφού το μόνο πραγματικό κριτήριο θα είναι το μέγεθος του πορτοφολιού ώστε να μπορείς να πληρώσεις τα υψηλά δίδακτρα-, ακόμη και εάν είχες επιδόσεις «σκράπα» στο σχολείο και στις Πανελλαδικές, σε μια «σχολή» που θα την έχει φτιάξει ένα fund μαζί με ένα ιδιωτικό θεραπευτήριο (που παρεμπιπτόντως διαπιστώθηκε ότι έχει και κάποια «θέματα» με τις οικοδομικές του άδειες), με «συνεργάτη» ένα ιδιωτικό κερδοσκοπικό ίδρυμα από την Κύπρο.

Η κατάρτιση και επάρκεια των επαγγελματιών που θα βγουν από τέτοιες σχολές είναι ένα επίσης κρίσιμο ζήτημα. Όταν δε μιλάμε για γιατρούς η σκέψη τρομάζει. Και μόνο ως κυνική και επικίνδυνη ακούγεται η τοποθέτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη που πιστός στο νεοφιλελεύθερο δόγμα είπε ότι και αυτό το πρόβλημα των «φοιτητών πολλών ταχυτήτων» θα το ρυθμίσει η αγορά. Οι καλοί θα βρίσκουν δουλειά ή κακοί όχι, είπε. Μόνο που η παιδεία είναι πολύ σημαντικό αγαθό για να το αφήσει κανείς στην αγορά και να το αντιμετωπίσει με όρους αγοραίους.

Γνωρίζω καλά ποιος είναι ο αντίλογος: «χρειαζόμαστε να βρούμε τρόπο ώστε να μην πηγαίνουν φοιτητές στο εξωτερικό», «είναι ανάγκη να προσελκύσουμε φοιτητές από το εξωτερικό που μπορούν να φέρουν και επιπλέον έσοδα», «είναι ανάγκη να υπάρξουν συνεργασίες με υψηλής ποιότητας πανεπιστήμια του εξωτερικού, ώστε να ανέβει και το επίπεδο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης συνολικά στη χώρα μας».

Μόνο που υπάρχει και άλλος τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτό, χωρίς να πέσουμε στην παγίδα των σουπερμάρκετ πτυχίων.

Και χωρίς να κάνουμε το Σύνταγμα κουρελόχαρτο. Γιατί ανεξαρτήτως διαφόρων «γνωμοδοτήσεων», νέα πληγή θα προκαλέσει στην ταλαιπωρημένη «έννομη τάξη» της χώρας μας το να παραβιάσουμε τις πολύ σαφείς διατυπώσεις του Συντάγματος που δεν επιτρέπει, αυτή τη στιγμή, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Η ιδέα είναι απλή: ήδη υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο για τη συνεργασία ανάμεσα σε ελληνικά πανεπιστήμια και πανεπιστήμια του εξωτερικού, ιδίως αυτά του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης που συνδέονται μεταξύ τους με διεθνείς συμφωνίες και πλαίσιο για την αμοιβαία αναγνώριση.

Τα πανεπιστήμια αυτά είναι δημόσια και αρκετά είναι υψηλότερου επιπέδου από τα δικά μας, τα οποία ωστόσο -ευτυχώς- παρά την υποχρηματοδότηση και την απαξίωση επιμένουν να αντιστέκονται και να περιλαμβάνονται στα καλύτερα.

Το να ιδρύσουν ένα ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο και ένα δημόσιο γαλλικό ή βρετανικό πανεπιστήμιο ένα κοινό ξενόγλωσσο πρόγραμμα σπουδών στην Ελλάδα δεν αποτελεί «παράκαμψη» του Συντάγματος, εγγυάται ότι θα υπάρχει η αναγκαία υποδομή και το κατάλληλο προσωπικό και εξασφαλίζει το αναγκαίο ακαδημαϊκό κύρος, απαντώντας στα υπαρκτά και σοβαρά ζητήματα που θέτουν και στους φόβους που εκφράζουν οι διοικήσεις των πανεπιστημίων.

Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα μπορεί να έχει αυστηρά κριτήρια εισόδου και ταυτόχρονα να έχει μεγάλη ζήτηση και από το εξωτερικό και από το εσωτερικό, θα λειτουργεί συμπληρωματικά και ενισχυτικά και σίγουρα όχι ανταγωνιστικά προς τα ελληνόγλωσσα προγράμματα των δημοσίων πανεπιστημίων.

Θα φέρνει επιπλέον έσοδα, χωρίς να αποτελεί «εμπόριο πτυχίων», θα φέρει φοιτητές από το εξωτερικό, θα κάνει τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια πόλο έλξης στην ευρύτερη περιοχή και την ίδια ώρα θα προσφέρει επιπλέον θέσεις και για φοιτητές από την Ελλάδα, εξασφαλίζοντας, όμως, ότι θα υπάρχουν πραγματικά ακαδημαϊκά κριτήρια και θα παρέχονται τίτλοι σπουδών που θα αντιστοιχούν σε σοβαρές σπουδές.

Θεσμικά ένα τέτοιο βήμα δεν απαιτεί κάτι παραπάνω από μια τροπολογία στην ισχύουσα νομοθεσία. Και σίγουρα θα επέλυε προβλήματα χωρίς να προκαλεί την μεγάλη αναστάτωση που φέρνει το τωρινό νομοσχέδιο που έχει δικαιολογημένα ξεσηκώσει τους φοιτητές.

Ένα τέτοιο βήμα θα αποτελούσε πραγματική μεταρρύθμιση και θα εξασφάλιζε μια λύση στο αδιέξοδο που τείνει να δημιουργηθεί εάν η κυβέρνηση επιμείνει στη δική της πρόταση (που έχει απορριφθεί από το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας), και θα απαντούσε σε πραγματικά προβλήματα και όχι στους οικονομικούς σχεδιασμούς (και υπολογισμούς) fund και άλλων «επενδυτών».

Η κυβέρνηση εδώ έχει μια πραγματική διέξοδο. Εάν δεν τη διαλέξει και προχωρήσει στην ψήφιση των συγκεκριμένων προτάσεων, τότε απλώς θα επιβεβαιώσει όσους εξαρχής επέμειναν ότι δεν πρόκειται για μεταρρύθμιση, αλλά για εξυπηρέτηση «ειδικών συμφερόντων».