Κλιματική Αλλαγή: Ο Νότος αναζητά «σωσίβιο» από τις Βρυξέλλες

Αποτελούν ένα περίεργο ζευγάρι: ένας Έλληνας συντηρητικός με σπουδές στο Χάρβαρντ και μια Ισπανίδα οικολόγος και σοσιαλίστρια, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico, το οποίο αναφέρεται στην κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην Ευρώπη, ιδίως στον Νότο.

Όμως τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την Teresa Ribera τους ενώνει μια ανησυχία που μπαίνει σφήνα ανάμεσα στον πληγωμένο από το κλίμα νότο της Ευρώπης και τον λιγότερο πληγωμένο βορρά, αναφορικά με την κλιματική αλλαγή.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός και η αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Ισπανίας, η οποία είναι η επικρατέστερη για να αναλάβει την κορυφαία θέση της πράσινης πολιτικής στην επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έκρουσαν ξεχωριστά τον κώδωνα του κινδύνου για την οικονομική καταστροφή που προκαλεί η κλιματική αλλαγή στη νότια Ευρώπη. Και οι δύο θέλουν οι Βρυξέλλες να αναλάβουν δράση.

«Έχω εστιάσει πολύ σε αυτό το θέμα», δήλωσε ο Μητσοτάκης, μιλώντας στο POLITICO στο γραφείο του στην Αθήνα τον περασμένο μήνα.

«Πιστεύω πολύ [στην] πράσινη μετάβαση. [Αλλά] αυτό δεν μπορεί να γίνει εις βάρος εκείνων που πραγματικά υποφέρουν σήμερα από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής».

Οι προετοιμασίες για την Κλιματική Αλλαγή

Οι προετοιμασίες για τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι γνωστές υπό τον γενικό όρο «προσαρμογή στο κλίμα». Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεσμεύτηκε για ένα ευρωπαϊκό σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στο πρόγραμμά της για τη δεύτερη θητεία της. Αυτό παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούλιο.

Copernicus: Όλο και πιο πιθανό το 2024 να γίνει η πιο ζεστή χρονιά στα παγκόσμια χρονικά

Ο Έλληνας ηγέτης είναι έμπιστος της φον ντερ Λάιεν και ισχυρό στέλεχος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματός της. Είπε ότι η εστίαση της προέδρου της Επιτροπής στην προσαρμογή είναι «εξαιρετικά ευπρόσδεκτη».

Όμως, όπως και με άλλα μεγάλα ζητήματα που αντιμετωπίζει η ήπειρος, ένα σημείο διαφωνίας είναι το πόσα χρήματα θα δαπανηθούν για ένα ζήτημα που αφορά κυρίως το μισό μπλοκ. Ενώ ο βορράς θα αντιμετωπίσει επίσης ολοένα και πιο θανατηφόρα ζέστη, πλημμύρες, πυρκαγιές και εξάπλωση μεταδοτικών ασθενειών, το βάρος θα πέσει πρώτα και πιο σκληρά στο νότο.

Με τις συζητήσεις σε επίπεδο ΕΕ να περιλαμβάνουν τελικά πιθανότατα αιτήματα για μετρητά προκειμένου να βοηθηθούν οι περισσότερο πληγείσες περιοχές, θα μπορούσε να δοκιμαστεί πόσο πλούσιοι αλλά σφιχτοχέρηδες βορειοευρωπαίοι θέλουν πραγματικά να βοηθήσουν τους γείτονές τους.

«Θέλετε να επενδύσετε το συντομότερο δυνατό, διότι αυτό μειώνει το κόστος και παρέχει έγκαιρη πρόσβαση στα οφέλη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντική η συζήτηση για τη χρηματοδότηση», δήλωσε η Ribera, όταν ρωτήθηκε αν οραματίζεται ένα ειδικό ταμείο της ΕΕ για την αντιμετώπιση του ζητήματος.

Αλλά αυτό θα μπορούσε να δοκιμάσει την αλληλεγγύη σε επίπεδο ΕΕ. «Πόσο [είμαστε] σίγουροι και πιστεύουμε στην Ευρώπη;» διερωτήθηκε.

Τεράστιες επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή

Κάτω από αυτή τη διηπειρωτική…καλοσύνη, η κλιματική αλλαγή ανοίγει ήδη μια από τις βαθύτερες διαχωριστικές γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς οι περιοχές που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα υποφέρουν δυσανάλογα καθώς ο κόσμος ολοένα και θερμαίνεται.

Μια πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος που περιγράφει λεπτομερώς την τεράστια κλίμακα της καταστροφής που έρχεται στην Ευρώπη ήταν «τόσο σοκαριστική», δήλωσε η Ribera, μιλώντας στο POLITICO τον Μάιο, για να συμπληρώσει ότι «Δεν καταλαβαίνω γιατί οι άνθρωποι δεν έχουν μιλήσει γι’ αυτό πολύ περισσότερο».

Ο Μητσοτάκης έχει ηγηθεί της Ελλάδας μέσα στην πρόσφατη κλιματική φρίκη. Το καλοκαίρι του 2023 σημαδεύτηκε από πυρκαγιές που σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους και έκλεισαν σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς στην περίοδο αιχμής. Αυτή η βίαιη εποχή έκλεισε με πλημμύρες που εξαφάνισαν τη γεωργική παραγωγή στην περιοχή της Θεσσαλίας, που αποτελεί πηγή τροφίμων.

«Αν πάω να μιλήσω στους αγρότες μου για γεωργία φιλική προς το κλίμα, πρέπει πρώτα να τους πω ότι – αν συμβεί κάτι όπως η καταιγίδα που συνέβη πέρυσι – θα είμαι εδώ για να σας υποστηρίξω», είπε.

Το σχέδιο της φον ντερ Λάιεν

Η Φον ντερ Λάιεν δήλωσε τον Ιούνιο ότι θα εκπονήσει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για να βοηθήσει τους αγρότες να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές στον καιρό που επηρεάζουν την επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης.

Ωστόσο, το φάσμα των πιθανών επιπτώσεων είναι τόσο ευρύ και πολύπλοκο που η αναμενόμενη αντίδραση της ΕΕ θα μπορούσε να καλύψει τα πάντα, από τη διασφάλιση ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν θα εγκαταλείψουν τους ιδιοκτήτες σπιτιών σε νέες πλημμυρικές ζώνες έως την προστασία των αποθεμάτων νερού που απαιτούνται για την ψύξη των πυρηνικών αντιδραστήρων. Η ΕΕ μπορεί να χρειαστεί να προτρέψει τις πόλεις να αναπτύξουν σχέδια αντιμετώπισης επειγόντων κυμάτων καύσωνα για τα σχολεία και τα ιδρύματα φροντίδας ηλικιωμένων, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διαχειριστεί και την απειλή από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών.

Ο κ. Μητσοτάκης πιέζει έντονα από το περασμένο καλοκαίρι την ΕΕ να ενισχύσει τις κοινές της δυνατότητες αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών. Οι συγκεντρωμένοι πόροι για την αντιπυρική προστασία της ΕΕ που βοήθησαν τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία τον περασμένο μήνα, εξυμνούνται από τη φον ντερ Λάιεν ως παράδειγμα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης – αλλά ο Έλληνας πρωθυπουργός και άλλοι υποστηρίζουν ότι οι πόροι αυτοί πρέπει να επεκταθούν.

Πέρα από τα σύνορα της ΕΕ

Αλλά δεν πρόκειται μόνο για χρήματα, υποστήριξε η Ribera. Η χάραξη ευρωπαϊκής πολιτικής θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί έτσι ώστε οι αποφάσεις να λαμβάνουν υπόψη τις ολοένα και πιο έντονες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Πώς, διερωτήθηκε, μπορείτε να θέσετε στόχους για τη δασική εκμετάλλευση και τη διατήρηση των δασών χωρίς να λαμβάνετε υπόψη τις μελλοντικές προβλέψεις για την ξηρασία και τις πυρκαγιές;

Την ίδια ώρα, η ακροδεξιά πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, έχει επίσης προωθήσει την κλιματική προετοιμασία σε διεθνή φόρουμ, αν και στο εσωτερικό της χώρας της δεν είναι τόσο υπέρμαχος.

«Η προσαρμογή αποτελεί … προτεραιότητα για την Ιταλία», δήλωσε σε μια συνάντηση στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα τον περασμένο Νοέμβριο, σημειώνοντας ότι η χώρα της είναι ένα «καυτό σημείο» της κλιματικής αλλαγής.

Στη φετινή σύνοδο της G7, η Ιταλία μεσολάβησε για τη δημιουργία ενός κόμβου για την προώθηση συμπράξεων μεταξύ πλούσιων και φτωχότερων χωρών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Υπό την ηγεσία της Μελόνι, η Ιταλία έχει στρέψει το ενδιαφέρον της προς την Αφρική και την πιθανότητα να εκτοπιστούν περισσότεροι άνθρωποι εκτός των συνόρων της ΕΕ από τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων, γεγονός που θα επιφέρει περισσότερη μετανάστευση σε χώρες της ΕΕ, όπως η Ιταλία. Περαιτέρω δεσμεύσεις για την κατασκευή υποδομών ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου Mattei της Ιταλίας, ενός επενδυτικού σχεδίου που παρουσιάστηκε λεπτομερώς τον Ιανουάριο.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής η Ιταλία έχει επιδείξει λιγότερο επείγουσα δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στο εσωτερικό της και σε ευρωπαϊκό επίπεδο – παρά το γεγονός ότι έχει ζήσει διαδοχικές ξηρασίες όπως αυτές που έπληξαν την κοιλάδα του Πόου στα βόρεια και στέγνωσαν λίμνες και υδατορέματα στη Σικελία και τη Σαρδηνία αυτό το καλοκαίρι.

«Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δεν μπορεί να θεωρηθεί πουθενά ως εθνική προτεραιότητα, αλλά μόνο και στην καλύτερη περίπτωση ως ανθρωπιστική δράση για τον μετριασμό των μεταναστευτικών ροών από την Αφρική», δήλωσε ο Luca Bergamaschi, διευθυντής της ιταλικής δεξαμενής σκέψης ECCO.