Οικισμοί: Τα δύο νέα εργαλεία για τη λύση στη δόμηση

Τη μεταβατική νομοθετική ρύθμιση για τη δόμηση στις ιδιοκτησίες που βρίσκονται στα «άκρα» των μικρών οικισμών θα προωθήσει σήμερα το απόγευμα στη Βουλή η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Η νομοθετική πρόταση προβλέπει δύο νέα πολεοδομικά «εργαλεία». Το πρώτο αφορά τη δημιουργία Ζωνών Ανάπτυξης Οικισμού σε μικρούς οικισμούς, δηλαδή σε κοινότητες με πληθυσμό έως 700 κατοίκους,  και διασφαλίζει τη δυνατότητα δόμησης έως τα σημερινά όριά τους, τα οποία θα διατηρηθούν. Σύμφωνα με τη νέα νομοθετική πρωτοβουλία, κατοχυρώνεται πολεοδομικά  περίπου το 93% των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων.

Το δεύτερο «εργαλείο» αφορά στη δημιουργία Περιοχών Ελέγχου Χρήσεων, που θα καλύπτει τους μεγαλύτερους οικισμούς από 701 κατοίκους έως και 2.000 κατοίκους. Σε αυτούς προβλέπονται ευνοϊκότερες πρόνοιες σε σύγκριση με την εκτός σχεδίου δόμηση που απαιτεί αρτιότητα στα τέσσερα στρέμματα.

Ειδικότερα, στη λεγόμενη «Ζώνη Γ» η αρτιότητα θα έχει ένα εύρος από δύο έως τέσσερα στρέμματα και θα εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, βάσει της κρίσης των μελετητών που «τρέχουν» τον πολεοδομικό της σχεδιασμό.

Η «Ζώνη Γ» αποτελεί το τμήμα των οικισμών που είχε «ξεχειλώσει» με αυθαίρετες οριοθετήσεις που έγιναν από το 1985 κι έπειτα με αποφάσεις νομαρχών, δίχως καμία αρμοδιότητα και χωρίς επιστημονικά επαρκή και αποδεκτή τεκμηρίωση. Η νέα ρύθμιση  παρουσιάστηκε νωρίτερα σήμερα σε σύσκεψη που είχε ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης με τον υπουργό και τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ.κ. Σταύρο Παπασταύρου και  Νίκο Ταγαρά.

Πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα;

Το πρόβλημα προέκυψε έπειτα από το Προεδρικό Διάταγμα 194/2025 που καθορίζει τα κριτήρια, τη μεθοδολογία και τις διαδικασίες για να καθοριστούν τα όρια στους οικισμούς (προϋφιστάμενους   του 1923 καθώς  σε αυτούς κάτω των 2.000 κατοίκων) από τους μελετητές που εκπονούν σήμερα τα τοπικά και ειδικά πολεοδομικά σχέδια για περίπου το 80% της ελληνικής επικράτειας.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά τον νομικό προέλεγχο που έκανε έκρινε τη  «Ζώνη Γ» των οικισμών  ως μη νόμιμη, με συνέπεια να μην μπορεί να περιληφθεί στις οριοθετήσεις των οικισμών από τους μελετητές κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό.

Έτσι, περιουσίες που είναι σήμερα εντός οικισμών και μπορούν να χτιστούν, κινδύνευαν να βρεθούν εκτός, με συνέπεια η αξία τους να συρρικνώνεται.

Ήδη το ΣτΕ με παλαιότερες αποφάσεις του (το 2017 και το 2019), έχει ακυρώσει τα όρια περίπου 150 οικισμών, στο Ρέθυμνο και το Πήλιο, τα οποία είχαν θεσμοθετηθεί   με αποφάσεις Νομαρχών, γεγονός που «πάγωσε» την οικοδομική δραστηριότητα σε αυτές τις περιοχές και έθεσε σε αμφισβήτηση την οριοθέτηση και των υπόλοιπων οικισμών της χώρας, που δεν είναι θεσμοθετημένοι με Προεδρικό Διάταγμα.