Το μεγάλο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, πολυδαίδαλο, πολυπλόκαμο και πολυεπίπεδο (τουλάχιστον στην διοικητική και πολιτική ιεραρχία) επαναφέρει, έστω και με το λάθος τρόπο, τη συζήτηση αναφορικά με το αν υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον στη χώρα μας για τον πρωτογενή τομέα. Αντίστοιχη διαχρονικότητα με την καχεκτική διαφάνεια στη διαχείριση των δημόσιων πόρων, έχει και η συζήτηση στο δημόσιο διάλογο για την ανάγκη ενός νέου παραγωγικού μοντέλου που θα στηρίξει και θα δώσει νέα ώθηση στην ελληνική οικονομία
Είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι ενώ η ελληνική οικονομία διανύει ακόμα μια περίοδο που αναζητά νέα αναπτυξιακά στηρίγματα, πέρα από τον τουρισμό και τις υπηρεσίες, ο πρωτογενής τομέας παραμένει σταθερά περιθωριοποιημένος, τόσο σε όρους επενδύσεων όσο και πολιτικής βούλησης να στηριχτεί. Το 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η συμμετοχή του αγροτικού τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, δασοκομία και αλιεία) στο ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 3,3%, ενώ οι εκτιμήσεις για το 2025 δείχνουν στασιμότητα στην περιοχή του 3% έως 3,2%.
Η συνεισφορά στο ελληνικό ΑΕΠ
Κι όμως παρά το μικρό μερίδιο που έχει ο αγροτικός τομέας την πίτα της ανάπτυξης, το αποτύπωμά του είναι πολλαπλάσιο σε επίπεδο απασχόλησης, περιφερειακής ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και βέβαια στήριξης ολόκληρων περιοχών στην Περιφέρεια. Το Ελληνικό μερίδιο για τον αγροτικό τομέα από τα κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) αγγίζει τα 3 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 1,3% του ελληνικού ΑΕΠ.
Προφανώς και παραμένουν άγνωστες οι συνέπειες που θα έχει στις μελλοντικές ευρωπαϊκές πιστώσεις το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Το βέβαιο είναι ότι η έρευνα της ευρωπαϊκής εισαγγελίας και το πρόστιμο των 415 εκατ ευρώ, αναδεικνύει τα τεράστια προβλήματα που υπάρχουν στη διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και στον αγροτικό τομέα.
Η αποκάλυψη του σκανδάλου και η έρευνα που είναι σε εξέλιξη εγκυμονεί μεγάλους χρηματοοικονομικούς κινδύνους, Η καταβολή του προστίμου, οι επιδοτήσεις που πιστώθηκαν σε ανύπαρκτους αγρότες, η οριζόντια περικοπή 5% που επιβλήθηκε ήδη στις άμεσες ενισχύσεις, όπως και το «ψαλίδι» 10% στις ενισχύσεις νέων αγροτών, είναι τεράστια ζημιά για τον αγροτικό τομέα.
Απώλειες 150 με 200 εκατ. ευρώ
Αυτό μεταφράζεται σε απώλεια που ξεκινά από 150–200 εκατ. ευρώ ετησίως για την ελληνική αγροτική οικονομία και θα κλιμακωθεί ανάλογα με την πορεία των ερευνών, αλλά και των διαπραγματεύσεων για την νέα ΚΑΠ. Οι απώλειες στις χρηματοδοτήσεις θα αποτελέσουν μεγάλο πλήγμα ειδικά για τους μικρομεσαίους αγρότες και κτηνοτρόφους, οι οποίοι ήδη παλεύουν με το υψηλό κόστος παραγωγής, τις πληθωριστικές πιέσεις και την ενεργειακή αστάθεια.
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλώς ζήτημα κακής διαχείρισης. Πρόκειται για συστημική αποτυχία ενός θεσμού που διαχειρίζεται ετησίως πόρους αντίστοιχους με το 10% των συνολικών πρωτογενών δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού. Ο Οργανισμός καταγγέλλεται ότι επί χρόνια ανεχόταν πελατειακές πρακτικές, με τον κατακερματισμό των αρμοδιοτήτων μεταξύ υπουργείων, πολιτικών γραφείων και περιφερειακών φορέων να υπονομεύει κάθε έννοια λογοδοσίας και διαφάνειας.
Η καθυστέρηση στις εκταμιεύσεις
Η Ελλάδα κινδυνεύει να εισέλθει σε καθεστώς αυξημένης επιτήρησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσον αφορά τη διαχείριση των πόρων της ΚΑΠ. Και βέβαια οι επιπτώσεις δεν εξαντλούνται στην αυξημένη επιτήρηση. Μακροοικονομικά η αβεβαιότητα γύρω από τη ροή των ενισχύσεων μπορεί να οδηγήσει σε αναστολή επενδύσεων στον πρωτογενή τομέα. Ήδη, η καθυστέρηση στην εκταμίευση των ενισχύσεων για το 2024 έχει αναγκάσει πολλούς παραγωγούς να ακυρώσουν επιχειρηματικά σχέδια και επενδύσεις. Οι συνέπειες τεράστιες όπως η επιβράδυνση στους στόχους για την ανανέωση του παραγωγικού μοντέλου και η απομάκρυνση από τους στόχους της «πράσινης» μετάβασης, όπως ορίζονται από τη νέα ΚΑΠ 2023–2027.
Κυρίως, όμως, θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερο κύμα φυγής από τους επαγγελματίες αγρότες, οι οποίοι μετά τα αυξημένα κόστη και τον ανταγωνισμό από μεγάλες αγορές, θα έχουν να αντιμετωπίσουν και τη μειωμένη ρευστότητα εξαιτίας της παύσης πληρωμών από την Ευρώπη. Το κόστος θα το πληρώσει ο πρωτογενής τομέας και βέβαια όλοι εμείς οι καταναλωτές που θα κληθούμε να πληρώσουμε ακόμη πιο ακριβά τα προϊόντα στο ράφι.
