Νέοι κανονισμοί σε ΕΕ: Επιστήμονες εκφράζουν φόβους για ανεξέλεγκτη χρήση πολυμερών πλαστικών

Νέοι κανονισμοί για τις χημικές ουσίες που πρόκειται να συζητηθούν στην ΕΕ αυτή την εβδομάδα, αναμένεται να επιτρέψουν τη χρήση περισσότερων πολυμερών χωρίς περαιτέρω ελέγχους, σύμφωνα με μια ομάδα επιστημόνων.

Μόνο το 6% από περίπου 200.000 πολυμερή θα απαιτούσε εκτεταμένους ελέγχους ασφαλείας βάσει προτάσεων που συζητούνται στο πλαίσιο των κανονισμών της Ευρώπης για τα χημικά.

Αυτό είναι ένα πολύ μικρό ποσοστό και θα επέτρεπε τη χρήση πολλών κοινών πλαστικών παρά τις έγκυρες ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές μελλοντικές βλάβες που επιφέρουν στο περιβάλλον, τα οικοσυστήματα αλλά και τους ανθρώπους, όπως υποστηρίζει μια ομάδα 19 επιστημόνων που έχει αποστείλει σχετική επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι εξαιρέσεις

Το «Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος», μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση, τονίζει ότι οι εξαιρέσεις στους ελέγχους ασφαλείας περιλαμβάνουν:

– Πολυστερίνες, οι οποίες έχουν συνδεθεί με φλεγμονή των πνευμόνων σε αρουραίους.

– Πολυακρυλαμίδια που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία λυμάτων, συγκολλητικών και συσκευασιών τροφίμων, και τα οποία μπορούν να αποικοδομηθούν στο μονομερές ακρυλαμίδιο, μια νευροτοξίνη.

– Πολυεστέρες που χρησιμοποιούνται στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, και αποτελούν πηγές μικροπλαστικών

– Πολυολεφίνες, που αποτελούν επίσης πηγή μικροπλαστικών.

Μια έκθεση για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ορισμένα πλαστικά θα μπορούσαν να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις εάν δεν ελεγχθούν.

Προτάσεις σε πρώιμο στάδιο

Η Κομισιόν ανέφερε ότι οι επίμαχες προτάσεις ήταν σε πρώιμο στάδιο, και η περαιτέρω συζήτηση θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη. Ένας εκπρόσωπος δήλωσε: «Αυτή η συνάντηση θα συζητήσει ορισμένες τεχνικές πτυχές τού πώς να καταγράφονται τα πολυμερή, αλλά δεν θα συζητήσει ακόμη τον τελικό και ακριβή τρόπο αυτής της καταγραφής και δεν υπάρχει ακόμη σχέδιο τέτοιου κανονισμού».

«Έχουμε δει τη δημοσίευση IPCP [σ.σ. η επιστολή που υπεγράφη από 19 επιστήμονες] και, στο μέτρο του δυνατού, θα λάβουμε υπόψη τις ανησυχίες που εγείρονται ενώ προωθούμε την πρότασή μας. Καθώς η πρόταση της επιτροπής για την καταχώριση πολυμερών δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, δεν μπορούμε να αποκαλύψουμε περαιτέρω πληροφορίες ή να σχολιάσουμε τον εκτιμώμενο αριθμό πολυμερών που πρέπει να καταχωρηθούν. »

Οι ενστάσεις των επιστημόνων

Η Μπέτανι Κάρνεϊ Αλμροθ, αναπληρωτής καθηγήτρια οικοτοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία και υπογράφουσα της επιστολής, δήλωσε σχετικά: «Ο κύριος στόχος της διαδικασίας [της ΕΕ] πρέπει να είναι η διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας των ανθρώπων και της περιβαλλοντικής υγείας. Αλλά η κύρια ανησυχία μας είναι η έλλειψη δεδομένων και η έλλειψη διαφάνειας. Δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα για να διασφαλιστεί η ασφάλεια χιλιάδων πολυμερών στην παραγωγή, ακόμα κι αν η τοξικότητά τους δεν έχει ακόμη αποδειχθεί».

Είπε ότι οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να συμμορφώνονται με την αρχή της προφύλαξης, σύμφωνα με την οποία οι νέες ουσίες δεν θα πρέπει να θεωρούνται αβλαβείς, αλλά το βάρος πρέπει να πέφτει στους παραγωγούς καθώς αυτοί θα πρέπει να αποδείξουν ότι είναι ασφαλείς.

Πρόσθεσε δε: «Η χρήση πλαστικών εξαπλώνεται και [ο όρος] πολυμερή υπερβαίνει τα πλαστικά για να συμπεριλάβει πολλούς περισσότερους τύπους προϊόντων που χρησιμοποιούνται σε πολλές εφαρμογές σε ολόκληρη την κοινωνία. Έτσι, το ζήτημα της έκθεσης σε περιβαλλοντικούς κινδύνους είναι σημαντικό και δεν είναι αμελητέο. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι ορισμένα πολυμερή ή τα μονομερή / ολιγομερή τους, μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής ορμονών και της γονιδιογένεσης. Υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι αυτές οι επιπτώσεις μπορούν να εμφανιστούν και σε άλλους οργανισμούς στο περιβάλλον.»

Ανάγκη συλλογής δεδομένων για τα πολυμερή

Η Ξένια Γκροχ, μια ακόμα υπογράφουσα της επιστολής στην ΕΕ, η οποία είναι επικεφαλής του ομίλου βιοαναλυτικής στο Eawag, το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδατικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, δήλωσε: «Τα δεδομένα σχετικά με τους κινδύνους συγκεκριμένων πολυμερών είναι σπάνια έως ανύπαρκτα. Μέχρι τώρα, δεν έχει πραγματοποιηθεί διαφανής, περιεκτική συλλογή δεδομένων για την ασφάλεια όλων των πολυμερών. Η απουσία δεδομένων δεν ισοδυναμεί με την απουσία βλάβης. Σημαίνει απλώς ότι δεν γνωρίζουμε… Δεν πρέπει να παρέχονται αυτά τα δεδομένα από το κοινό, την κυβέρνηση, τους καταναλωτές ή τους επιστήμονες, αλλά ο ίδιος ο παραγωγός τους να φροντίζει να τα παρέχει».

Η Ντολόρες Ρομάνο, διευθύντρια πολιτικής για τα χημικά στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος, δήλωσε ότι η αυξανόμενη διεισδυτικότητα των μικροπλαστικών στο περιβάλλον έδειξε ότι τα πολυμερή θα μπορούσαν τώρα να εισέρχονται στο σώμα μας με τρόπους που είναι πιο επιβλαβείς από ό, τι περίμεναν οι ρυθμιστικές αρχές. Κάλεσε δε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δράσει.

Η Ρομάνο τόνισε τα εξής: «Η ρύπανση από πολυμερή είναι εκτός ελέγχου. Χρησιμοποιούνται σε πλαστικά, υφάσματα, προϊόντα καθαρισμού και ακόμη και καλλυντικά. Συνήθως θεωρούμε ότι η ρύπανση από πλαστικά σχετίζεται με ογκώδη σκουπίδια που συσσωρεύονται στο περιβάλλον. Τώρα ξέρουμε ότι το πλαστικό διασπάται σε ένα τεράστιο νέφος μικρο- και νανοπλαστικών που μολύνουν τη γη, το νερό και τον αέρα, ενώ ανιχνεύονται ακόμα και στο σώμα μας. Γνωρίζουμε ήδη ότι δεκάδες πολυμερή είναι τοξικά, οπότε πρέπει να επιτρέπεται στους υπαλλήλους να ελέγχουν την ασφάλεια των υλικών αυτών». Κατηγόρησε δε τη βιομηχανία πλαστικών ότι επιδιώκει να αποκλείσει πιο περιεκτικούς κανόνες από την ΕΕ.