Φορολογία – Εργαλείο ανάπτυξης ή τροχοπέδη;

«H πανδημία COVID-19 οδήγησε τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν πρωτοφανή μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής ως άμεση απάντηση στα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετώπισαν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Μετά τη χαλάρωση των μέτρων περιορισμού και την αρχική επαναλειτουργία των επιχειρήσεων, προτεραιότητα πλέον έχει η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και η τόνωση της πραγματικής οικονομίας». Αυτό τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Άγις Μοσχοβάκος, Tax Partner στην PwC Ελλάδας κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο 17ο Φορολογικό Συνέδριο που διοργάνωσε στις αρχές της εβδομάδας το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο.

Ο ίδιος αναφέρθηκε και στις πρόσφατες σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της φορολογίας και συγκεκριμένα στους πυλώνες Ι και ΙΙ του ΟΟΣΑ μέσω των οποίων πραγματοποιείται μία προσπάθεια σύγκλισης ανάμεσα στις ΗΠΑ, στην Ε.Ε. και στον ΟΟΣΑ, με επίκεντρο τη φορολόγηση των ψηφιακών συναλλαγών. Σημειώνεται ότι ιστορικά η φορολογία έχει αποτελέσει τόσο εργαλείο τόνωσης της οικονομικής ανάπτυξης όσο και εμπόδιο-επιπλέον βάρος στις επιχειρήσεις.

Συνοπτικά, σύμφωνα με τον κ. Μοσχοβάκο, «ο πρώτος πυλώνας προβλέπει, για πρώτη φορά, τη δυνατότητα μίας χώρας να φορολογεί μέρος των κερδών μίας πολυεθνικής εταιρείας που προκύπτει από δραστηριότητά της, ακόμη και χωρίς τη φυσική παρουσία της εταιρείας, σε μία δικαιοδοσία. Η δυνατότητα αυτή αφορά μόνο Ομίλους με έσοδα πάνω από 20 δισ. ευρώ και ποσοστό κέρδους τουλάχιστον 10%. Χρησιμοποιώντας δημόσια διαθέσιμα δεδομένα, πρόσφατη έρευνα της PwC έδειξε ότι με βάση τα εφαρμοζόμενα όρια ο πυλώνας Ι θα αφορά κατά 50% πολυεθνικούς Ομίλου με έδρα τις ΗΠΑ. Περίπου το 22% αφορά Ομίλους με έδρα σε άλλες χώρες της G7 και περίπου το 8% Ομίλους με την έδρα τους στην Κίνα (Kartikeya Singh, 2021). Ο δεύτερος πυλώνας της συμφωνίας προβλέπει έναν ελάχιστο φορολογικό συντελεστή τουλάχιστον 15% για τα κέρδη πολυεθνικών επιχειρήσεων. Στον πυλώνα αυτό υπολογίζεται ότι εμπίπτουν περίπου 8.000 εταιρείες που έχουν τζίρο μεγαλύτερο από 750 εκατ. ευρώ».

Παγκόσμια φορολογικά έσοδα

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, η προσδοκώμενη αύξηση στα παγκόσμια φορολογικά έσοδα από την εφαρμογή των πυλώνων Ι και ΙΙ θα μπορούσε να είναι έως και 4% με βάση τα υφιστάμενα φορολογικά έσοδα, ενώ μόνο από τον πυλώνα Ι υπολογίζεται με βάση προβλέψεις του ΟΟΣΑ ότι ετησίως περισσότερα από 100 δισ. δολάρια θα φορολογούνται στο επίπεδο των χωρών όπου πραγματοποιούνται οι πωλήσεις.

«Βλέποντας κανείς τις προβλέψεις αντιλαμβάνεται κανείς», σύμφωνα με τον κ. Μοσχοβάκο, «ότι προκύπτει αύξηση στα φορολογικά έσοδα των λιγότερο οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών και δημιουργείται ένα πιο δίκαιο σύστημα κατανομής της φορολογητέας ύλης μεταξύ των κρατών. Αν όμως ληφθούν υπόψη ότι τα ποσά του παγκόσμιου χρέους ανέρχονται σε περίπου 300 τρισ. δολάρια , καθίσταται σαφές ότι οποιαδήποτε προσδοκώμενο όφελος από την αύξηση των φορολογικών εσόδων δεν επαρκεί για να λύσει το πρόβλημα των συνεχιζόμενων ελλειμάτων που αντιμετωπίζουν οι κατά τόπους οικονομίες. Συνεπώς, αν το όποιο όφελος από τις εξελίξεις στο επίπεδο της φορολογίας ιδωθεί υπό το πρίσμα της βραχυπρόθεσμης κάλυψης κενών χρηματοδότησης του προϋπολογισμού και κάλυψης των ελλειμάτων τα οποία ενδεχομένως διογκώθηκαν από την πανδημία τότε η σημαντική αυτή διεθνής φορολογική μεταρρύθμιση θα έχει αποτύχει. Αντιθέτως, αν τα οποιαδήποτε πρόσθετα φορολογικά έσοδα διοχετευτούν στοχευμένα στην αγορά με την παράλληλη χορήγηση φορολογικών κινήτρων στις επιχειρήσεις με έμφαση στο να δημιουργηθούν βιώσιμες και αυτόνομες επιχειρηματικές δομές, οι οποίες θα ικανοποιούν τις ανησυχίες της κοινωνίας ως προς το περιβάλλον, τη στροφή σε πράσινη ενέργεια, την άμβλυνση της επίδρασης της τεχνολογίας στο σύγχρονο περιβάλλον εργασίας και το εισόδημα των εργαζομένων, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι η φορολογία θα είναι ένα ικανό εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης».

Ωστόσο, ο κ. Μοσχοβάκος, επισημαίνει ότι οι πυλώνες Ι και ΙΙ δεν αποτελούν την αποκλειστική παρέμβαση στο κομμάτι της φορολογίας που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας για μία δίκαιη, φιλική προς το περιβάλλον και την τεχνολογία φορολόγηση. Ένα άλλο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, «η επιβολή φόρου στις εκπομπές άνθρακα των επιχειρήσεων. Η επιβολή τέτοιων φόρων απαιτεί λογική χρήση και παράλληλα κίνητρα που θα παροτρύνουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να κάνουν «καθαρότερες» επιλογές, μειώνοντας την επιβάρυνση του κλίματος και την ατμοσφαιρική ρύπανση αντί να έχουν τιμωρητική λογική».