1.200 αρχαιότητες από τη «χώρα των λιμνών»

Ακούν 334 σελίδες για να χωρέσει η ιστορία της «χώρας των λιμνών και των κοιμώμενων υδάτων», του τόπου όπου δεσπόζει «ο βασιλιάς των ποταμών» κατά τον Ομηρο, ο αρχέγονος Τιτάνας και πρεσβύτερος αδελφός 3.000 ποταμών, Αχελώος, με το νερό του οποίου φτιάχτηκε το πρώτο κρασί, όταν ο μυθικός βασιλιάς Οινέας το ανακάτεψε με τον χυμό των σταφυλιών; Της γης που βρέχεται από μια θάλασσα – μικρογραφία της Μεσογείου, τα νερά της οποίας σμίγουν με 20 λιμνοθάλασσες και δύο ποτάμια – και όπου στα 140 σπήλαιά της λατρεύτηκαν θεοί, ήρωες, ημίθεοι, ποταμοί, δαίμονες και νύμφες;

Και μήπως μπορούν 1.200 αρχαιότητες να σκιαγραφήσουν τη ζωή πριν από χιλιάδες χρόνια στον μεγαλύτερο σε έκταση σήμερα νομό της ελληνικής επικράτειας, την Αιτωλοακαρνανία; Εκεί που στο παρελθόν έγραψαν τις δικές τους σελίδες στην Ιστορία από τη μια μεριά του Αχελώου οι μεγάθυμοι και «μενεχάρμαι (ακλόνητοι στη μάχη) Αιτωλοί», οι συμπατριώτες της μητέρας των Διοσκούρων και της Ωραίας Ελένης, Λητούς, του πιο δυνατού Ελληνα – τον οποίο είχε αναγνωρίσει ως υπέρτερό του ακόμη και ο επτά φορές Ολυμπιονίκης Μίλων Κροτονιάτης και από την άλλη οι έντιμοι και φίλοι της ελευθερίας Ακαρνάνες με τις σπουδαίες πόλεις, την υψηλή τεχνογνωσία στην κατασκευή οχυρώσεων και φραγμάτων;

Αρκεί να ξεφυλλίσει κάποιος τον καλαίσθητο και πολυτελή τόμο «Ξενοκράτειον – Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου», τον 20ό τόμο του εκδοτικού προγράμματος «Ο κύκλος των μουσείων» που πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Lamda Development σε επιμέλεια των εκδόσεων Ολκός και προλογίζεται από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Και θα ταξιδέψει στο παρελθόν της Αιτωλοακαρνανίας μέσα από τα επιστημονικά τεκμηριωμένα, αλλά και ελκυστικά γραμμένα κείμενα της αρχαιολόγου και προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος, Ολυμπίας Βικάτου, που συνοδεύονται από τις φωτογραφίες του Σωκράτη Μαυρομμάτη.

Οι σελίδες της συγκεκριμένης έκδοσης δίνουν και μία ακόμη ευκαιρία στον αναγνώστη: να «επισκεφθεί» πριν ανοίξει ακόμη για το κοινό (το Σάββατο) το ολοκαίνουργιο μουσείο του Μεσολογγίου – το τέταρτο του νομού μετά από εκείνα του Θέρμου, του Αγρινίου και του Θυρρείου. Ενα μουσείο που έχει στόχο να λειτουργήσει ως κιβωτός της Ιστορίας Αιτωλών και Ακαρνάνων στο νεοκλασικό κτίριο που πριν από 136 χρόνια οι αδελφοί Ξενοκράτη (Θεόδωρος, Αθανάσιος, Κωνσταντίνος και Πασχάλης) δώρισαν ως παρθεναγωγείο στην ηρωική πόλη του Μεσολογγίου.

Ο Μάντης και ο Αστρονόμος

Στη μακρά και πλούσια σε ευρήματα κάθε είδους διαδρομή ο αναγνώστης-επισκέπτης συναντά τον τελευταίο μυκηναίο πολεμιστή που θάφτηκε στο χώμα της μαζί με το μακρύ χάλκινο χρυσοστόλιστο ξίφος του, το κοντό ξίφος με την ελεφάντινη λαβή, τις χάλκινες κνημίδες του και μια χρυσή περίτεχνη κύλικα. Γνωρίζει τον Μάντη Μεγιστία, που προέβλεψε την ήττα του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες, αλλά δεν εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης, αλλά και τον αστρονόμο-αστρολόγο Αγκαίο, που ο Ιάσων επέλεξε ως κυβερνήτη της μυθικής Αργούς. Τον Ακαρνάνα Λεύκαρο που διαμόρφωσε την τέχνη του παγκρατίου κατά τον Αριστοτέλη και τον Ξενάρκη, τον πρώτο Ακαρνάνα Ολυμπιονίκη, τον ανδριάντα του οποίου είχε φιλοτεχνήσει ο Λύσιππος.

Περιδιαβάζει τη γη με τα έξι θέατρα χωρητικότητας από 4.500 έως 6.000 θέσεων. Τον τόπο που λατρεύτηκε ο Απόλλων, η Αρτεμις – από το Θέρμο όπου σώζονται τα παλαιότερα δείγματα μνημειακής ζωγραφικής ως το Ακτιο, όπου ο Αινείας φέρεται να προσέφερε μια ελληνική ασπίδα που είχε φέρει μαζί του από την Τροία και από όπου δύο κούροι έχουν ξενιτευτεί και βρίσκονται στο Λούβρο – και ο Ποσειδώνας. Στο ιερό του τελευταίου στη θέση Ελληνικό Βελβίνας βρίσκεται και το πρώτο και μοναδικό στάδιο που εντοπίζεται στη Δυτική Ελλάδα.

Γνωρίζει τη χώρα που οι κάτοικοί της ζούσαν νυχθημερόν οπλισμένοι καθώς δεν κατάφεραν να μονιάσουν ποτέ – η μοναδική φορά που υπέγραψαν συνθήκη συμμαχίας (260-250 π.Χ.) δεν τηρήθηκε – και που ένα μέρος τους, οι Αιτωλοί, διαβλήθηκαν από τον Θουκυδίδη ως απολίτιστοι, από τον Αριστοφάνη ως άπληστοι και από τον Ευριπίδη ως μειξοβάρβαροι επειδή νίκησαν τους Αθηναίους στη μάχη του Αιγιτίου το 426 π.Χ. Και τα εδάφη όπου γεννήθηκαν πόλεις στις αγορές των οποίων υπήρχαν ακόμη και 2.000 ανδριάντες (όπως το Θέρμο) και αναπτύχθηκε ο θεσμός της Συμπολιτείας ως προτύπου κοινοπολιτειακού κράτους.

Το ραντεβού του «Κύκλου των μουσείων» – τον οποίον εμπνεύστηκε ο αντιπρόεδρος της Lamda Development Βαγγέλης Χρόνης – ανανεώθηκε για το 2022 με πρωταγωνιστή το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας «Αρέθουσα» και συγγραφέα την προϊσταμένη της Εφορείας Εύβοιας, Αγγελική Σίμωσι.