Μόνο με μεταρρυθμίσεις δεν θα είναι πια… «τζούφια» τα ρεκόρ όλων των εποχών σε επενδύσεις και εξαγωγές!

Οι τέσσερις πρωτόγνωρες σημαντικές ευνοϊκές εξελίξεις σε τέσσερις αντίστοιχους βασικούς τομείς της οικονομίας, τις οποίες ανακοίνωσε ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνις Γεωργιάδης, φαντάζουν ως «ουράνιο τόξο» στα χαλάσματα που άφησε πίσω η καταιγίδα «Μνημόνια» και που σάρωσαν στη συνέχεια η υγειονομική και η ουκρανική κρίση. Πρόκειται για τα τρία ρεκόρ όλων των εποχών που πέτυχε η χώρα μας το 2021 και, πιθανότατα, και το 2022 σε τρεις αντίστοιχους τομείς που αποτελούν βασικούς παράγοντες ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας, της οικονομικής μεγέθυνσης, του ΑΕΠ, δηλαδή τις άμεσες ξένες επενδύσεις και τις εισπράξεις από τον τουρισμό και τις εξαγωγές. Σε αυτές τις τρεις ευνοϊκές εξελίξεις ήρθε να προστεθεί και μια άλλη, τέταρτη, ίσως και σημαντικότερη. Σύμφωνα με την έκθεση του Economist Intelligence Unit για την περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 2019 μέχρι σήμερα, η Ελλάδα βρέθηκε στην πρώτη θέση μεταξύ 82 χωρών στη Βελτίωση του Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος, δηλαδή πραγματοποίησε ένα άλμα 16 θέσεων σε τρία χρόνια».

Διαβάστε επίσης: Ο Πάτσης που «καίει», η ημερομηνία των εκλογών, οι φήμες για τη ΔΕΗ, τα πιο ακριβά νοίκια και το… Co-working

Την πρωτόγνωρη αυτή ελληνική επιτυχία δικαιολογημένα επεσήμανε με δήλωσή του ο κ. Γεωργιάδης, τονίζοντας ότι «η κατάκτηση της πρωτιάς στους δείκτες απαίτησε και απαιτεί υπερπροσπάθεια και σκληρή δουλειά, διυπουργικό συντονισμό και προσήλωση στο όραμα της Μεταρρύθμισης για την Απλούστευση και την Ψηφιοποίηση της Αδειοδότησης και Εποπτείας των οικονομικών δραστηριοτήτων, των προϊόντων και της λειτουργίας της αγοράς και των επιχειρήσεων γενικότερα για παραγωγικές επενδύσεις».

Έτσι, επαληθεύονται, επιτέλους, οι συνεχείς προτάσεις όλων των διεθνών οργανισμών, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και, φυσικά, της Τράπεζας της Ελλάδος επί σαράντα χρόνια ότι «δει δη μεταρρυθμίσεων και άνευ τούτων ουδέν εστι γενέσθαι των δεόντων», όπως έλεγε ο Δημοσθένης στον «Ολυνθιακό» του (α (1), 19) για τα τη σημασία των χρημάτων (το ίδιο ισχύει και για τις μεταρρυθμίσεις, τις πραγματικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες φέρνουν χρήμα ή εξοικονομούν χρήμα με διοχέτευσή τους σε παραγωγικούς τομείς!).

Η σημασία αυτών των πρωτόγνωρων ρεκόρ είναι μέγιστη, ιδιαίτερα σήμερα που η ύφεση απειλεί ξανά όχι μόνο την ελληνική, αλλά και την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία. Πράγματι, είναι εύστοχη η αναφορά του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων ότι με την εισροή το 2021 ποσού 5,4 δις. ευρώ άμεσων ξένων επενδύσεων καταρρίφθηκε το προηγούμενο ρεκόρ των 4,3 δις. ευρώ του 2006 και ότι, μαζί με το εξίσου σημαντικό ρεκόρ που σημειώθηκε στις εισπράξεις από τις εξαγωγές και τον τουρισμό, ενισχύεται ακόμα περισσότερο η αισιόδοξη πρόβλεψη για συνέχιση της ανάπτυξης και το 2023, έστω και με μικρότερο ρυθμό (2%).

Διαβάστε επίσης: Γεωργιάδης: Η σκληρή δουλειά έφερε την 1η θέση στη βελτίωση του Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος

Έτσι, από μιαν άλλη ανάγνωση των σημαντικών αυτών επιτυχιών στους τέσσερις αυτούς βασικούς τομείς της οικονομίας, οι οποίοι αποτελούν μοχλούς ανάπτυξης, προκύπτει ότι μεγεθύνονται ακόμα περισσότερο και οι ευθύνες του κ. Γεωργιάδη ως αρμόδιου υπουργού και, φυσικά, όλης της κυβέρνησης, να σταματήσουν οι τρεις παράγοντες που διαμορφώνουν το ΑΕΠ, δηλαδή οι επενδύσεις, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές, να έχουν … «τζούφια» αποτελέσματα στην ανάπτυξη.

Είναι αλήθεια ότι η εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων καταδεικνύει ότι η Ελλάδα αποτελεί πια έναν ελκυστικό χώρο για τους ξένους επενδυτές και μάλιστα σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας, αλλά η συμμετοχή τους στο σύνολο των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου είναι πενιχρή, παρά τις μεταρρυθμίσεις που έχουν προωθηθεί ή έχουν προγραμματισθεί μάλιστα για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Από τις μελέτες διεθνών και ελληνικών οργανισμών προκύπτει ότι υπάρχουν ακόμα πολλά στοιχειωμένα προβλήματα, όπως η γραφειοκρατία, η πολυνομία, η διαφθορά, η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης, η συνεχής αλλαγή του φορολογικού συστήματος. Όλα αυτά τα προβλήματα αντανακλώνται στους γνωστούς δείκτες οικονομικής ελευθερίας, που αποτελούν βασικό οδηγό των ξένων επενδυτών κατά την επιλογή των χωρών όπου θα μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους. Η παραπάνω έκθεση του Economist Intelligence Unit ενισχύει την αισιοδοξία ότι πράγματι προωθούνται πρωτοβουλίες για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που έχουν εξαγγελθεί.

Απογοητευτική εμπειρία από τη διαχείριση των προηγούμενων πακέτων

Για να καταδειχθεί η σημασία των επιτυχιών αυτών στην εξασφάλιση των επιθυμητών αποτελεσμάτων στην οικονομία , από τις ευνοϊκές αυτές εξελίξεις στις άμεσες ξένες επενδύσεις, στις εξαγωγές και τους τουριστικές εισπράξεις, επιτρέψτε μου να εντείνω ακόμα περισσότερο τον προβληματισμό της κυβέρνησης γύρω από μερικά προβλήματα, που αχρήστευσαν τα προηγούμενα τα γνωστά τεράστια κοινοτικά πακέτα, αλλά και εγχώριες επενδύσεις.

Κατ΄αρχάς, επισημαίνω ότι, παρά την εισροή ρεκόρ άμεσων ξένων κεφαλαίων το 2021 στην Ελλάδα, οι συνολικές επενδύσεις, ως ποσοστό του ΑΕΠ, υστερούν σημαντικά τε τελευταία χρόνια, που συμπίπτουν με τα Μνημόνια, από τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωζώνης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Συγκεκριμένα, ενώ το 2004 οι ελληνικές ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου αντιπροσώπευαν το 22,1% και ήταν στα ίδια ή υψηλότερα επίπεδα από τα αντίστοιχα στην Ευρωζώνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και στον ΟΟΣΑ, το 2020, για το οποίο έχω στοιχεία, το ποσοστό αυτό είχε πέσει στο 13,1% του ΑΕΠ, ενώ στις παραπάνω ζώνες παρέμεινε σχεδόν στα ίδια επίπεδα.

Ύστερα, ενώ μετά το 1981 εισέρρευσαν στη χώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση με τη μορφή των τεσσάρων πακέτων και ΕΣΠΑ πάνω από 250 δις. ευρώ, από μελέτες προκύπτει ότι δεν είχαν τον ανάλογο αναπτυξιακό συντελεστή στην οικονομία, μολονότι ψηφίστηκαν πάνω από 140 αναπτυξιακοί νόμοι (οι περισσότεροι επαναλάμβαναν τη συνταγματική προστασία και ενίσχυση των ξένων επενδύσεων!) και πάνω από 50 νόμους για τον οργανωτικό και λειτουργικό εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα, καταρτίζονταν κάθε χρόνο τα περιβόητα προγράμματα σύγκλισης ή τα μετέπειτα προγράμματα μεταρρυθμίσεων, τα οποία, κατά κανόνα, παρέμεναν ανενεργά, στα χαρτιά. Σύμφωνα με µελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) ο μέσος όρος αύξησης των εισροών Ξένων Άµεσων Επενδύσεων στην Ελλάδα είναι μόνο 166%, έναντι 1107% στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης!

15 περιπτώσεις ύφεσης παρά τα πακέτα εκατοντάδων δις. ευρώ!!!

Δυστυχώς, παρά την εισροή των επενδυτικών αυτών κεφαλαίων, η χώρα μας ταλανίστηκε την περίοδο αυτή από 15 περιπτώσεις ύφεσης και μόνο 18 περιπτώσεις ανάπτυξης πάνω από 3% και καμία πάνω μία πάνω από 7% (1978). Πάντως, οι περιπτώσεις με ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης (πάνω από 4%) είναι μόνο… οκτώ! Ύστερα, μολονότι ψηφίστηκαν πολλοί αναπτυξιακοί νόμοι, όπως προαναφέρθηκε, όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, αλλά οξύνθηκαν κιόλας οι περιφερειακές ανισότητες λόγω της υπερσυγκέντρωσης της βιομηχανίας στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη).

Η διαπίστωση είναι πιο απογοητευτική για τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες, μολονότι όλοι ομολογούν και έτσι είναι ότι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής βιομηχανίας, σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών, μετά από 40 χρόνια πορείας εντός της ΕΕ και εισροής ποταμού κοινοτικών πόρων, εξακολουθούν να έχουν το 50% της παραγωγικότητας των αντίστοιχων ευρωπαϊκών, να δημιουργούν σήμερα 30% λιγότερη προστιθέμενη αξία σε σχέση με το 2008, όταν στην Πορτογαλία δημιουργούν 18% περισσότερη και έχουν εξαγωγές προϊόντων αξία 20 δισεκατομμυρίων ευρών έναντι 33 δισεκατομμυρίων στην Πορτογαλία!

Τέσσερα κοινοτικά πακέτα και ΕΣΠΑ, αλλά και ύφεση!

Υπενθυμίζω το πρώτο μεγάλο πακέτο το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 1989-1993, γνωστό ως «Πακέτο Ντελόρ» από το όνομα του Γάλλου σοσιαλιστική προέδρου της Κομισιόν (7,2 περίπου δισ. ECU, που με την εθνική συμμετοχή και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα θα έφτανε συνολικά τα 14,3 δισ. ECU), αλλά ορισμένα ποσά θα μεταφέρθηκαν στο επόμενο Β΄ΚΠΣ (1994-1999), συνολικού ποσού 14,3 δις. ευρώ, το Γ΄ΚΠΣ (2000-2006) ποσού 22,7 δις. ευρώ (με περισσότερα προβλήματα στη διαχείρισή του!), το Δ’ ΚΠΣ (2007-2013) με τη νέα ορολογία: ΕΣΠΑ (Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς), ποσού 24,3 δις. ευρώ (πάλι με σοβαρά προβλήματα διαχείρισης), το ΕΣΠΑ 2014-2020 ποσού 20,38 δις. ευρώ (συμμετοχή της ΕΕ) και 5,18 δις. ευρώ (εθνική συμμετοχή), με απορρόφηση που δεν ήταν η καλύτερη, αφού

μέχρι τις αρχές του 2020 είχε μπει στα ελληνικά ταμεία το 87% των ευρωπαϊκών πόρων, όμως η εκτέλεση ήταν ακόμη στο 35%, που ήταν η 5η χειρότερη επένδυση στην ΕΕ) και το τελευταίο ΕΣΠΑ της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2021-2027, ύψους σχεδόν 20 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ανέφερα αυτούς ποταμούς επενδυτικών πόρων που εισέρευσαν στη χώρα μας σε όλη αυτή την περίοδο, διότι, ενώ δεν κατάφεραν να αποτελέσουν έναν αναπτυξιακό καταλύτη, σήμερα συνεχώς επικαλούμεθα για τους ρυθμούς ανάπτυξης γύρω στο 6% – 7% που θα εξασφαλίσει η χώρα μας μακροπρόθεσμα το περιβόητο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που κάθε φορά που το ακούω μού θυμίζει τον … Άγιο Παντελεήμονα, στον οποίο, κατά την ελληνική λαϊκή ρήση, πάνε όλοι στραβοί και κουτσοί για γιατριά!

Διαβάστε επίσης: ΑΔΜΗΕ: Βασικός πυλώνας η οριζόντια ενσωμάτωση της βιώσιμης ανάπτυξης

Μόνο αν γίνουν οι 60 μεταρρυθμίσεις

Ειλικρινά, διερωτάται κανείς τι είναι τα 31,16 δις. ευρώ (18,43 δις. ευρώ με τη μορφή επιχορηγήσεων και 12,73 δις.με τη μορφή δάνειών) έως το 2026 που θα πάρει η χώρα με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μπροστά στα προηγούμενα 250 δις. ευρώ (πάνω από ένα ΑΕΠ!) ή τα … 500 δις. ευρώ περίπου που με τη μορφή ακαθάριστων πάγιων επενδύσεων διοχετεύθηκαν στην ελληνική οικονομία μόνο από το 2006 έως σήμερα; Και το ερώτημα αυτό γίνεται απελπισίας αν ρίξει κανείς μια ματιά στον παρατιθέμενο πίνακα, τον οποίο κατάρτισα με τη βοήθεια επίσημων στοιχείων. Οι διαπιστώσεις είναι απογοητευτικές:

Πρώτον, αυτές οι επενδύσεις ποσού 500 περίπου δις. ευρώ τα τελευταία 15 χρόνια αντί θετικής συμβολής στη μεγέθυνση του ΑΕΠ είχαν αρνητική κατά 10 περίπου ποσοστιαίες μονάδες. Από τα κεφάλαια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και υλοποίηση «Ελλάδα 2.0» η κυβέρνηση εκτιμά ότι θα ενισχυθεί το ΑΕΠ μακροπρόθεσμα (τα προσεχή έξι χρόνια) κατά έξι ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες. Αυτός ο στόχος, σε πείσμα της άφρονος διαχειριστικής πολιτικής των προηγούμενων δεκαετιών μπορεί να επιτευχθεί αν η κυβέρνηση εφαρμόσει με συνέπεια όλα αυτά που έχει ανακοινώσει, δηλαδή θα γίνει το Ταμείο αυτό ένα ισχυρό χρηματοδοτικό εργαλείο εξαετούς διάρκειας, με την ενίσχυση 107 επενδυτικών προτάσεων, υπό την προϋπόθεση ότι θα υλοποιηθούν οι 68 μεταρρυθμίσεις με στόχο τα κεφάλαια αυτά να κινητοποιήσουν συνολικές επενδύσεις 60 δις. στη χώρα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Για τον λόγο αυτό αναφέρθηκα στην αρχή του σημειώματος για την ευθύνη ή την πρόκληση που αποτελούν για τον κ. Γεωργιάδη και την κυβέρνηση τα τέσσερα ρεκόρ που επετεύχθησαν στο 2021 και, πιθανόν, και το 2022 και τα επόμενα χρόνια. Αν δεν υλοποιηθούν οι μεταρρυθμίσεις αυτές και συνεχιστεί η ίδια πολιτική διαχείρισης των προηγούμενων παχυλότερων πακέτων, τότε και τα κεφάλαια αυτά, όπως και τα ρεκόρ θα είναι … «τζούφια», όπως και τα προηγούμενα!

Δεύτερον, από τον ίδιο πίνακα προκύπτει και μία άλλη απογοητευτική διαπίστωση, ότι δηλαδή καταντούν … «τζούφιες» και οι εξαγωγές στη συμβολή τους στο ΑΕΠ, καθώς το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών (εξαγωγές – μείον εισαγωγές) μείωσε αλγεβρικά (αθροιστικά το ΑΕΠ κατά την περίοδο 2006 – 2021 κατά 8,6 ποσοστιαίες μονάδες. Δηλαδή, ενώ οι εξαγωγές με τον σημαντικό ρυθμό αύξησής τους ενίσχυσαν

την ίδια περίοδο το ΑΕΠ κατά 10 ,4 ποσοστιαίες μονάδες, την ίδια περίοδο οι εισαγωγές με τη σημαντική τους αύξηση (η αύξηση των εισαγωγών συμβάλλει αρνητικά στη διαμόρφωση του ΑΕΠ!) μείωσαν το ΑΕΠ κατά 19 ποσοστιαίες μονάδες. Έτσι, το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ήταν αρνητικό κατά 8,6 ποσοστιαίες μονάδες, όπως προαναφέρθηκε. Πρόκειται για μιαν ακόμα συμφορά για την ελληνική οικονομία, καθώς οι εισαγωγές δεν αφορούν, όπως θα περίμενε κανείς , κατά μεγάλο μέρος κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, αλλά … σκόρδα, κρεμμύδια, πατάτες, κρέατα κι άλλα που κάποτε σάπιζαν εν αφθονία στα αγροτικά νοικοκυριά και χωράφια (σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών, το 2020 στη χώρα μας οι επενδύσεις ήταν 2,5 φορές μικρότερες από το 2008, ενώ οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό ήταν μειωμένες κατά 53%!!!).

Πίνακας 1: Αρνητική η συμβολή των επενδύσεων και των εισαγωγών στη διαμόρφωση του ΑΕΠ!