Global Gateway: Συμφωνία για τόνωση των επενδύσεων σε χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού

H απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον νέο Δρόμο του Μεταξιού της Κίνας (Belt and Road) με έργα υποδομής που επεκτείνονται σε όλον τον κόσμο φαίνεται ότι επιτέλους έχει αρχίσει να λαμβάνει «σάρκα και οστά».

Τα εμβληματικά έργα της ευρωπαϊκής Global Gateway επιδιώκουν να προσφέρουν στις αναπτυσσόμενες χώρες μια εναλλακτική λύση στη στρατηγική μεγαλοπρέπεια της Κίνας στην Πρωτοβουλία Belt and Road, μέσω της οποίας το Πεκίνο προβάλλει τη δύναμή του κατά μήκος στρατηγικών εμπορικών οδών μέσω λιμενικών εγκαταστάσεων, ενεργειακών προγραμμάτων και δικτύων τηλεπικοινωνιών.

Global Gateway: Με 70 παγκόσμια projects απαντά στον κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψαν σήμερα συμφωνίες συνολικού ύψους 4 δισεκατομμυρίων ευρώ, οι οποίες συνίστανται σε συμφωνία εγγύησης που θα κινητοποιήσει έως 3,5 δισ. ευρώ υπό μορφή δανείων και 500 εκατ. ευρώ από συνεισφορά του καταπιστευματικού ταμείου, για τη στήριξη επιχειρήσεων στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) έως το 2027.

Η συμφωνία σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα για την εφαρμογή της στρατηγικής Global Gateway της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο και για την επίτευξη αναπτυξιακού αντικτύπου, επιτρέποντας στην ΕΤΕπ να ενισχύσει όχι μόνο τις δημόσιες αλλά και τις ιδιωτικές επενδύσεις σε βασικούς τομείς όπως η ψηφιοποίηση, το κλίμα και η ενέργεια, οι μεταφορές και η υγεία στις χώρες-εταίρους.

Επικρίσεις

Η Δύση έχει αντιμετωπίσει επανειλημμένες επικρίσεις ότι οι προσπάθειές της να «απειλήσει» το Belt and Road είναι πολύ κατακερματισμένες και αργές.

Χωρίς πυξίδα στον νέο «Δρόμο του Μεταξιού» της Κίνας – Πώς καταρρέουν τα mega-projects

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είπε σε μια συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ τον περασμένο Δεκέμβριο ότι το μπλοκ πρέπει να ανεβάσει το παιχνίδι του και να επιτύχει ορατά αποτελέσματα σύντομα. Αυτή η συνάντηση οδήγησε στην επιλογή της πρώτης παρτίδας έργων.

Οι δύο πυλώνες της συμφωνίας

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση, η σημερινή συμφωνία αποτελείται από δύο μέρη.

Πρώτον, η συμφωνία εγγύησης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη+ (ΕΤΒΑ+), που συστάθηκε από τον μηχανισμό NDICI – Global Europe (Μηχανισμός Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας – Παγκόσμια Ευρώπη). Η συμφωνία αυτή θα επιτρέψει στην ΕΤΕπ να χορηγήσει δάνεια ύψους έως και 3,5 δισ. ευρώ με ευνοϊκούς όρους για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ευκαιριών, ιδίως για τις γυναίκες και τους νέους, και τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης στις χώρες-εταίρους της ΕΕ, σύμφωνα με τη στρατηγική Global Gateway. Σχετικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο θα χρησιμοποιηθούν οι πόροι αποτελεί η συμφωνία που υπογράφτηκε από την ΕΤΕπ και τις τοπικές τράπεζες NMB και KCB-Tanzania την περασμένη εβδομάδα στο Επιχειρηματικό Φόρουμ ΕΕ-Τανζανίας. Τα πιστωτικά όρια που υποστηρίζονται από την εγγύηση θα επιτρέψουν την αποδέσμευση 270 εκατ. ευρώ υπέρ των τριών τοπικών τραπεζών της Τανζανίας, οι οποίες θα χρηματοδοτήσουν έργα που απευθύνονται ιδίως στις γυναίκες και προωθούν τη γαλάζια οικονομία.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο μηχανισμός για την αλυσίδα αξίας για πράσινη γεωργία στην Αφρική. Παρέχει χρηματοδότηση σε ενδιάμεσους φορείς σε ολόκληρη την υποσαχάρια Αφρική για τη χορήγηση δανείων σε επιλέξιμες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που δραστηριοποιούνται σε αλυσίδες αξίας γεωργικών προϊόντων διατροφής. Το μέσο μέγεθος των πιστωτικών ορίων που θα χορηγηθούν στις τοπικές τράπεζες θα κυμανθεί, κατά μέσο όρο, μεταξύ 10-25 εκατ. ευρώ.

Δεύτερον, συνεισφορά της ΕΕ ύψους 500 εκατ. ευρώ στο Καταπιστευματικό Ταμείο ΑΚΕ, το οποίο συστάθηκε και τελεί υπό τη διαχείριση της ΕΤΕπ, ώστε να καταστούν δυνατές δραστηριότητες υψηλού αντικτύπου, οι οποίες δεν θα ήταν διαφορετικά εφικτές. Θα στηρίξει, για παράδειγμα, μικρούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε περιοχές χωρίς σύνδεση με το δίκτυο. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατός ο αυτόνομος εφοδιασμός με ηλεκτρική ενέργεια, θα βελτιωθούν τα μέσα βιοπορισμού των πολιτών και θα περιοριστούν η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και η αύξηση των τιμών της ενέργειας.

Η συμφωνία έρχεται να προστεθεί στη συμφωνία εγγύησης ύψους 26,7 δισ. ευρώ για τον δημόσιο δανεισμό την οποία υπέγραψαν η ΕΕ και η ΕΤΕπ τον Μάιο του 2022. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη νέες δημόσιες επενδύσεις για την ανάπτυξη της στρατηγικής Global Gateway. Στο πλαίσιο αυτό χορηγείται, για παράδειγμα, ένα καλυπτόμενο από την ΕΕ δάνειο της ΕΤΕπ για την αστική κινητικότητα για τη Σενεγάλη, το οποίο υπογράφτηκε χωριστά στο φόρουμ της ΕΤΕπ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Ομάδα Ευρώπη» για την πράσινη οικονομία στη Σενεγάλη, η οποία αποσκοπεί στη στήριξη βιώσιμων και ψηφιακών πόλεων, καθώς και στην ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων μεταφορών στο Ντακάρ. Η δράση αυτή παρουσιάζει τις ευρωπαϊκές επενδύσεις στον στρατηγικό διάδρομο Ντακάρ-Αμπιτζάν με στόχο την εδραίωση των οικονομικών ανταλλαγών στην περιοχή, την ενίσχυση της περιφερειακής ολοκλήρωσης και την τόνωση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Το πλαίσιο της συμφωνίας

Η σημερινή συμφωνία εγγύησης υπογράφεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη+ (ΕΤΒΑ+). Αποτελεί μέρος του επενδυτικού πλαισίου της ΕΕ για την εξωτερική δράση και εξασφαλίζει παγκόσμια κάλυψη για τον συνδυασμό μέσων, τις εγγυήσεις και άλλες χρηματοοικονομικές πράξεις. Περιλαμβάνεται στο μακροπρόθεσμο πρόγραμμα προϋπολογισμού της ΕΕ για την εξωτερική δράση — NDICI-Global Europe. Το επιχειρησιακό συμβούλιο του ΕΤΒΑ+ συστάθηκε στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος προϋπολογισμού.

Το ΕΤΒΑ+ αντλεί χρηματοδοτικούς πόρους για βιώσιμη και συμπεριληπτική οικονομική ανάπτυξη από τον ιδιωτικό τομέα. Θα υποστηρίζει τις επενδύσεις στις χώρες-εταίρους για τη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, την ενίσχυση των δημόσιων και ιδιωτικών υποδομών, την προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της βιώσιμης γεωργίας, και τη στήριξη της ψηφιακής οικονομίας.

Οι εγγυήσεις που παρέχει το μέσο χρησιμοποιούνται για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και την αξιοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και άλλα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Οι εγγυήσεις του ΕΤΒΑ+ παρέχονται υπό ευνοϊκούς και ιδιαίτερα ανταγωνιστικούς όρους. Δίνουν τη δυνατότητα στους ιδιώτες επενδυτές να χρηματοδοτούν έργα σε πιο απαιτητικές αγορές, αναλαμβάνοντας τους κινδύνους που ενέχουν τα πιο ασταθή περιβάλλοντα και αποφεύγοντας παράλληλα τις στρεβλώσεις της αγοράς. Επειδή το ΕΤΒΑ+ καλύπτει μέρος των κινδύνων, οι εταίροι αναπτυξιακής χρηματοδότησης της Ένωσης μπορούν να συνδυάσουν τις εγγυήσεις του ΕΤΒΑ+ με τους δικούς τους πόρους, οι οποίοι με τη σειρά τους θα προσελκύσουν επιπλέον επενδυτές. Το μέσο διαθέτει 40 δισ. ευρώ σε ικανότητα εγγυήσεων.

Τα επενδυτικά προγράμματα υλοποιούνται μέσω δύο κύριων οδών:

Σε εταιρική σχέση με την ΕΤΕπ, η ΕΕ παρέχει εγγύηση ύψους 26,7 δισ. ευρώ για χρηματοδότηση με σκοπό τη στήριξη επενδύσεων σε τομείς όπως η καθαρή ενέργεια, οι πράσινες υποδομές και η υγεία. Η εγγύηση θα έχει τον μέγιστο αντίκτυπο στις επενδύσεις της Global Gateway στις χώρες-εταίρους όπου ο κίνδυνος αθέτησης δημόσιου χρέους και άλλοι κίνδυνοι του δημόσιου τομέα εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό εμπόδιο. Η σημερινή συμφωνία για ειδική εγγύηση και συνεισφορά του καταπιστευματικού ταμείου της ΕΕ για δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα στις χώρες ΑΚΕ αποτελεί μια προσθήκη που θα έχει μεγαλύτερο συνολικό αντίκτυπο.

Στο πλαίσιο της ανοικτής αρχιτεκτονικής του ΕΤΒΑ+, η ΕΕ παρέχει εγγύηση έως και 13 δισ. ευρώ έως το 2027. Η εγγύηση αυτή θα διατεθεί από διάφορους εταίρους υλοποίησης, δηλ. διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (συμπεριλαμβανομένης της ΕΤΕπ) και ευρωπαϊκά ιδρύματα αναπτυξιακής χρηματοδότησης με στόχο την κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων για τη στήριξη των χωρών-εταίρων μας στην επίτευξη των ΣΒΑ. Τον Δεκέμβριο του 2022, το επιχειρησιακό συμβούλιο του ΕΤΒΑ+ γνωμοδότησε θετικά για τη χορήγηση χρηματοδοτικών εγγυήσεων ύψους 6,05 δισ. ευρώ για τη στήριξη 40 επενδυτικών προγραμμάτων στην υποσαχάρια Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ασία/ Ειρηνικό· πρόκειται για το πρώτο κονδύλιο στο πλαίσιο του προγράμματος ανοικτής αρχιτεκτονικής του ΕΤΒΑ+.