Πρωτοπόρες Ελληνίδες στην πολιτική και κοινωνική ζωή

Εβδομήντα ένα χρόνια μετά την κατάκτηση των γυναικών για το δικαίωμα στην ψήφο, οι γυναίκες αγωνίζονται ακόμη για το δικαίωμα στη συμμετοχή. Στο αίτημα της συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων και κατά συνέπεια και στο Κοινοβούλιο, συμπυκνώνεται το σύνολο των ιστορικών αδικιών και των ανισοτήτων που υπάρχουν ακόμα, παρά τα μεγάλα επιτεύγματα και τις κατακτήσεις των γυναικών, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες.

Για να μπορέσουν οι Ελληνίδες να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου χρειάστηκαν δεκαετίες έντονων γυναικείων αγώνων. Έπειτα από προσπάθειες πολιτικών προσώπων, όπως η πρόταση του τότε Πρωθυπουργού Δημήτριου Γούναρη το 1921 για την γυναικεία ψήφο, επιτεύχθηκε ο στόχος για την συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική ζωή της χώρας.

Πρωτεργάτης στον αγώνα για τη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά πράγματα της χώρας στάθηκε το φεμινιστικό κίνημα του οποίου η σημαντικότερη εκπρόσωπος ήταν η Καλλιρρόη Παρρέν, εκδότρια του περιοδικού Εφημερίς των Κυριών. Η απαίτηση για τη χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, οδήγησε στη σύσταση πολλών γυναικείων οργανώσεων, με αποτέλεσμα κατόπιν πιέσεων το προεδρικό διάταγμα της 5ης Φεβρουαρίου 1930 αναγνώριζε το δικαίωμα του εκλέγειν για τις Ελληνίδες, αλλά μόνο για τις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές και μόνο για τις εγγράμματες άνω των 30 ετών.

439 Ελληνίδες ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές το 1934

Για πρώτη φορά οι Ελληνίδες ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. Δεν είχαν όλες εκλογικό δικαίωμα, αλλά μόνο όσες είχαν κλείσει τα 30 χρόνια και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού. Στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας γράφτηκαν μόλις 2.655 κυρίες, από τις οποίες ψήφισαν τελικά μόνο 439.

Χαρακτηριστικό του κλίματος της εποχής ήταν η άρνηση της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη να ψηφίσει, η οποία υποστήριζε πως ψήφο θέλουν μόνο οι άσχημες και όσες αποφεύγουν να κάνουν παιδιά!

Με την δικτατορία Μεταξά, την Κατοχή και τον Εμφύλιο το δικαίωμα των Ελληνίδων στο εκλέγειν και εκλέγεσθαι μπήκε στον πάγο.

Η πλήρης κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών ψηφίστηκε στις 28 Μαΐου του 1952, χωρίς όμως τελικά να συμμετάσχουν στις εκλογές του Νοεμβρίου, λόγω μη έγκαιρης ενημέρωσης των εκλογικών καταλόγων.

Στις 7 Δεκεμβρίου 1952 πέθανε ο βουλευτής του Ελληνικού Συναγερμού Βασίλειος Μπακονίκας. Το κόμμα του Αλέξανδρου Παπάγου είχε κατακτήσει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952. Επειδή δεν υπήρχε επιλαχών βουλευτής  καθώς οι εκλογές είχαν διενεργηθεί με το πλειοψηφικό σύστημα, χρειάστηκε να γίνει αναπληρωματική εκλογή.

Αυτή προκηρύχθηκε για τις 18 Ιανουαρίου 1953 και ο Παπάγος όρισε υποψήφια την Ελένη Σκούρα, θέλοντας η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής θα ήταν του κόμματος του. Το Κέντρο (ΕΠΕΚ – Φιλελεύθεροι), όρισε και αυτό μία γυναίκα, τη Βιργινία Ζάννα (γιαγιά του προέδρου της ΝΔ, Αντώνη Σαμαρά). Τρεις ακόμη Ελληνίδες συμμετείχαν στα ψηφοδέλτια χωρίς να πετύχουν εκλογή: η Σταυρούλα Κωστοπούλου, η Μερόπη Βασιλικού και η Αγγελική Τσάκωνα

Μέχρι την δικτατορία του 1967, οι Ελληνίδες που είχαν εκλεγεί στο βουλευτικό αξίωμα ήταν μόλις 8. Αυτές ήταν: Σκούρα Ελένη με το Ελληνικό Συναγερμό το 1952,  Τσαλδάρη Λίνα με την Ε.Ρ.Ε το 1956 και το 1958, Θανασέκου Βάσω με την Ε.Δ.Α το 1956 και το 1958, Μπενά Ελένη με την Ε.Δ.Α το 1958 και το 1961, Σβώλου Μαρία με την Ε.Δ.Α το 1958 και το 1961, Γιάννου Ασημίνα με την Ε.Δ.Α. το  1961, Γυφτοδήμου – Καραγιώργη Μαρία με την Ε.Δ.Α το 1963 και το 1964, και η Λάμπρου Ηρώ με την Ένωση Κέντρου το 1964.

Η πρώτη Βουλευτής Ελένη Σκούρα

Ελένη Σκούρα

Γεννήθηκε το 1900 στο Βόλο. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου είχε εγκατασταθεί από το 1915. Η κοινωνική της δράση άρχισε μετά τη Μικρασιατική καταστροφή , με τη συμμετοχή της σε μεγάλη επιτροπή για την περίθαλψη των προσφύγων. Το 1925 ήταν αντιπρόεδρος του “Ασύλου Ορφανών θηλέων” και του Βρεφοκομείου “Αγιος Στυλιανός”. Το 1937 ήταν αντιπρόεδρος της Χ Ε Ν Θ.

Στην κατοχή φυλακίστηκε από τους Γερμανούς για εθνική δράση . Το 1945 ίδρυσε τον “Εθνικό Σύνδεσμο Ελληνίδων Θεσσαλονίκης”. Το 1946 ήταν πρόεδρος της “Φανέλας του Στρατιώτη”. Την ίδια εποχή σαν εντεταλμένη του εράνου “Βορείων Επαρχιών” ίδρυσε στο Νομό Σερρών πολλά ‘σπίτια του παιδιού”.

Το 1952 εκλέγεται με την παράταξη Ελληνικός Συναγερμός πρώτη Ελληνίδα βουλευτής.

Το 1954 ήταν πρόεδρος της “Ελληνικής Ομοσπονδίας Επαγγελματιών και Επιχειρηματιών’. Συμμετείχε στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής “Ενωσης στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Το 1960 ήταν πρόεδρος της “Ελληνικής Μέριμνας’ και ίδρυσε Παιδικό Σταθμό για 200 παιδιά εργαζόμενων μητέρων . Το 1966 ήταν πρόεδρος του “Συνδέσμου Ενίσχυσης Κοινωνικής Ψυχιατρικής”.

Βραβεύτηκε με το μετάλλιο Εξαίρετων πράξεων , του Ταξιάρχη Ευποιϊας, το χρυσό μετάλλιο Ροταριανού Ομίλου Θεσσαλονίκης και το χρυσό μετάλλιο Αγίου Δημητρίου.

Έφυγε από τη ζωή το 1993.

Η πρώτη Ελληνίδα με χαρτοφυλάκιο: Λίνα Τσαλδάρη

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1887. Ασχολήθηκε με έργα κοινωνικής πρόνοιας και πολιτισμού και συνέβαλε στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων της γυναίκας στην Ελλάδα.

Στους Βαλκανικούς πολέμους, καθώς και σε όλους τους μετέπειτα πολέμους, εργάστηκε σαν εθελόντρια αδελφή του Ε.Ε.Σ.. στον οποίο υπήρξε επιθεωρήτρια εθελόντρια αδελφή.

Στις εκλογές του 1956 και του 1958 εξελέγη βουλευτής της Ε.Ρ.Ε. στην περιφέρεια Αθηνών. Το 1956-1958 διετέλεσε Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας. Επί τρία χρόνια αντιπροσώπευε την Ελλάδα στην “Επιτροπή της θέσης της γυναίκας” στον OHE.

Πήρε μέρος σε πολλά συνέδρια της Διακοινοβουλευτικής Ενωσης, της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας Παιδιού κ.α. Υπήρξε πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Γυναικείων Σωματείων του Π.Ι.Κ.Π.Α.. της Σχολής Επισκεπτριών Αδελφών Νοσοκόμων, του Συνδέσμου Φίλων Στρατού, της Εθνικής Επιτροπής UNESCO.

Πήρε τιμητικές διακρίσεις όπως: Ανώτερος Ταξιάρχης Ευποιίας, Χρυσούς Σταυρός Γεωργίου Α!, Μετάλλιον εξαίρετων πράξεων (τρεις φορές), Αργυρούν μετάλλιον Ε.Ε.Σ., Μετάλλια Βαλκανικών Πολέμων, Βουλγαρικού Πολέμου, Ερυθρού Σταύρου Βασίλισσας Ολγας 1914. Ε.Ε.Σ. 1940-1941. Σιδηρούς Σταυρός Βορείου Ηπείρου 1913 και Σταυρός Εθνικού Αγώνα Ε.Ε.Σ. Έφυγε από τη ζωή το 1981.

Η πρώτη Ελληνίδα Δήμαρχος: Μαρία Δεσύλλα – Καποδίστρια

Η Μαρία Δεσύλλα – Καποδίστρια γεννήθηκε στην Αθήνατο 1898. Ήταν κόρη του Γεωργίου Καποδίστρια, γιου του Αντωνίου, ο οποίος ήταν γιος του Γεωργίου, αδελφού του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.

Το 1935 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά με τον Σταμάτιο Δεσύλλα, Κερκυραίο βιομήχανο και δήμαρχο Κέρκυρας, τον οποίο αντικατέστησε στη δημαρχία το 1956 μετά τον θάνατό του. Συγκεκριμένα στις αναπληρωματικές εκλογές που ακολούθησαν, εξελέγη με 5.365 ψήφους σε σύνολο 10.207. Στον δημαρχιακό θώκο παρέμεινε μέχρι το 1959

Η γυναίκα που πρωτοπόρησε στην Εθνική Τράπεζα: Θηρεσία Περαγάλλου

Το 1911 η Θηρεσία Περαγάλλου περνούσε για πρώτη φορά την πόρτα της Εθνικής Τράπεζας, αποτελώντας την πρώτη γυναίκα υπάλληλο που προσελήφθη «διά βοηθητικάς εργασίας». Λίγα χρόνια αργότερα – το 1916 – η διοίκηση της τράπεζας αποφάσισε τη συστηματική ένταξη γυναικών στην υπηρεσία, ενώ το 1924 δημιουργείται ο «Σύλλογος των εν τη Εθνική Τραπέζη Εργαζομένων Γυναικών». Μέχρι το 1930 στην ΕΤΕ απασχολούνταν 379 γυναίκες δίπλα σε 1.432 άνδρες.

Σήμερα στην ΕΤΕ οι γυναίκες αποτελούν:

Το 54% του ανθρώπινου δυναμικού

Το 31% του Διοικητικού Συμβουλίου

Στην κεντρική διοικητική ομάδα βρίσκονται οκτώ γυναίκες και

Στις ανώτερες θέσεις του δικτύου των καταστημάτων το 58% είναι γυναίκες.

Η πρώτη Πρόεδρος Δημοκρατίας, η πρώτη Γ.Γ. του ΚΚΕ και η πρώτη Κομματάρχης

Στις ημέρες μας ζούμε την Ελληνίδα στο ύπατο αξίωμα της χώρας με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η Αλέκα Παπαρρήγα υπήρξε επί μακρόν Γενική Γραμματέας του ΚΚΕ, ενώ η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά επίχρόνια υπήρξε Πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ (ΠΑΣΟΚ).

Από τις σουφραζέτες και τις φεμινίστριες που άρχισαν να απαιτούν την ισότητα που δικαιωματικά κατείχαν από το Σύνταγμα του !864, στις πρώτες βουλευτές, υπουργούς, έως την σημερινή κατάσταση πέρασαν δεκαετίες αγώνων των Ελληνίδων. Οι κόποι και τα βάσανα αυτών των γυναικών δίνουν το μάθημα είναι ότι η κατάκτηση δικαιωμάτων απαιτεί κόπους και θυσίες, αλλά και ότι ο επιμένων νικά.

Η Ελληνίδα ξεκινώντας από το μηδέν πέτυχε να φτάσει την κορυφή και να παραμείνει εκεί, αποκτώντας καθοριστικής σημασίας ρόλο στην πολιτική σκηνή, με τη γνώμη και την ψήφο της να ασκούν επιρροή στα κοινά της χώρας.