Ελληνική οικονομία: Δύο «μαξιλάρια» και ένας «κόφτης» – Οι παροχές

Σε περίπου ένα μήνα από τώρα θα πραγματοποιηθούν νέες εθνικές εκλογές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής και εφόσον επαναληφθεί το αποτέλεσμα της κάλπης της περασμένης Κυριακής, τότε η Νέα Δημοκρατία αναμένεται να είναι η επόμενη κυβέρνηση με ισχυρή αυτοδυναμία λόγω και του μπόνους των 40 – 50 εδρών που ο προβλέπει ο νέος εκλογικός νόμος. Ο επόμενος υπουργός Οικονομικών, που ακόμη κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποιος θα είναι – αν και κάποιοι πιθανολογούν ότι θα συνεχίσει να είναι ο κ. Χρήστος Σταϊκούρας που θεωρείται επιτυχημένος στο έργο του την περασμένη τετραετία –  θα «βρει» στο γραφείο του δύο σημαντικά «μαξιλάρια» αλλά και έναν «κόφτη» και τα οποία θα αποτελέσουν πυξίδα για τις όποιες αποφάσεις λάβει την επόμενη τετραετία. Το πρώτο «μαξιλάρι» έχει να κάνει με την αλματώδη αύξηση των εσόδων του φετινού προϋπολογισμού που εξασφαλίζουν κεφάλαια για πολιτικές μείωσης φόρων, εισφορών αλλά και νέες παροχές επιδομάτων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας.

Το δεύτερο «μαξιλάρι» βασίζεται στις εαρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ανεβάζει και άλλο τον πήχη της ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια και συγκεκριμένα τοποθετεί την ανάπτυξη στο 5,9% για το 2022 (από 5,5% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψή της), στο 2,4% για το 2023 (διπλάσιο ποσοστό αύξησης σε σύγκριση με την προηγούμενη πρόβλεψή της που ήταν στο 1,2%) και στο 1,9% για το 2024 (χαμηλότερα κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2,2% που είχε προβλέψει το περασμένο Φεβρουάριο).

Ελληνική οικονομία: Τα 10+1 «καυτά» μέτωπα μετά τις εκλογές

Πέραν όμως από τα σημαντικά «μαξιλάρια» που θα βρει ο επόμενος υπουργός Οικονομικός θα αντιμετωπίσει και έναν ισχυρό «κόφτη που δεν είναι άλλος από τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες που πρόκειται να επιβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του νέου συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης καθώς επιστρέφει η δημοσιονομική πειθαρχία τέσσερα χρόνια μετά την χαλάρωση που είχε αποφασιστεί για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της υγειονομικής κρίση του κορωνοϊού αλλά και της ακρίβειας που σάρωσε τα νοικοκυριά μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.

«Καλπάζουν» τα έσοδα του κράτους

Η πορεία του εφετινού προϋπολογισμού έχει ανοίξει το δρόμο ώστε ο νέος υπουργός Οικονομικών να μπορέσει να κάνει πράξη τις όποιες μεταρρυθμιστικές αποφάσεις λάβει η επόμενη κυβέρνηση για μείωση φορολογίας, αύξηση συντάξεων, αύξηση μισθών Δημοσίων υπαλλήλων αλλά, μείωση εισφορών, βελτίωση των επιδομάτων.

Ειδικά τα έσοδα κινούνται πέρα από κάθε προσδοκία και τα δημόσια ταμεία γεμίζουν από Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης, φόροι εισοδήματος και ακινήτων. Σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού της περιόδου Ιανουαρίου – Απριλίου 2023, που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, παρουσιάζεται πρωτογενές πλεόνασμα 2,434 δισ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 869 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς ελλείμματος 799 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2022. Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 21,042 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 2,496 δισ. ευρώ ή 13,5% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023. Η υπερεκτέλεση αυτή οφείλεται κυρίως στα αυξημένα φορολογικά έσοδα του τετραμήνου, στην είσπραξη ποσού 603 εκατ. ευρώ από ANFAs που αφορούν κέρδη από ελληνικά ομόλογα τα οποία έχουν στην κατοχή τους κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης και τα οποία επιστρέφονται στην Ελλάδα και στα αυξημένα έσοδα του ΠΔΕ.

Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 17,870 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,635 δισ. ευρώ ή 10,1% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023. Τμήμα της αύξησης αυτής, ποσού 470 εκατ. ευρώ περίπου, αφορά την παράταση της προθεσμίας πληρωμής των τελών κυκλοφορίας μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2023, ενώ είχε εκτιμηθεί ότι το ποσό αυτό θα εισπραττόταν κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2022. Το υπόλοιπο ποσό της υπερεκτέλεσης προέρχεται από την καλύτερη απόδοση των φόρων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, του προηγούμενου έτους που εισπράχθηκαν σε δόσεις μέχρι και το τέλος Φεβρουαρίου 2023, όσο και από την καλύτερη απόδοση του ΦΠΑ τρέχοντος έτους.

Θετικές οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας τόσο για το περασμένο έτος όσο και για το τρέχον αλλά και για το επόμενο θα κινηθεί πάνω από το μέσο όρο της ευρωζώνης, σύμφωνα με τις εαρινές οικονομικές προβλέψεις της. Για την ευρωζώνη, η Επιτροπή προβλέπει ανάπτυξη 3,5% το 2022 (για την Ελλάδα 5,9%), 1,1% το 2023 (για την Ελλάδα 2,4%) και 1,6% το 2024 (για την Ελλάδα 1,9%)

Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, η Επιτροπή εκτιμά ότι στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 9,3% το 2022 και προβλέπει ότι θα μειωθεί στο 4,2% το 2023 και στο 2,4% το 2024. Για την ευρωζώνη, η Επιτροπή εκτιμά ότι ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 8,4% το 2022 και προβλέπει ότι θα μειωθεί στο 5,8% το 2023 και στο 2,8% το 2024.

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης της Ελλάδας αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο -0,6% του ΑΕΠ το 2024, υποδηλώνοντας πρωτογενές πλεόνασμα 2,5%. Το 2022 το δημοσιονομικό έλλειμμα διαμορφώθηκε στο -2,3% του ΑΕΠ και προβλέπεται ότι θα μειωθεί στο -1,3% του ΑΕΠ το 2023, ενώ ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ μειώθηκε απότομα το 2022 στην Ελλάδα, κυρίως λόγω της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. Ο δείκτης αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 160,2% του ΑΕΠ το 2023 και στο 154,4% το 2024, βοηθούμενος από τα πρωτογενή πλεονάσματα και την οικονομική ανάπτυξη.

«Μαξιλάρια» και «κόφτες»

Ρυθμός Ανάπτυξης

Έτος 2022: + 5,9%

Έτος 2023: + 2,4%

Έτος 2024: + 1,9%

Πορεία προϋπολογισμού (1ο 4μηνο 2023)

Πρωτογενές πλεόνασμα: 2,43 δισ. €

Αύξηση εσόδων: + 2,49 δισ. €

Αύξηση φόρων: + 1,63 δισ. €

Επαναφορά δημοσιονομικών κανόνων:

Εντός 2024