ΚΑΠ: Πώς οι παραγωγοί θα εξασφαλίσουν το «πράσινο» χρήμα των οικολογικών σχημάτων

Συμπληρώθηκε τελικά το νομοθετικό παζλ, το οποίο καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο με το οποίο θα εφαρμοστούν τα οικολογικά σχήματα στη νέα προγραμματική περίοδο της νέας ΚΑΠ.

Βέβαια, η εξειδίκευση όλων των δράσεων των 10 παρεμβάσεων των οικολογικών σχημάτων, αποτελεί «πονοκέφαλο» τόσο για τα μελετητικά γραφεία όσο και για τους ίδιους τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι με τη συμμετοχή τους σε αυτά θα λάβουν και την ανάλογη ενίσχυση.

ΚΑΠ: Πώς θα ενισχυθεί η συνέχιση εφαρμογής του «Κομφούζιο»

Αν και τα οικολογικά σχήματα αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές  αλλαγές που έφερε η νέα ΚΑΠ για την περίοδο 2023-2027 και θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά φέτος, οι παραγωγικοί φορείς του πρωτογενούς τομέα, εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους για το κατά πόσο είναι εφικτή η εφαρμογή τους καθώς οι δεσμεύσεις που πρέπει να αναλάβουν αλλάζουν επί της ουσίας το μοντέλο παραγωγής, που ήξεραν ως τώρα.

Τα κίνητρα

Βασική προϋπόθεση για την ένταξη των παραγωγών στα οικολογικά σχήματα είναι η προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.

Έτσι, τα οικολογικά σχήματα παρέχουν κίνητρα και ενισχύσεις στους παραγωγούς ώστε να υιοθετήσουν ή ακόμα και να συνεχίσουν να εφαρμόζουν φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές.

Ανταμείβεται τόσο η προστασία και η ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων όσο και η εφαρμογή καλλιεργητικών μεθόδων και πρακτικών, που συμβάλλουν από την μία στα νέα δεδομένα, που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή και από την άλλη στη μείωση της ρύπανσης, που οφείλεται στη γεωργία.

Στα οικολογικά σχήματα θα κατευθυνθεί περίπου το 25% του προϋπολογισμού των άμεσων ενισχύσεων (περίπου 460 εκατ. ευρώ), θα εφαρμόζονται κάθε χρονιά σε επιλέξιμες εκτάσεις που δηλώνονται στο ΟΣΔΕ, ενώ η συμμετοχή των αγροτών σε αυτά είναι εθελοντική. Ταυτόχρονα οι παραγωγοί έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν κάθε χρόνο σε πόσα οικολογικά σχήματα θα συμμετέχουν, ανάλογα με τις καλλιέργειες της εκμετάλλευσής τους, ενώ είναι δυνατόν τα οικολογικά σχήματα να συνδυαστούν μεταξύ τους.

Γι’ αυτό με την υποβολή των νέων δηλώσεων ΟΣΔΕ 2023  οι αγρότες θα πρέπει να δηλώσουν επιπρόσθετα και μια δράση των οικολογικών σχημάτων προκειμένου να τους καταβληθεί η σχετική ενίσχυση. Σε αντίθεση περίπτωση, αν δηλαδή δεν συμπεριληφθεί και μία οικολογική δράση, τότε ο δικαιούχος θα δει τα χρήματα του μειωμένα κατά 25%.

Να σημειωθεί ότι τα οικολογικά σχήματα είναι υποχρεωτικά για κάθε κράτος-μέλος, αλλά η συμμετοχή των παραγωγών προαιρετική. Από το 2023 έως το 2025 όποιο ποσό από το σύνολο του προϋπολογισμού για τα οικολογικά δεν απορροφηθεί θα επαναχρησιμοποιηθεί στη βασική ενίσχυση. Ωστόσο από το 2025 το ποσό που θα μείνει αδιάθετο θα χάνεται για τη χώρα μας και θα επιστρέφει στον προϋπολογισμό των Βρυξελλών.

Οι περιορισμοί

Έτσι, οι αγρότες καλούνται να επιλέξουν μεταξύ των οικολογικών σχημάτων, που ταιριάζει στην καλλιέργεια και στην περιοχή τους, αλλά και να αξιολογούν ό,τι τους συμφέρει οικονομικά.

Όμως, τίθενται περιορισμοί ως προς την συμβατότητα μεταξύ των δράσεων των οικολογικών σχημάτων, προκειμένου ο παραγωγός θα γνωρίζει πόσα και ποια είναι αυτά που μπορεί να ενεργοποιήσει στο αγροτεμάχιό του.

Υπενθυμίζεται ότι οι ασυμβατότητες τίθενται για την αποφυγή, τόσο της διπλής χρηματοδότησης, όσο και της εφαρμογής μη συμβατών γεωργικών πρακτικών στα αγροτεμάχια των επί μέρους παρεμβάσεων.

Αιρεσιμότητα και οι ποινές

Με την ένταξή τους στα οικολογικά σχήματα, οι παραγωγοί αναλαμβάνουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις, τις οποίες πρέπει να τηρούν ώστε να μπορούν να λαμβάνουν τις ενισχύσεις τους.

Τις δεσμεύσεις αυτές θέτει η λεγόμενη αιρεσιμότητα και εάν ο δικαιούχος παραγωγός δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις της, τότε κινδυνεύει με κυρώσεις και μειώσεις στα ποσά των ενισχύσεων.

Σύμφωνα με σχετική ΥΑ, οι διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται με μείωση ή αποκλεισμό του συνολικού ποσού των ενισχύσεων, που έχουν χορηγηθεί ή πρόκειται να χορηγηθούν στον δικαιούχο όσον αφορά τις αιτήσεις ενίσχυσης που έχει υποβάλλει ή θα υποβάλλει κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους που διαπιστώνεται η μη συμμόρφωση.

Πώς θα υπολογιστούν οι μειώσεις

Οι παραπάνω μειώσεις ή οι αποκλεισμοί υπολογίζονται με βάση τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν ή πρόκειται να χορηγηθούν το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο σημειώθηκε η μη συμμόρφωση.

Εάν η μη συμμόρφωση οφείλεται σε αμέλεια του δικαιούχου η μείωση ανέρχεται στο 3% του συνολικού ποσού των ενισχύσεων.

Σε περίπτωση που η μη συμμόρφωση εξ αμελείας (ακούσια μη συμμόρφωση) μιας απαίτησης ή ενός προτύπου αξιολογείται από την Επιτροπή Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ ως μη μόνιμη, ως μικρού βαθμού σοβαρότητας και ως άνευ αποτελέσματος από πλευράς έκτασης, επιβάλλεται ποσοστό μείωσης 1%.

Σε περίπτωση που η μη συμμόρφωση εξ αμελείας μιας απαίτησης ή ενός προτύπου αξιολογείται από την Επιτροπή Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ ως μόνιμη, ως μεγάλου βαθμού σοβαρότητας και με αποτέλεσμα που εκτείνεται εκτός της εκμετάλλευσης, επιβάλλεται ποσοστό μείωσης 5%

Σε περίπτωση επανάληψης της ίδιας μη συμμόρφωσης εντός περιόδου τριών συνεχόμενων ετών (με την προϋπόθεση ότι ο δικαιούχος έχει ενημερωθεί για την προηγούμενη διαπίστωση μη συμμόρφωσης), το ποσοστό της μείωσης είναι 10%.

Σε περίπτωση εκ προθέσεως μη συμμόρφωσης, το ποσοστό της μείωσης είναι τουλάχιστον 15% του συνολικού ποσού των ενισχύσεων.

Όταν έχουν σημειωθεί περισσότερες από μία μη επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις μη συμμόρφωσης από αμέλεια κατά το ίδιο ημερολογιακό έτος, ο καθορισμός της μείωσης γίνεται χωριστά για κάθε περίπτωση μη συμμόρφωσης και τα ποσοστά που θα προκύψουν, αθροίζονται.

Ωστόσο, η συνολική μείωση δεν υπερβαίνει:

α. το 5 % του συνολικού ποσού ενίσχυσης όταν καμία περίπτωση μη συμμόρφωσης δεν έχει σοβαρές συνέπειες για την επίτευξη του στόχου του σχετικού προτύπου ή της σχετικής απαίτησης και δεν εγκυμονεί άμεσο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία ή την υγεία των ζώων.

β. το 10 % του συνολικού ποσού ενίσχυσης, όταν τουλάχιστον μία περίπτωση μη συμμόρφωσης έχει σοβαρές συνέπειες για την επίτευξη του στόχου του σχετικού προτύπου ή της σχετικής απαίτησης ή εγκυμονεί άμεσο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία ή την υγεία των ζώων.

Όταν έχουν σημειωθεί περισσότερες από μια και επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις μη συμμόρφωσης από αμέλεια κατά το ίδιο ημερολογιακό έτος, η διαδικασία για τον καθορισμό της μείωσης εφαρμόζεται χωριστά για κάθε περίπτωση μη συμμόρφωσης και τα προκύπτοντα ποσοστά μειώσεων αθροίζονται. Ωστόσο, η μείωση δεν υπερβαίνει το 20%.