Βαλτική θάλασσα: Tο νέο μέτωπο του ΝΑΤΟ

Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Βαλτική Θάλασσα ήταν, λίγο – πολύ, μία «σοβιετική θάλασσα». Η Μόσχα μπορούσε να υπολογίζει στις τρεις δημοκρατίες της Βαλτικής, στην Ανατολική Γερμανία, στην Πολωνία, καθώς και στην ουδετερότητα της Φινλανδίας και της Σουηδίας.

Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, έγινε μια «θάλασσα της ειρήνης». Τώρα, όμως, με τη Φινλανδία ήδη εντός του ΝΑΤΟ και τη Σουηδία στην πόρτα του, εν αναμονή της επικύρωσης της υποψηφιότητάς της από το τουρκικό και το ουγγρικό κοινοβούλιο, η Βαλτική Θάλασσα βρίσκεται στην αυγή μιας νέας μεγάλης γεωπολιτικής ανακατάταξης.

Θέλοντας να δείξει πως δεν αφήνεται να εντυπωσιαστεί από αυτή τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα σύνορά της, η Μόσχα ανακοίνωσε προχθές την έναρξη νέων γυμνασίων στην περιοχή, της ναυτικής άσκησης «Ωκεάνια Ασπίδα 2023», με τη συμμετοχή 30 πολεμικών πλοίων, 20 σκαφών υποστήριξης, 30 αεροσκαφών της ναυτικής αεροπορίας καθώς και περίπου 6.000 ανδρών.

Οι γειτονικές χώρες – και πρωτίστως η Σουηδία – παρακολουθούν στενά.

Νέα δεδομένα

Με τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στη Βαλτική Θάλασσα, η Ρωσία, που έχει πλέον πρόσβαση σε αυτή μόνο μέσω της Αγίας Πετρούπολης και του Καλίνινγκραντ, θα βρεθεί πλαισιωμένη – για να μην πει κανείς περικυκλωμένη – από οκτώ κράτη του ΝΑΤΟ.

Ηδη, αρχές Ιουνίου, ο ρωσικός στόλος της Βαλτικής, που έχει την έδρα του στο Καλίνινγκραντ, είχε κινητοποιήσει 3.500 άνδρες και 40 πλοία για μία άσκηση εκπαιδευτικού χαρακτήρα ανοιχτά του ρωσικού θυλάκου, με σκοπό την προστασία των θαλάσσιων οδών και των ναυτικών βάσεων του στόλου.

Οπως λέει όμως χαρακτηριστικά στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde» ο αρχιπλοίαρχος Εσμπεν Σάλινγκ Λάρσεν, από το Κέντρο Κοινών Στρατιωτικών Επιχειρήσεων της Δανίας, «επί Ψυχρού Πολέμου, ο σοβιετικός στόλος ήταν φορμαρισμένος έτσι ώστε να ελέγχει τη Βαλτική Θάλασσα, ενώ σήμερα ο στόχος του είναι να εμποδίσει άλλους να πάρουν τον έλεγχο».

Με τη Φινλανδία και την Εσθονία στο ΝΑΤΟ θα ήταν, θεωρητικά, δυνατό να αποκλειστούν, από τον Κόλπο της Φινλανδίας, τα λιμάνια της Αγίας Πετρούπολης, ήτοι τρία από τα επτά λιμάνια στρατηγικής σημασίας για τη Ρωσία, μαζί με εκείνα του Μουρμάνσκ, στη Μαύρη Θάλασσα, και του Βλαδιβοστόκ.

Το νησί Μπόρνχολμ της Δανίας ήδη αποτελεί ένα στρατηγικό πέρασμα ανάμεσα στη Βαλτική Θάλασσα και τη Θάλασσα του Βορρά. Με την επικείμενη, καλώς εχόντων των πραγμάτων, ένταξη της Σουηδίας, το σουηδικό νησί Γκότλαντ, στη μέση της Βαλτικής, αποκτά ακόμη πιο αποφασιστική σημασία.

Οποιος ελέγχει το Γκότλαντ ελέγχει τους θαλάσσιους και εναέριους διαδρόμους που φτάνουν μέχρι τις χώρες της Βαλτικής, μέλη του ΝΑΤΟ στην πρώτη γραμμή έναντι της Ρωσίας, καθώς και εκείνους που έρχονται από τη Ρωσία.

Μόλις 250 χιλιόμετρα μακριά από το Γκότλαντ, ο θύλακος του Καλίνινγκραντ, στριμωγμένος ανάμεσα στην Πολωνία και τη Λιθουανία, θεωρείται ως το πλέον στρατιωτικοποιημένο μέρος στην Ευρώπη.

«Αν οι Ρώσοι κατόρθωναν να εγκαταστήσουν στο Γκότλαντ συστοιχίες πυραύλων ή αεροσκαφών», εκτιμά ο Εόιν Μακναμάρα, ερευνητής στο φινλανδικό ινστιτούτο εξωτερικής πολιτικής, «θα κέρδιζαν πολλά στρατηγικά πλεονεκτήματα και θα μπορούσαν να απειλούν όλα τα παράκτια κράτη της Βαλτικής καθώς και τον ανεφοδιασμό των χωρών της Βαλτικής».

Ομως, τονίζει ο δανός αρχιπλοίαρχος Λάρσεν, «με τη Σουηδία στο ΝΑΤΟ, πολλά από τα στρατηγικά πλεονεκτήματα του Καλίνινγκραντ χάνονται.

Η Ρωσία θα μπορεί πάντα να απειλήσει τις γραμμές επικοινωνίας, αλλά το ΝΑΤΟ θα διαθέτει τόσο περισσότερες εναλλακτικές επιλογές αντίδρασης στην περιοχή» – ώστε να σπεύσει, για παράδειγμα, διά θαλάσσης σε βοήθεια των χωρών της Βαλτικής, ακόμα και αν οι Ρώσοι αποφάσιζαν να κλείσουν τον διάδρομο Σουβάλκι, μια λωρίδα γης 65 χλμ. ανάμεσα στη Λευκορωσία και το Καλίνινγκραντ, απαγορεύοντας το πέρασμα ανάμεσα στην Πολωνία και τη Λιθουανία.

Ο πλοίαρχος Αντερς Μπάστρομ, πάντως, διοικητής του 4ου Στόλου μάχης της Σουηδίας, δεν δέχεται την περιγραφή της Βαλτικής ως μιας μελλοντικής «θάλασσας του ΝΑΤΟ». «Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ», λέει. «Η Βαλτική είναι μία ελεύθερη θάλασσα, όπου μπορεί να πλεύσει ο οποιοσδήποτε, όποια σημαία και αν φέρει, είτε είναι σουηδική είτε ρωσική».

Πολωνολιθουανική συνάντηση

Συνάντηση στον διάδρομο του Σουβάλκι, μία αραιοκατοικημένη αλλά στρατηγικά ευαίσθητη περιοχή της πολωνικής επικράτειας ανάμεσα στη Λευκορωσία και το Καλίνινγκραντ, είχαν χθες οι ηγέτες της Πολωνίας και της Λιθουανίας, προειδοποιώντας από κοινού πως ετοιμάζονται για προκλήσεις από τη Μόσχα και το Μινσκ στην περιοχή.

Σύμφωνα με τον πολωνό πρωθυπουργό Ματέους Μοραβιέτσκι, μισθοφόροι της ρωσικής ομάδας Wagner μεταφέρονται κοντά στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ προκειμένου να αποσταθεροποιήσουν τη στρατιωτική συμμαχία.