Ιταλία: Η αγωνία για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης

Η ευρωζώνη βρίσκεται αντιμέτωπη με την προοπτική η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της να γίνει και πάλι ο μεγαλύτερος πονοκέφαλός της, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico.

Η κυβέρνηση της Ιταλίας υπό την δεξιά πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι αγωνίζεται να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό καθώς αποφάσισε να αυξήσει σημαντικά τις προγραμματισμένες καθαρές δαπάνες  κατά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου αργά την Τετάρτη.

Η κίνηση αυτή δεν θα δοκιμάσει μόνο την εμπιστοσύνη των επενδυτών, αλλά θα προκαλέσει και νευρικότητα στους Ευρωπαίους φορείς χάραξης πολιτικής, καθώς θα παραβιάσει τα όρια της ΕΕ σε μια περίοδο που η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται.

«Πιστεύω ότι οι άνθρωποι στην [Ευρωπαϊκή] Επιτροπή ασχολούνται με την πολιτική και ως εκ τούτου … σίγουρα θα κατανοήσουν την κατάσταση όπως και πολλοί συνάδελφοι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια κατάσταση οικονομικής επιβράδυνσης ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και ύφεσης», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας Τζιανκάρλο Τζορτζέτι σε συνέντευξη Τύπου το βράδυ της Τετάρτης.

Ιταλία: Σενάρια πώλησης του ποσοστού του δημοσίου στην Banca Monte Paschi di Siena – Τι επιδιώκει η Μελόνι [γράφημα]

Προβλέψεις

Η Ιταλία προβλέπει τώρα έλλειμμα -η διαφορά μεταξύ των κρατικών εσόδων και των δαπανών- 5,3% του ΑΕΠ φέτος και 4,3% το 2024, έναντι των προηγουμένως αναμενόμενων ποσοστών 4,4% και 3,5%.

Μετά από δύο χρόνια ανάπτυξης πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, η Ιταλία προβλέπεται να επιστρέψει στους αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης “zero virgola” – που την ταλαιπώρησαν για δεκαετίες και έγιναν τροχοπέδη για το νομισματικό μπλοκ – την ίδια στιγμή που παλεύει με ένα βουνό χρέους το οποίο είναι το δεύτερο μετά την Ελλάδα.

Οι δαπάνες

Από την πλευρά των δαπανών, ο μεγαλύτερος λόγος για την αναθεώρηση του ελλείμματος προς τα πάνω είναι μια έκπτωση φόρου για την ανακαίνιση κατοικιών, ή το “Super Bonus”, που προϋπήρχε της κυβέρνησης Μελόνι και συνεχίζει να επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά.

Η κυβέρνηση νωρίτερα φέτος μείωσε το ποσό των δαπανών που είναι επιλέξιμες για φορολογική έκπτωση από το 110% στο 90%, αλλά μέχρι το τέλος Αυγούστου το κόστος του μέτρου ανήλθε σε 86 δισ. ευρώ με έναρξη το 2020, ήτοι πολύ περισσότερο από τα 72 δισ. ευρώ που είχαν προϋπολογιστεί.

Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους διογκώνεται επίσης λόγω της απότομης αύξησης των επιτοκίων. Ο λογαριασμός του χρέους της Ιταλίας ανήλθε σε 83,2 δισ. ευρώ το 2022 – αύξηση σχεδόν κατά ένα τρίτο σε ετήσια βάση – και πρόκειται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια.

“Η κυβέρνηση Μελόνι αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη συνθήκη για τον προϋπολογισμό και σίγουρα θα δυσκολευτεί να συμβιβάσει τις δεσμεύσεις της για τις δαπάνες με τους αυξανόμενους δημοσιονομικούς περιορισμούς λόγω της βραδύτερης ανάπτυξης και του αυξανόμενου κόστους εξυπηρέτησης του χρέους”, δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθυντής Ευρώπης της Eurasia Group, μιας εταιρείας ανάλυσης πολιτικών κινδύνων.

Ο «πονοκέφαλος» της Ευρωπαϊκή Επιτροπής

Οποιαδήποτε αύξηση του ελλείμματος είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνει αρνητικά δεκτή από την Επιτροπή, η οποία ελέγχει τους εθνικούς προϋπολογισμούς των χωρών. Την άνοιξη είπε στη Ρώμη να “διασφαλίσει συνετή δημοσιονομική πολιτική” και δεσμεύτηκε να επιβάλει κυρώσεις σε όλες τις χώρες που θα βρεθούν να παραβιάζουν τον κανόνα του 3% για το ετήσιο έλλειμμα φέτος.

Οι Ιταλοί έχουν μια παροιμία για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Μελόνι: la coperta é troppo corta, που σημαίνει “το πρόβλημα της πολύ κοντής κουβέρτας”. Με άλλα λόγια, τα χρήματα που εισέρχονται είναι λίγα και δεν μπορούν να καλύψουν το φάσμα των θεμάτων για τα οποία σχεδιάζει να τα δαπανήσει η κυβέρνησή της.

“Θα φτιάξουμε έναν συνετό δημοσιονομικό νόμο, λαμβάνοντας υπόψη τους βασικούς κανόνες των δημόσιων οικονομικών”, δήλωσε Τζιανκάρλο Τζιορτζέτι νωρίτερα αυτό το μήνα. Ενώ ο συνασπισμός της Μελόνι προσπαθεί να είναι δημοσιονομικά υπεύθυνος, έχοντας επίγνωση του μεγάλου όγκου χρέους της, δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα για όλους.

Ενώ το ποσό του 2023 είναι ακόμη άγνωστο, ο Τζιορτζέτι δήλωσε ότι το 2024 το κόστος αυτό θα αυξηθεί κατά 14 δισεκατομμύρια ευρώ, με αποτέλεσμα το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους να ξεπεράσει το δυσθεώρητο όριο των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Είπε ότι αυτό θα σήμαινε “14 δισεκατομμύρια που θα αφαιρεθούν από τη στήριξη, την υγειονομική περίθαλψη, τις φοροελαφρύνσεις”.

Πρόβλημα στα έσοδα

Από την πλευρά των εσόδων, τα πράγματα δεν φαίνονται και πολύ καλά. Η εθνική στατιστική υπηρεσία κατέγραψε συρρίκνωση το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην υποχώρηση της μεταποίησης, η οποία συνδέεται στενά με τις επιδόσεις της Γερμανίας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεώρησε πρόσφατα το προσδοκώμενο ΑΕΠ της Ιταλίας προς τα κάτω κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες τόσο για φέτος όσο και για το επόμενο έτος, σε 0,9% και 0,8% αντίστοιχα.

Επιπλέον, η Ιταλία ζήτησε τη Δευτέρα την τέταρτη πληρωμή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Ανάκαμψη, η οποία αντιστοιχεί σε 16,5 δισεκατομμύρια ευρώ και η οποία ελπίζει ότι θα εκταμιευθεί μέχρι το τέλος του έτους. Αυτό είναι τεχνικά εφικτό, καθώς η Επιτροπή πρέπει να εγκρίνει τις εκταμιεύσεις εντός δύο μηνών, αλλά μια προηγούμενη πληρωμή ύψους 18,5 δισ. ευρώ φέτος καθυστέρησε για μήνες λόγω διαφωνιών με τις Βρυξέλλες σχετικά με το αν η Ρώμη είχε εκπληρώσει όλες τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδυτικές απαιτήσεις.

Εάν αυτό συμβεί ξανά, η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει έλλειμμα 16,5 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό της.

Το θέμα με τις τράπεζες

Προσπαθώντας να τα βγάλει πέρα, η Ιταλία εισήγαγε πρόχειρα μια εισφορά στα έκτακτα κέρδη των τραπεζών τον Αύγουστο, η οποία όμως αργότερα αμβλύνθηκε και θα αποφέρει μόνο περιορισμένα έσοδα.

Ενώ οι αγορές έχουν διατηρήσει την ψυχραιμία τους κατά τον πρώτο χρόνο της κυβέρνησης Μελόνι, υπάρχει νέο ενδιαφέρον για το τι θα κάνει η κυβέρνηση στη συνέχεια στην οικονομική πολιτική, ιδίως καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τερματίζει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που έδωσε κάλυψη στις υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης.