Alpha Bank: Βλέπει κινδύνους στον ορίζοντα της αμερικανικής οικονομίας

Η οικονομική δραστηριότητα των ΗΠΑ παραμένει δυναμική, το 2023, καθώς η οικονομία επέδειξε -μεγαλύτερη από το αναμενόμενο- ανθεκτικότητα, παρά τις ενεργειακές ανατιμήσεις και την πρωτοφανή περιοριστική νομισματική πολιτική. Η αντοχή της οικονομίας, το 2023, οφείλεται, εν μέρει, στη χρονική υστέρηση της «μετάδοσης» της νομισματικής πολιτικής, η οποία δεν πρόλαβε να επηρεάσει, φέτος, την εύρωστη καταναλωτική δαπάνη, την ισχυρή αγορά εργασίας και την ικανοποιητική κερδοφορία του επιχειρηματικού τομέα, παράγοντες που διευκόλυναν την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, δίχως σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις στην οικονομία, επισημαίνει η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο της δελτίο για την οικονομία.

Συνεπώς, η αμερικανική οικονομία θα αποφύγει την ύφεση, το 2023, σημειώνει η τράπεζα, με την οικονομία να αναμένεται να επιτύχει ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 2,1%, ο οποίος, όμως, θα επιβραδυνθεί το 2024 στο 1,5% (Προβλέψεις Οκτωβρίου 2023, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο). Επιπλέον, η πρόσφατη αναταραχή στον χρηματοπιστωτικό τομέα στις ΗΠΑ, στις αρχές του έτους, μπορεί να προκάλεσε ανησυχίες για έντονη αύξηση των επιτοκίων, αλλά οι προαναφερθέντες θετικοί παράγοντες αντιστάθμισαν τους κινδύνους σε αυτό το ευμετάβλητο περιβάλλον.

Alpha Bank: Γιατί συρρικνώνεται το εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα [πίνακες]

Τα καλά νέα

Τα καλά νέα είναι ότι ο δομικός δείκτης προσωπικών καταναλωτικών δαπανών (core PCE) -δείκτης του πληθωρισμού που οι ιθύνοντες χάραξης νομισματικής πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) θεωρούν καλύτερο μέτρο για τον πληθωρισμό- βρίσκεται σε τροχιά υποχώρησης, το τελευταίο έτος, ενώ αναμένεται περαιτέρω αποκλιμάκωση το επόμενο διάστημα (Γράφημα 4). Παράλληλα, αν και ο γενικός πληθωρισμός εξακολουθεί να βρίσκεται σε επίπεδα άνω του στόχου της Fed, ωστόσο η ραγδαία μείωση των τελευταίων μηνών σηματοδοτεί μια αισθητή βελτίωση από την κορύφωσή του, στα τέλη του περασμένου έτους.

Επιπλέον, αν και η προσφορά υπερβαίνει τη ζήτηση στην αγορά εργασίας, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις συγκράτησης των μισθών. Οι εργοδότες συνεχίζουν να προσλαμβάνουν εργατικό δυναμικό, αλλά, τους τελευταίους μήνες, ο ρυθμός αύξησης εμφανίζεται συγκρατημένος, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η ανοδική πίεση στους μισθούς. Αναμφίβολα, μια «ομαλή προσγείωση» φαίνεται σήμερα περισσότερο εφικτή σε σχέση με ένα έτος νωρίτερα. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι αγορές αναμένουν ότι η Fed θα διατηρήσει τα βασικά επιτόκια στο τρέχον εύρος του 5,25%-5,50%, τουλάχιστον έως το πρώτο τρίμηνο του 2024 και μετά θα ξεκινήσει η σταδιακή μείωση των επιτοκίων.

Και τα κακά νέα

Το ερώτημα, όμως, που προκύπτει είναι ο βαθμός στον οποίο η οικονομία μπορεί να συνεχίσει να διατηρείται ανθεκτική, σε ένα περιβάλλον υψηλών επιτοκίων, με το δημόσιο χρέος να βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, τις αποταμιεύσεις, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, που συσσωρεύθηκαν στην περίοδο της πανδημίας, να έχουν περιορισθεί σημαντικά και το χρέος των νοικοκυριών να βαίνει αυξανόμενο. Ήδη υπάρχουν κάποια σημάδια ανησυχίας, με πολλούς αναλυτές (Οutlook report-Deutsche Bank November 2023,  The Conference Board Economic Forecast for the US Economy, November 2023) να αναμένουν οριακή ύφεση, στο πρώτο εξάμηνο του 2024, η οποία και θα σημάνει την έναρξη του καθοδικού επιτοκιακού κύκλου από τη Fed. Χαρακτηριστικά, οι κυριότεροι παράγοντες που δύναται να οδηγήσουν την αμερικανική οικονομία σε επιβράδυνση, το επόμενο έτος, είναι οι κάτωθι:

·         Η άνοδος των επιτοκίων στη στεγαστική πίστη που έχει ήδη επιβαρύνει την αγορά κατοικίας, καθώς ο αριθμός των νέων κατοικιών εκτιμάται ότι θα είναι μειωμένος κατά 10%, το 2023, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Επίσης, ο κλάδος των εμπορικών ακινήτων (ειδικά ο κλάδος των γραφείων) έχει επηρεαστεί από το περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων, ενώ, παράλληλα, η άνοδος της εξ αποστάσεως εργασίας οδήγησε πολλές εταιρείες να περιορίσουν τις ανάγκες τους για χώρους στέγασης γραφείων (Annual Economic Outlook, November 2023, Wells Fargo).

·         Οι επιχειρήσεις εκτιμάται ότι θα περικόψουν τις νέες κεφαλαιουχικές δαπάνες, εν μέσω της αυξανόμενης οικονομικής αβεβαιότητας, ενώ το υψηλότερο κόστος δανεισμού πιθανόν να επιβραδύνει την επενδυτική δραστηριότητα.

·         Η καταναλωτική δαπάνη, όπως προαναφέρθηκε, συνεισέφερε σημαντικά στον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, το 2023, αλλά η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών αναμένεται να εξασθενήσει, το επόμενο έτος, καθώς μειώνονται οι αποταμιεύσεις των προηγούμενων ετών, ενώ και η καταναλωτική πίστη παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης, λόγω των αυστηρότερων νομισματικών συνθηκών.

Όσον αφορά στην αγορά εργασίας, δεν διαφαίνονται κίνδυνοι για την οικονομία, το 2024, παρά το γεγονός ότι αναμένεται οριακή αύξηση της ανεργίας, μείωση των κενών θέσεων εργασίας και ήπια επιβράδυνση των μισθολογικών αυξήσεων. Αυτές οι εξελίξεις θεωρούνται αποτέλεσμα της προσαρμογής της αγοράς, δηλαδή της εξισορρόπησης της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας, μετά από τις διακυμάνσεις των προηγούμενων ετών. Στο Γράφημα 5α, απεικονίζεται η καμπύλη Beveridge, η οποία εξετάζει τη σχέση μεταξύ ανεργίας και κενών θέσεων εργασίας. Η κάθετη πτώση το τελευταίο διάστημα (κόκκινος κύκλος) αντανακλά  την οριακή, και πιθανότατα, την παροδική αύξηση της ανεργίας τους τελευταίους μήνες (3,9%, τον Οκτώβριο του 2023, από 3,8%, τον προηγούμενο μήνα), με παράλληλη μείωση των κενών θέσεων απασχόλησης, αφού όλο και περισσότερα άτομα επιλέγουν να εργαστούν, ενώ και οι παραιτήσεις μειώνονται. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθεί ο κανόνας Sahm («America may soon be in recession, according to a famous rule», Economist November 2023), σύμφωνα με τον οποίο, αν ο κινητός μέσος όρος τριών μηνών του ποσοστού της ανεργίας αυξηθεί κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες ή περισσότερο, σε σχέση με το χαμηλότερο ποσοστό του προηγούμενου έτους, αυτό σηματοδοτεί την έναρξη μίας ύφεσης, έστω και οριακής (αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης για κάποια τρίμηνα). Σήμερα, ο δείκτης αυτός διαμορφώνεται κάτω από το όριο των 0,5 ποσοστιαίων μονάδων και συγκεκριμένα στο 0,33, αλλά παρουσιάζει ήπιες, αυξητικές τάσεις (Γράφημα 5β). Πρόκειται για έναν απλό κανόνα, που, όμως, έχει αποδειχθεί αναδρομικά ακριβής στην πρόβλεψη των υφέσεων στις ΗΠΑ, από το 1960. Μένει να δούμε αν θα επιβεβαιωθεί και στην τρέχουσα φάση της αμερικανικής οικονομίας.

Συνοψίζοντας, η οικονομία των ΗΠΑ φαίνεται να επιτυγχάνει την «ομαλή προσγείωση» και να αποφεύγει την ύφεση συνολικά το 2024. Ωστόσο, δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού, αφού η οικονομία έχει να αντιμετωπίσει γεωπολιτικούς κινδύνους, κυρίως τον ανταγωνισμό με την Κίνα, αλλά και πολιτικούς κινδύνους που αναδύονται από τις επερχόμενες εκλογές και την πιθανότητα επανεκλογής του Donald Trump, η πολιτική του οποίου συνδέεται με τον προστατευτισμό και την ενδεχόμενη περικοπή φόρων, εξελίξεις που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τις πληθωριστικές πιέσεις.