Σιωπηρή παραίτηση: Στην Κίνα, οι νέοι το λένε «άστο να σαπίσει».

Το κυβερνών Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας θέλει οι νέοι της χώρας να είναι φιλόδοξοι, να εργάζονται σκληρά και να προετοιμάζονται για τις αντιξοότητες. Οι νέοι όμως, ίσως απλά, θέλουν να κερδίσουν το λαχείο.

Εξαθλιωμένοι από μια αδύναμη οικονομία, ανιαρές δουλειές και ένα πατερναλιστικό κράτος, οι νεαροί Κινέζοι αναζητούν διεξόδους από την προσεκτικά σεναριογραμμένη ζωή που θέλουν οι μεγαλύτεροι τους, θέτοντας τον εαυτό τους σε αντίθεση με τις προτεραιότητες της χώρας.

Ο διαρκώς παρών ρόλος του κράτους στην καθημερινή ζωή είναι απογοητευτικός, σύμφωνα με πολλούς νέους. Ένας νέος που μίλησε στο Wall Street Journal, αν και ήθελε να γίνει δημοσιογράφος, τα παράτησε όταν συνειδητοποίησε πόσο βαριά λογοκρίνει η κυβέρνηση τα μέσα ενημέρωσης.

Λέει ότι ξέρει ότι πιθανότατα δεν θα κερδίσει το λαχείο. Αλλά όταν παίζει, τουλάχιστον μπορεί να ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή – πιθανότατα στο εξωτερικό.

Από τότε που η κυβέρνηση της Κίνας κατέστειλε τους δυσαρεστημένους φοιτητές στην πλατεία Τιενανμέν το 1989, οι περισσότεροι νέοι, που ενηλικιώθηκαν σε μια εποχή ταχείας οικονομικής ανάπτυξης και αυξανόμενης ευημερίας, έκαναν αυτό που υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουν – και ανταμείφθηκαν γι’ αυτό.

Σπούδασαν επιμελώς για να μπουν σε πανεπιστήμια υψηλού κύρους, δούλεψαν εξαντλητικές ώρες σε ταχέως αναπτυσσόμενες εταιρείες και ακολούθησαν τις παραδοσιακές προσδοκίες για καριέρα και οικογένεια, οδηγώντας την άνθηση της Κίνας στην υλική επιτυχία.

Πολλοί εξακολουθούν να το κάνουν. Αλλά ένας αυξανόμενος αριθμός αστών της μεσαίας τάξης στα 20 και τα 30 τους στην Κίνα έχει αρχίσει να αμφισβητεί αυτή την τροχιά, αν όχι να την απορρίπτει εντελώς, καθώς οι προοπτικές ανοδικής κινητικότητας εξασθενούν.

Περισσότερα από δύο χρόνια σκληρών κυβερνητικών ελέγχων Covid άφησαν ορισμένους να αναλογιστούν τον ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος και άλλων πηγών εξουσίας στη ζωή τους, ή ακόμα και το νόημα της ζωής και το ποιοι φιλοδοξούν να είναι – ερωτήματα που πολλοί δεν είχαν σκεφτεί ποτέ πριν.

Ρεκόρ ανεργίας νέων

Το ρεκόρ ανεργίας των νέων, που ξεπέρασε το 21% φέτος, έχει μειώσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά μονοπάτια προς την επιτυχία στην Κίνα. Κάποιοι είναι επίσης απογοητευμένοι για άλλα ζητήματα, όπως η βία κατά των γυναικών στην Κίνα ή οι κυβερνητικές προσπάθειες να εμποδίσει τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε ξένες εφαρμογές όπως το Twitter ή το Instagram.

Πολλοί εγκαταλείπουν τη δουλειά τους και στρέφονται στον διαλογισμό και σε άλλες μορφές πνευματικότητας. Μερικοί απομακρύνονται από τις μεγαλουπόλεις της Κίνας για να ξεκινήσουν εκ νέου τη ζωή τους σε μέρη όπως το Νταλί, μια νοτιοδυτική πόλη διάσημη στην Κίνα ως κόμβος για ψηφιακούς νομάδες και όσους εγκαταλείπουν το σχολείο.

Άλλοι πλημμυρίζουν μάντεις και βουδιστικούς ναούς σε ορεινές περιοχές ή εξερευνούν Κινέζους και δυτικούς φιλοσόφους και συγγραφείς από το Λάο Τσε μέχρι τον Έρμαν Έσε Κάποιοι οργανώνουν «πάρτι εγκαταλείψεων» με πανό που γιορτάζουν την ελευθερία τους που ανακάλυψαν πρόσφατα.

«Αυτή η γενιά έχει επενδύσει πολλούς πόρους σε αυτήν», είπε στο Wall Street Journal η Σάρα Φρίντμαν, καθηγήτρια ανθρωπολογίας και σπουδών φύλου στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, η οποία μελετά την κινεζική κοινωνία. «Έχουν δουλέψει πολύ σκληράΚαι το να λέμε στη συνέχεια, «αποχωρώ από αυτή την κούρσα αρουραίων, αποκλείομαι», είναι μια αρκετά ριζοσπαστική απόφαση που πρέπει να ληφθεί».

Οι συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τις επισκέψεις στους ναούς και το άγχος έχουν αυξηθεί το 2023, σύμφωνα με την ερευνητική εταιρεία BigOne Lab.

Περίπου το 34% των ερωτηθέντων που συμμετείχαν στην έρευνα ηλικίας στα μέσα της δεκαετίας των 20 εγκατέλειψαν ή σκέφτονταν να παραιτηθούν από τις θέσεις εργασίας στον μεγάλο εργοδότη νέων τομέα του καταναλωτικού διαδικτύου της Κίνας, το πρώτο εξάμηνο του 2023, σύμφωνα με την κινεζική πλατφόρμα αναζήτησης εργασίας και κοινωνικής δικτύωσης Maimai.

Νέα μόδα τα λαχεία

Το να παίζεις λαχείο έχει γίνει ιδιαίτερα μοδάτο για άτομα ηλικίας 20 και 30 ετών, των οποίων οι αγορές λαχείων βοήθησαν στην ώθηση των πωλήσεων στα 67 δισεκατομμύρια δολάρια από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο, ένα άλμα 53% από το προηγούμενο έτος και κατά μέσο όρο 48 δολάρια ανά άτομο στην Κίνα.

Οι συναρπαστικές φράσεις που περιγράφουν τη διάθεση έχουν εισχωρήσει στον καθημερινό λόγο. Πρώτον, το 2020, ήταν ο απόκρυφος κοινωνιολογικός όρος neijuan, που αναφερόταν σε καταστάσεις στις οποίες οι άνθρωποι εργάζονται σκληρά και ανταγωνίζονται χωρίς κανείς να προοδεύει.

Ακολούθησε το «αγγίζοντας τα ψάρια». Η φράση, δανεισμένη από ένα κινέζικο ιδίωμα, αναφερόταν στην εκτέλεση μικρών εξεγέρσεων στη δουλειά, όπως να κάνετε μεγάλα διαλείμματα στην τουαλέτα, να κάνετε ηλεκτρονικές αγορές ή να διαβάζετε μυθιστορήματα στο γραφείο.

Το επόμενο ήταν το «ξαπλωμένος», μια μορφή κοσμικής αντίστασης που περιλαμβάνει το να «σέρνεται» κανείς στη δουλειά ή να εγκαταλείπει εντελώς το εργατικό δυναμικό. Πέρυσι, η φράση «ας σαπίσει» διαδόθηκε για να περιγράψει νέους ανθρώπους που τα έχουν παρατήσει εντελώς.

Μια έρευνα που διεξήχθη από την ερευνητική εταιρεία Tsingyan Group, πέρυσι, διαπίστωσε ότι περίπου το 96% των σχεδόν 6.000 ερωτηθέντων στην Κίνα γνώριζαν ότι οι άνθρωποι «ξαπλώνουν» σε διάφορους βαθμούς κοντά τους. Η ιδέα είχε μεγαλύτερη απήχηση μεταξύ των ατόμων ηλικίας 26 έως 40 ετών από άλλους Κινέζους, έδειξε η έρευνα.

Απόηχοι της δεκαετίας του 1960

Κατά κάποιο τρόπο, αυτή η ανία μοιάζει με το φαινόμενο της «ήσυχης εγκατάλειψης» της μεταπανδημικής Αμερικής ή, πηγαίνοντας πιο πίσω, με την απόρριψη των κοινωνικών κανόνων από τους νέους σε όλο τον δυτικό κόσμο τη δεκαετία του 1960.

Εκείνες τις μέρες, δύο δεκαετίες γρήγορης οικονομικής ανάπτυξης και ευρύτερης ευημερίας έδωσαν στους νέους περισσότερες επιλογές από τις προηγούμενες γενιές. Πολλοί απάντησαν αμφισβητώντας τον τρόπο ζωής των γονιών τους.

Στην Κίνα, όπου οι ανοιχτές διαμαρτυρίες είναι σπάνια δυνατές, οι νέοι επαναστατούν τώρα με άλλους τρόπους.

Οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος ανησυχούν εδώ και πολύ καιρό ότι οι νέοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν αναταραχή, όπως έκαναν το 1989. Το κόμμα χρειάζεται οι νέοι άνθρωποι να συμβιβαστούν με τις προτεραιότητες του Πεκίνου, όχι μόνο για να διατηρήσουν την οικονομία σε καλή λειτουργία και να αποφύγουν την αστάθεια, αλλά και για να βοηθήσουν να γίνει η Κίνα ισχυρότερη σε μια εποχή ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων με τις Η.Π.Α.

Σε μια ομιλία στο περσινό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο ηγέτης Σι Τζινπίνγκ εξέθεσε το όραμά του για τους νέους, προτρέποντάς τους να έχουν «ιδανικά, θάρρος, προθυμία να υπομείνουν τις κακουχίες και αφοσίωση να αγωνιστούν» για να βοηθήσουν « να οικοδομήσουμε μια εκσυγχρονισμένη σοσιαλιστική χώρα».

Σε ένα άρθρο του 2021 που δημοσιεύτηκε στο κορυφαίο κομματικό περιοδικό Qiushi, προειδοποίησε συγκεκριμένα να μην «ξαπλώνουμε σε επίπεδη θέση». Οι συζητήσεις για το φαινόμενο έχουν συχνά προκαλέσει λογοκρισία στο διαδίκτυο.

Αν μετρηθούν όλοι οι νέοι που είχαν εγκαταλείψει το εργατικό δυναμικό της Κίνας και βασίζονταν οικονομικά στους γονείς τους, το πραγματικό ποσοστό ανεργίας των νέων στην Κίνα θα μπορούσε να φτάσει το 46,5%, σύμφωνα με υπολογισμούς νωρίτερα φέτος από καθηγητή του Πανεπιστημίου του Πεκίνου.

Η Ένωση Νεολαίας του Κομμουνιστικού Κόμματος —με περισσότερα από 70 εκατομμύρια μέλη— δημοσίευσε σχολιασμό στον επίσημο λογαριασμό της στο WeChat επικρίνοντας τους αποφοίτους πανεπιστημίων για αλαζονεία. Τα άτομα που αναζητούν εργασία «δεν θα πρέπει να αρνούνται να εισέλθουν στο εργατικό δυναμικό λόγω της δυσκολίας εύρεσης εργασίας ή να επιλέξουν να «ξαπλώνουν στο σπίτι», έλεγε το άρθρο.

Μεγαλύτερη ευημερία – αλλά αβέβαιο μέλλον

Μέχρι πρόσφατα, η οικονομική πρόοδος της Κίνας φαινόταν ασταμάτητη, με το κατά κεφαλήν εισόδημα να αυξάνεται σε περίπου 13.000 δολάρια το 2022 από λιγότερο από 1.000 δολάρια το 2000, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Όμως η οικονομική ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί. Πολλοί οικονομολόγοι ανησυχούν ότι η Κίνα μπορεί να κολλήσει στην «παγίδα του μεσαίου εισοδήματος», στην οποία η πρόοδος μιας χώρας κορυφώνεται πριν γίνει πλούσια. Το κατά κεφαλήν εισόδημα στις ΗΠΑ ήταν περίπου $76.000 πέρυσι.

Η ακαδημαϊκή έρευνα δείχνει ότι η κοινωνική κινητικότητα για πολλές ομάδες στην Κίνα έχει σταματήσει, πράγμα που σημαίνει ότι έχει γίνει πιο δύσκολο για τους ανθρώπους χωρίς διασυνδέσεις να προοδεύσουν.

Πολλοί εργοδότες στους οποίους έλκονται οι νέοι, συμπεριλαμβανομένων των Alibaba, Tencent και ByteDance, έχουν απολύσει προσωπικό εν μέσω ασθενούς ανάπτυξης και κυβερνητικών πιέσεων στον ιδιωτικό τομέα. Οι μισθοί της τεχνολογίας μειώθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια, και οι ευκαιρίες για αγορές αρχικής δημόσιας προσφοράς έχουν ξεθωριάσει, αφήνοντας πολλούς που εργάζονταν με ωράρια «996» – 9 π.μ. έως 9 μ.μ., έξι ημέρες την εβδομάδα – να αναρωτιούνται ποιο είναι το νόημα.

Είναι επίσης αλήθεια ότι πολλοί περισσότεροι νέοι της μεσαίας τάξης —ιδιαίτερα εκείνοι χωρίς παιδιά και στεγαστικά δάνεια— μπορούν να αντέξουν οικονομικά να εγκαταλείψουν το «μαγγανοπήγαδο» από ό,τι σε προηγούμενες εποχές.

Κάποιοι σχεδιάζουν να φύγουν: Η καθαρή μετανάστευση από την Κίνα, η οποία μειώθηκε στις 125.000 το 2012 καθώς η οικονομία της χώρας άνθησε, ανέκαμψε σε περισσότερους από 310.000 τους πρώτους 11 μήνες του 2023, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.

Άλλοι θέλουν να μείνουν — αλλά με τους δικούς τους όρους.