Απορρίφθηκε αίτηση χορήγησης άδειας για εξωσωματική γονιμοποίηση – Το σκεπτικό του Δικαστηρίου

Με πρόσφατη απόφαση, σε ένα εξόχως επίκαιρο ζήτημα, δικαστήριο απέρριψε αίτηση χορήγησης άδειας για εξωσωματική γονιμοποίηση, λόγω επιγενόμενης αδυναμίας της αιτούσας, η οποία έχει ήδη ένα τέκνο, για την απόκτηση δεύτερου τέκνου (ΠΠρΠατρ 487/2023).

Μάλιστα, όπως σημείωσε το δικαστήριο, το δικαίωμα στην αναπαραγωγή τίθεται υπό περιορισμούς, τους οποίους εν συνέχεια και ανέλυσε. Ένας πρώτος περιορισμός είναι η ιατρική αναγκαιότητα και προβλέπεται κατά πρώτο λόγο στο άρθρο 1455 § 1 εδ. 1 ΑΚ, που ορίζει ότι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή επιτρέπεται μόνο για να αντιμετωπίζεται η αδυναμία απόκτησης παιδιών με φυσικό τρόπο, δηλαδή η στειρότητα ή για να αποφεύγεται η μετάδοση στο παιδί σοβαρής ασθένειας ή για να διατηρείται η γονιμότητα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ιατρικής αναγκαιότητας. Η διατύπωση αυτή του άρθρου έχει ως σκοπό να θεωρείται η φυσική αναπαραγωγή ως προτεραιότητα και η τεχνητή αναπαραγωγή ως επικουρική, όταν δηλαδή η πρώτη δεν μπορεί να επιτευχθεί.

Στο πλαίσιο, λοιπόν, της συγκεκριμένης υπόθεσης τέθηκε ως ζήτημα αν ως ιατρική αδυναμία κυοφορίας θα πρέπει να θεωρηθεί και αυτή που τυχόν επήλθε μετά από την απόκτηση τέκνου ή τέκνων από τη γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει (ένα ακόμα) παιδί. Πιο συγκεκριμένα, η αιτούσα οποία έχει ήδη ένα τέκνο, ωστόσο για ιατρικούς λόγους αδυνατεί πλέον να κυοφορήσει και επιθυμεί ένα δεύτερο τέκνο, προσέφυγε στο δικαστήριο προκειμένου να της δοθεί η άδεια για τη μεταφορά στο σώμα άλλης γυναίκας, η οποία είναι υγιής και κατάλληλη για κυοφορία, ξένων προς αυτή εξωσωματικά γονιμοποιημένων ωραρίων, προκειμένου να κυοφορήσει το τέκνο που επιθυμεί η αιτούσα να αποκτήσει, με βάση την έγγραφη και χωρίς αντάλλαγμα σχετική συμφωνία τους.

Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Πατρών έκρινε ότι μια τέτοια αδυναμία βρίσκεται έξω από το ρυθμιστικό βεληνεκές του ν. 3089/2002, ο οποίος επιδιώκει ακριβώς να ρυθμίσει την ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή, όταν αυτή δεν είναι δυνατή χωρίς υποβοήθηση.

Σύμφωνα με το δικαστήριο, από το άρθρο 1455 ΑΚ συνάγεται ότι η βοηθούμενη αναπαραγωγή δεν αποτελεί ελεύθερη επιλογή κάθε (άτεκνου) προσώπου, αλλά επιτρέπεται για συγκεκριμένους λόγους, περιοριστικά αναφερόμενους, μεταξύ των οποίων και για λόγους αντιμετώπισης φυσικής αδυναμίας απόκτησης τέκνων. Ο περιορισμός αυτός είναι καθοριστικός για την ερμηνεία του θεσμού, των στοιχείων του πραγματικού των επιμέρους διατάξεων, και συνεπώς, και για τη νομική βασιμότητα της υπό κρίση αίτησης. Έτσι λοιπόν, το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι εφόσον η πρόσβαση στις μεθόδους υποβοήθησης είναι κατ’ εξαίρεση ανεκτή και επικουρική (όχι εναλλακτική) μέθοδος για την απόκτηση τέκνων, η επιγενόμενη αδυναμία απόκτησης τέκνων δηλαδή η αδυναμία που εμφανίστηκε μετά την απόκτηση τέκνου, βρίσκεται εκτός βεληνεκούς των διατάξεων που προβλέπουν την παρένθετη μητρότητα, με τις οποίες επί της ουσίας επιδιώκεται η θεραπεία της ατεκνίας.