Κίνα: οι δύο όψεις της ζήτησης

Project Syndicate

Τον Μάιο η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε την Κίνα ότι «πλημμύρισε τις παγκόσμιες αγορές» με «εξαγωγές σε τεχνητά χαμηλές τιμές». Τέτοιες κατηγορίες δεν είναι καινούργιες, ούτε είναι πιθανό να σταματήσουν σύντομα. Αλλά πολλοί από εκείνους που παραπονιούνται για την κινεζική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα παραβλέπουν ένα κρίσιμο γεγονός: οι καθαρές εξαγωγές της Κίνας μειώνονται σε σχέση με το ΑΕΠ από το 2008 και το εμπορικό της πλεόνασμα σε αγαθά έχει συρρικνωθεί σε λιγότερο από 2% του ΑΕΠ.

Η Κίνα έχει δεσμευτεί να εξισορροπήσει την οικονομία της και να μειώσει την εξάρτησή της από τις εξαγωγές ενισχύοντας την εγχώρια ζήτηση, όχι μέσω της αύξησης των επενδύσεων, τις οποίες αποθάρρυνε, αλλά μέσω της υψηλότερης κατανάλωσης των νοικοκυριών. Και όμως οι καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών παρέμειναν πεισματικά χαμηλές. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών αντιπροσωπεύει μόλις το 38% του ΑΕΠ, έναντι 60%-70% στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες.

Ομως τα επίσημα στοιχεία υποτιμούν τις καταναλωτικές δαπάνες των κινεζικών νοικοκυριών για στέγαση (ως ποσοστό του ΑΕΠ) κατά τουλάχιστον έξι ποσοστιαίες μονάδες. Επιπλέον η συνολική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών της Κίνας εμφανίζεται πολύ μικρότερη από αυτή των οικονομιών υψηλού εισοδήματος (ως ποσοστό του ΑΕΠ) κυρίως λόγω των διαφορών στην κατανάλωση υπηρεσιών.

Οταν πρόκειται για το πραγματικό επίπεδο της αναλογίας κατανάλωσης των νοικοκυριών προς ΑΕΠ, η Κίνα πιθανότατα δεν υστερεί τόσο πίσω από άλλες μεγάλες οικονομίες όσο φαίνεται. Ωστόσο πρέπει να γίνουν περισσότερα μέσω αλλαγών πολιτικής για τη στήριξη των καταναλωτικών δαπανών.

Ενα ισχυρό δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην Κίνα, όπου δεκαετίες πολιτικών οικογενειακού προγραμματισμού έχουν ενθαρρύνει τα νοικοκυριά να αποταμιεύουν με εξαιρετικά υψηλά ποσοστά, εν μέρει εν αναμονή των υποστηρικτικών γονέων και, τελικά, των εαυτών τους σε μεγάλη ηλικία. Εάν τα νοικοκυριά μπορούν να είναι βέβαια ότι θα έχουν ισχυρά προγράμματα στήριξης και πρόνοιας με βάση την οικογένεια από τις κυβερνήσεις, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να εξοικονομούν τόσα πολλά σήμερα, είναι πιθανό να καταναλώνουν περισσότερα.

Τελικά, η Κίνα πρέπει να στραφεί σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που να υποστηρίζει την ανάπτυξη του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, αντί να συνεχίσει στην πορεία της υπερβολικής συσσώρευσης κεφαλαίου. Για τον σκοπό αυτόν, η κυβέρνηση πρέπει να ενθαρρύνει οικονομικές δραστηριότητες με υψηλότερους μισθούς, όπως στον τομέα των υπηρεσιών, και να ενισχύσει το επιχειρηματικό περιβάλλον, ιδίως επεκτείνοντας τον αποφασιστικό ρόλο των δυνάμεων της αγοράς στην κατανομή των πόρων.

Ο Zhang Jun είναι πρύτανης του School of Economics στο Fudan University και διευθυντής του China Center for Economic Studies, ομάδας σκέψης στη Σαγκάη.

Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ